Adam Mickiewicz (1798-1855) był polskim poetą, działaczem politycznym, publicystą, tłumaczem, filozofem, działaczem religijnym, mistykiem, organizatorem i dowódcą wojskowym oraz nauczycielem akademickim. Opisujemy krótki życiorys polskiego wieszcza oraz jego biografię rozszerzoną, a także rozwijamy temat twórczości Mickiewicza i przedstawiamy ciekawostki z jego życia.
Krótka biografia Adama Mickiewicza. Najważniejsze informacje
Adam Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 roku w Nowogródku lub w Zaosiu pod Nowogródkiem. W 1807 roku rozpoczął naukę w powiatowej szkole dominikańskiej w Nowogródku. W 1812 roku zmarł jego ojciec. W tym samym roku spotkał się wielką historią: z przemarszem przez Nowogródek wojsk Napoleona, w tym legionów pod wodzą księcia Józefa Poniatowskiego.
W 1815 roku zapisał się na czteroletnie studia na Uniwersytecie Wileńskim, a w październiku 1817 roku założył z przyjaciółmi Towarzystwo Filomatów.
W 1819 roku rozpoczął pracę nauczycielską w szkole powiatowej w Kownie. W 1820 roku umiera matka Adama Mickiewicza. Tego samego roku powstaje Oda do młodości oraz rozpoczyna prace nad II częścią Dziadów. W kolejnym roku powstaje pierwszy tomik Poezji, zawierający Ballady i romanse.
W listopadzie 1823 roku zostaje wraz z innymi filomatami aresztowany, a w kolejnym roku zostaje zesłany w głąb Rosji. W 1825 roku odbył wycieczkę na Krym, która zaowocowała cyklem wspaniałych sonetów. W 1828 roku zostaje wydany „Konrad Wallenrod”.
W 1829 roku otrzymuje zezwolenie na opuszczenie Rosji i odbywa podróż po Europie zachodniej. W kolejnym roku przebywa we Włoszech i Szwajcarii, a w 1831 roku przyjeżdża do Wielkopolski.
W 1832 roku wraca do Paryża, wydaje III część Dziadów oraz rozpoczyna pisanie Pana Tadeusza, który premierę ma w 1834 roku. W roku premiery poematu epickiego bierze ślub z Celiną Szymanowską. Z ich związku na świat przychodzą dwie córki i czterech synów.
W 1839 roku rozpoczyna wykładanie na Akademii w Lozannie, w tym okresie powstają liryki lozańskie, które nie zostają opublikowane za jego życia. W latach 1840-1844 obejmuje profesurę literatury słowiańskiej w College de France.
W 1841 roku po raz pierwszy spotyka podającego się za proroka Andrzeja Towiańskiego i wraz z nim zakłada Koło Sprawy Bożej. Po dwóch latach jednak zrywa z Towiańskim.
W 1848 roku Mickiewicz zakłada legion w związku z wydarzeniami Wiosny Ludów. W 1852 roku otrzymuje pracę w Bibliotece Arsenału w Paryżu.
W marcu 1855 roku umiera jego żona. Dnia 26 listopada tego samego roku poeta umiera pod Konstantynopolem. W 1890 roku jego prochy zostają przeniesione z Montmorency na Wawel.
Biografia szczegółowa Adama Mickiewicza
Adam Bernard Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 w Nowogródku lub w Zaosiu pod Nowogródkiem.
Rodzina, rodzice, rodzeństwo
Adam Mickiewicz przyszedł na świat jako syn Mikołaja Mickiewicza herbu Poraj i Barbary z Majewskich, w drobnoszlacheckiej rodzinie o tradycyjnym stylu życia. Jego ojciec był adwokatem sądowym w Nowogródku i komornikiem mińskim, natomiast mama była córką ekonoma. Miał dwóch braci: Aleksandra i Franciszka Mickiewiczów.
Wczesne lata
W 1807 roku Adam Mickiewicz rozpoczął naukę wg programu Komisji Edukacji Narodowej, w powiatowej szkole dominikańskiej w Nowogródku. W 1812 roku zmarł jego ojciec. Rok ten wiąże się ze spotkaniem czternastoletniego chłopca z wielką historią: z przemarszem przez Nowogródek wojsk Napoleona, w tym legionów pod wodzą księcia Józefa Poniatowskiego.
Wykształcenie
W 1815 roku nie został przyjęty do Instytutu Medycznego, więc zapisał się na Uniwersytet Wileński. W ciągu czteroletnich studiów skoncentrowanych na filologii klasycznej zetknął się z wybitnymi przedstawicielami nauk matematyczno-przyrodniczych. Chłonął także szeroką wiedzę od wybitnych humanistów. Przeżywający lata świetności uniwersytet zaznajamiał studentów ze stosunkowo nowymi ideami oświeceniowej nauki i kultury, otwierał ich umysły na dalsze, samodzielne poszukiwania, na inspiracje niemieckie, brytyjskie, francuskie, szwajcarskie w dziedzinie literatury, krytyki i estetyki, studium języków obcych i historii, prawa i ekonomii, nauk medycznych i rolniczych. Istotne znaczenie miała łączność z kulturą Królestwa Polskiego, zwłaszcza z literaturą nurtu puławskiego. Liczne instytucje i inicjatywy kulturalne Wilna stanowiły dogodne forum debaty światopoglądowej i ekspresji indywidualnej, także artystycznej.
