Adam Mickiewicz (1798-1855) był polskim poetą, działaczem politycznym, publicystą, tłumaczem, filozofem, działaczem religijnym, mistykiem, organizatorem i dowódcą wojskowym oraz nauczycielem akademickim.
Krótki życiorys Adama Mickiewicza
Adam Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 roku w Nowogródku lub w Zaosiu pod Nowogródkiem. W 1807 roku rozpoczął naukę w powiatowej szkole dominikańskiej w Nowogródku. W 1812 roku zmarł jego ojciec. W tym samym roku spotkał się wielką historią: z przemarszem przez Nowogródek wojsk Napoleona, w tym legionów pod wodzą księcia Józefa Poniatowskiego.
W 1815 roku zapisał się na czteroletnie studia na Uniwersytecie Wileńskim, a w październiku 1817 roku założył z przyjaciółmi Towarzystwo Filomatów.
W 1819 roku rozpoczął pracę nauczycielską w szkole powiatowej w Kownie. W 1820 roku umiera matka Adama Mickiewicza. Tego samego roku powstaje Oda do młodości oraz rozpoczyna prace nad II częścią Dziadów. W kolejnym roku powstaje pierwszy tomik Poezji, zawierający Ballady i romanse.
W listopadzie 1823 roku zostaje wraz z innymi filomatami aresztowany, a w kolejnym roku zostaje zesłany w głąb Rosji. W 1825 roku odbył wycieczkę na Krym, która zaowocowała cyklem wspaniałych sonetów. W 1828 roku zostaje wydany “Konrad Wallenrod”.
W 1829 roku otrzymuje zezwolenie na opuszczenie Rosji i odbywa podróż po Europie zachodniej. W kolejnym roku przebywa we Włoszech i Szwajcarii, a w 1831 roku przyjeżdża do Wielkopolski.
W 1832 roku wraca do Paryża, wydaje III część Dziadów oraz rozpoczyna pisanie Pana Tadeusza, który premierę ma w 1834 roku. W roku premiery poematu epickiego bierze ślub z Celiną Szymanowską. Z ich związku na świat przychodzą dwie córki i czterech synów.
W 1839 roku rozpoczyna wykładanie na Akademii w Lozannie, w tym okresie powstają liryki lozańskie, które nie zostają opublikowane za jego życia. W latach 1840-1844 obejmuje profesurę literatury słowiańskiej w College de France.
W 1841 roku po raz pierwszy spotyka podającego się za proroka Andrzeja Towiańskiego i wraz z nim zakłada Koło Sprawy Bożej. Po dwóch latach jednak zrywa z Towiańskim.
W 1848 roku Mickiewicz zakłada legion w związku z wydarzeniami Wiosny Ludów. W 1852 roku otrzymuje pracę w Bibliotece Arsenału w Paryżu.
W marcu 1855 roku umiera jego żona. 26 listopada tego roku poeta umiera pod Konstantynopolem. W 1890 roku jego prochy zostają przeniesione z Montmorency na Wawel.
Biografia rozszerzona Adama Mickiewicza
Adam Bernard Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 w Nowogródku lub w Zaosiu pod Nowogródkiem.
Rodzina, rodzice, rodzeństwo
Adam Mickiewicz przyszedł na świat jako syn Mikołaja Mickiewicza herbu Poraj i Barbary z Majewskich, w drobnoszlacheckiej rodzinie o tradycyjnym stylu życia. Jego ojciec był adwokatem sądowym w Nowogródku i komornikiem mińskim, natomiast mama była córką ekonoma. Miał dwóch braci: Aleksandra i Franciszka Mickiewiczów.
Wczesne lata
W 1807 roku Adam Mickiewicz rozpoczął naukę wg programu Komisji Edukacji Narodowej, w powiatowej szkole dominikańskiej w Nowogródku. W 1812 roku zmarł jego ojciec. Rok ten wiąże się ze spotkaniem czternastoletniego chłopca z wielką historią: z przemarszem przez Nowogródek wojsk Napoleona, w tym legionów pod wodzą księcia Józefa Poniatowskiego.
Wykształcenie
W 1815 roku nie został przyjęty do Instytutu Medycznego, więc zapisał się na Uniwersytet Wileński. W ciągu czteroletnich studiów skoncentrowanych na filologii klasycznej zetknął się z wybitnymi przedstawicielami nauk matematyczno-przyrodniczych. Chłonął także szeroką wiedzę od wybitnych humanistów. Przeżywający lata świetności uniwersytet zaznajamiał studentów ze stosunkowo nowymi ideami oświeceniowej nauki i kultury, otwierał ich umysły na dalsze, samodzielne poszukiwania, na inspiracje niemieckie, brytyjskie, francuskie, szwajcarskie w dziedzinie literatury, krytyki i estetyki, studium języków obcych i historii, prawa i ekonomii, nauk medycznych i rolniczych. Istotne znaczenie miała łączność z kulturą Królestwa Polskiego, zwłaszcza z literaturą nurtu puławskiego. Liczne instytucje i inicjatywy kulturalne Wilna stanowiły dogodne forum debaty światopoglądowej i ekspresji indywidualnej, także artystycznej.
W październiku 1817 roku Adam Mickiewicz założył z przyjaciółmi Towarzystwo Filomatów, początkowo służące samokształceniu i samopomocy koleżeńskiej, stopniowo stające się wspólnotą moralną oraz środowiskiem intelektualnym i literackim doby przełomu oświeceniowo-romantycznego.
Praca nauczycielska
W 1819 roku złożył egzamin magisterski (promotor Groddeck nie przyjął jednak jego rozprawy) i podjął nakazane mu – jako absolwentowi korzystającemu w czasie studiów ze stypendium na poczet przyszłej pracy nauczycielskiej – obowiązki profesora szkoły powiatowej w Kownie.
W Kownie rozwinął się indywidualizm Mickiewiczowski i dokonała się romantyczna reorientacja jego poezji. Sprzyjały temu kowieńskie przeżycia tęsknoty, wyobcowania, niezgody na status zawodowy, a także ciosy osobiste: śmierć matki i wielka, niespełniona miłość do Maryli Wereszczakówny, którą poznał w Tuhanowiczach w 1819 roku. Była ona narzeczoną hrabiego Wawrzyńca Puttkamera i wkrótce wyszła za niego za mąż. Wzniosłe, platoniczne uczucie nie przeszkodziło Mickiewiczowi nawiązać romans z mężatką, doktorową Karoliną Kowalską. Jednak tylko Maryli poświęcił kilka najpiękniejszych wierszy.
W 1820 roku powstała Oda do młodości oraz Mickiewicz rozpoczął pracę nad II częścią Dziadów. W kolejnym roku rozpoczął pisanie IV części Dziadów, a w 1822 roku napisał pierwszy tomik Poezji, zawierający Ballady i romanse.
Aresztowanie
W 1823 roku zostały zdemaskowane tajne związki młodzieży wileńskiej, wyrosłe z pnia filomackiego. Żmudne śledztwo i proces skończyły się wyrokami niejednokrotnie okrutnymi w swych konsekwencjach (złamały one życie Zanowi, Czeczotowi, Pietraszkiewiczowi i wielu innym), niszczycielskimi dla kultury Wilna i pełnymi groźby wobec kulturalnych i narodowościowych dążeń młodego pokolenia Polaków. Mickiewicz został po półrocznym uwięzieniu skazany na zesłanie w głąb Rosji.
W Rosji Adam Mickiewicz przebywał wśród tamtejszych elit i wbrew intencjom władz carskich, nawiązał przyjaźnie z dekabrystami oraz Puszkinem. Polskich i rosyjskich arystokratów podbijał swoimi improwizacjami w jęz. francuskim, a piękne kobiety – niezwykłym urokiem osobistym. W 1825 roku odbył wycieczkę na Krym, która zaowocowała cyklem wspaniałych sonetów. W kolejnym roku podczas podróży po kraju poznał rosyjską kulturę i ukończył m.in. pracę nad “Konradem Wallenrodem”.
Opuszczenie Rosji
Dzięki interwencji wpływowych przyjaciół, w 1829 roku uzyskał pozwolenie na opuszczenie Rosji i popłynął parowcem do Hamburga. W Weimarze poznał Johanna Wolfganga Goethe. Następnie udał się w podróż po Europie, odwiedził kolejno: Pragę, Strasburg, Zurych, Mediolan, Wenecję i Rzym. W Szwajcarii poeta poznał Zygmunta Krasińskiego, natomiast w Wiecznym Mieście starał się o rękę młodej arystokratki Ewy Ankiewiczówny, lecz jej rodzice nie wyrazili zgody na ślub z ubogim poetą. Imię ukochanej nadał później idealnym, subtelnym bohaterkom swych dwóch największych dzieł – Dziadów i Pana Tadeusza.
Wybuch powstania listopadowego powitano w Warszawie hasłem: “Słowo stało się ciałem, a Wallenrod Belwederem”, wskazując na rolę Mickiewiczowskiego Konrada Wallenroda w budzeniu nastrojów spiskowo-patriotycznych. Przybył jednak z Włoch do Wielkopolski pół roku później, gdy klęska była już przesądzona. Postawa poety, który w okresie zrywu narodowego bawił w gościnnych dworach wielkopolskich, wzbudziła w Warszawie oburzenie, a on sam przez wiele lat doznawał z tego powodu gwałtownych wyrzutów sumienia.
Gdy powstanie upadło, wyruszył z wielką falą uchodźców do Drezna. Tam w bardzo krótkim czasie stworzył III część Dziadów – mesjanistyczny dramat osadzony w realiach procesu Filomatów.