W październiku 1817 roku Adam Mickiewicz założył z przyjaciółmi Towarzystwo Filomatów, początkowo służące samokształceniu i samopomocy koleżeńskiej, stopniowo stające się wspólnotą moralną oraz środowiskiem intelektualnym i literackim doby przełomu oświeceniowo-romantycznego.
Praca nauczycielska
W 1819 roku złożył egzamin magisterski (promotor Groddeck nie przyjął jednak jego rozprawy) i podjął nakazane mu – jako absolwentowi korzystającemu w czasie studiów ze stypendium na poczet przyszłej pracy nauczycielskiej – obowiązki profesora szkoły powiatowej w Kownie.
W Kownie rozwinął się indywidualizm Mickiewiczowski i dokonała się romantyczna reorientacja jego poezji. Sprzyjały temu kowieńskie przeżycia tęsknoty, wyobcowania, niezgody na status zawodowy, a także ciosy osobiste: śmierć matki i wielka, niespełniona miłość do Maryli Wereszczakówny, którą poznał w Tuhanowiczach w 1819 roku. Była ona narzeczoną hrabiego Wawrzyńca Puttkamera i wkrótce wyszła za niego za mąż. Wzniosłe, platoniczne uczucie nie przeszkodziło Mickiewiczowi nawiązać romans z mężatką, doktorową Karoliną Kowalską. Jednak tylko Maryli poświęcił kilka najpiękniejszych wierszy.
W 1820 roku powstała Oda do młodości oraz Mickiewicz rozpoczął pracę nad II częścią Dziadów. W kolejnym roku rozpoczął pisanie IV części Dziadów, a w 1822 roku napisał pierwszy tomik Poezji, zawierający Ballady i romanse.
Aresztowanie
W 1823 roku zostały zdemaskowane tajne związki młodzieży wileńskiej, wyrosłe z pnia filomackiego. Żmudne śledztwo i proces skończyły się wyrokami niejednokrotnie okrutnymi w swych konsekwencjach (złamały one życie Zanowi, Czeczotowi, Pietraszkiewiczowi i wielu innym), niszczycielskimi dla kultury Wilna i pełnymi groźby wobec kulturalnych i narodowościowych dążeń młodego pokolenia Polaków. Mickiewicz został po półrocznym uwięzieniu skazany na zesłanie w głąb Rosji.
W Rosji Adam Mickiewicz przebywał wśród tamtejszych elit i wbrew intencjom władz carskich, nawiązał przyjaźnie z dekabrystami oraz Puszkinem. Polskich i rosyjskich arystokratów podbijał swoimi improwizacjami w jęz. francuskim, a piękne kobiety – niezwykłym urokiem osobistym. W 1825 roku odbył wycieczkę na Krym, która zaowocowała cyklem wspaniałych sonetów. W kolejnym roku podczas podróży po kraju poznał rosyjską kulturę i ukończył m.in. pracę nad „Konradem Wallenrodem”.
Opuszczenie Rosji
Dzięki interwencji wpływowych przyjaciół, w 1829 roku uzyskał pozwolenie na opuszczenie Rosji i popłynął parowcem do Hamburga. W Weimarze poznał Johanna Wolfganga Goethe. Następnie udał się w podróż po Europie, odwiedził kolejno: Pragę, Strasburg, Zurych, Mediolan, Wenecję i Rzym. W Szwajcarii poeta poznał Zygmunta Krasińskiego, natomiast w Wiecznym Mieście starał się o rękę młodej arystokratki Ewy Ankiewiczówny, lecz jej rodzice nie wyrazili zgody na ślub z ubogim poetą. Imię ukochanej nadał później idealnym, subtelnym bohaterkom swych dwóch największych dzieł – Dziadów i Pana Tadeusza.
Wybuch powstania listopadowego powitano w Warszawie hasłem: „Słowo stało się ciałem, a Wallenrod Belwederem”, wskazując na rolę Mickiewiczowskiego Konrada Wallenroda w budzeniu nastrojów spiskowo-patriotycznych. Przybył jednak z Włoch do Wielkopolski pół roku później, gdy klęska była już przesądzona. Postawa poety, który w okresie zrywu narodowego bawił w gościnnych dworach wielkopolskich, wzbudziła w Warszawie oburzenie, a on sam przez wiele lat doznawał z tego powodu gwałtownych wyrzutów sumienia.
Gdy powstanie upadło, wyruszył z wielką falą uchodźców do Drezna. Tam w bardzo krótkim czasie stworzył III część Dziadów – mesjanistyczny dramat osadzony w realiach procesu Filomatów.
Po przybyciu do Paryża w 1832 roku, jak większość emigrantów, pozbawiony był środków do życia i narażony na szykany policji. W tych warunkach w 1834 powstał nostalgiczny, a jednocześnie pełen humoru Pan Tadeusz. Opisany w nim kraj lat dziecinnych stał się symbolem wszystkiego, co polskie, bliskie, swojskie. Poemat ten jest wyrazem wiary w metafizycznych ład i harmonię świata wbrew okrucieństwu historii, która pozbawiła uchodźców ojczyzny.
Żona i dzieci
Wkrótce po wydaniu tego dzieła Adam Mickiewicz ożenił się z młodszą od siebie o 14 lat Celiną Szymanowską. Poznał ją jeszcze podczas pobytu w