Po przybyciu do Paryża w 1832 roku, jak większość emigrantów, pozbawiony był środków do życia i narażony na szykany policji. W tych warunkach w 1834 powstał nostalgiczny, a jednocześnie pełen humoru Pan Tadeusz. Opisany w nim kraj lat dziecinnych stał się symbolem wszystkiego, co polskie, bliskie, swojskie. Poemat ten jest wyrazem wiary w metafizycznych ład i harmonię świata wbrew okrucieństwu historii, która pozbawiła uchodźców ojczyzny.
Żona i dzieci
Wkrótce po wydaniu tego dzieła Adam Mickiewicz ożenił się z młodszą od siebie o 14 lat Celiną Szymanowską. Poznał ją jeszcze podczas pobytu w Rosji, lecz wówczas interesował się bardziej jej matką – słynną pianistką. Po ślubie przestał publikować wiersze – starał się utrzymać coraz liczniejszą rodzinę. Z Celiną miał sześcioro dzieci: córki Marię i Helenę oraz czterech synów: Władysława, Józefa, Aleksandra i Jana. W 1838 roku jego żona zachorowała psychicznie.
Wybawieniem z trudności materialnych rodziny Mickiewiczów stała się nominacja poety na katedrę literatury łacińskiej na Akademii w Lozannie (1839). W tym okresie życia powstały liryki lozańskie, które nie zostały opublikowane za życia poety. Następnie objął profesurę literatur słowiańskich w College de France (1840-1844).
Koło Sprawy Bożej
W 1841 roku Mickiewicz poznał podającego się za proroka Andrzeja Towiańskiego i wraz z nim założył Koło Sprawy Bożej – grupę skupiającą zwolenników mesjanizmu. W myśl ich przekonań Polska była “Mesjaszem narodów” i jej cierpienia miał przynieść całemu światu wolność oraz wyzwolenie spod jarzma zła. Po dwóch latach Mickiewicz zerwał z Towiańskim, walka o niepodległość kraju pozostała jednak dla niego sprawą najważniejszą.
Ostatnie lata i śmierć
Po zerwaniu z Towiańskim 30 listopada 1846 roku staje na czele odrębnego Koła. W styczniu 1848 roku wyrusza do Rzymu z misją do Piusa IX, tam angażuje się w wydarzenia Wiosny Ludów, tworząc Legion Polski i pisząc dla niego program ideowy Skład zasad. Mickiewicz triumfalnie maszeruje z legionem przez Włochy, 15 czerwca wyjeżdża do Paryża. Między 15 marca, a 16 października 1849 roku stoi na czele międzynarodowej redakcji “Tribune des Peuples”, dziennika skupionego na problemach narodowych (głównie niemieckich, włoskich i polskich) oraz społecznych, m.in. na kwestii emancypacji robotniczej. W dniu 12 kwietnia 1852 roku zostaje ostatecznie pozbawiony katedry, lecz 30 października tego roku otrzymuje posadę w Bibliotece Arsenału w Paryżu. 5 marca 1855 roku umiera jego żona. 11 września tego roku Mickiewicz wyjeżdża na Wschód jako wysłannik politycznego kierownictwa emigracji, w związku z tzw. wojną krymską angażuje się w tworzenie antyrosyjskiej formacji wojskowej. Umiera 26 listopada 1855 roku w obozie żołnierskim pod Konstantynopolem, prawdopodobnie na cholerę. Jego trumnę, przewożoną do Francji, żegnali przedstawiciele wielu narodów.
Adam Mickiewicz spoczął na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency, a w 1890 roku jego prochy przeniesiono na Wawel, co dało sposobność do manifestacji patriotycznej.
Ciekawostki o Adamie Mickiewiczu
- W ciągu swego życia zmieniał miejsce zamieszkania przeszło czterdzieści razy.
- Wiele wskazuje na to, że był czynnym masonem. Według źródeł osiągnął w strukturach tej organizacji stopień czeladnika.
- Do legend przeszły jego romanse, szczególnie fakt odbywania takowych w obecności jego partnerki życiowej.
- Okazuje się dzięki studiom jego dzieł, że był pod szczególnym wpływem twórczości Geothego.
- Wymieniany jest jednym tchem obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego, ponieważ uważany jest za największego twórcę i poetę polskiego romantyzmu, jeden z Trzech Wieszczów, którym przypadło w udziale prowadzić intelektualnie i duchowo Polaków.
- Walczył słowem, był to jego wielki oręż. Natomiast był to też główny zarzut jego przeciwników, ponieważ nie brał on udziału zbrojnego w powstaniu listopadowym.
- Litwini, Polacy, Białorusini – członkowie tych nacji przyznają się do Adama Mickiewicza jako do swojego własnego wieszcza narodowego.
Źródła
Biografie Sławnych Ludzi, Tom II, Wydawnictwo SMSEncyklopedia Sławnych Polaków, Wyd. Publicat
https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Mickiewicz
https://dzieje.pl/postacie/adam-mickiewicz-1798-1855
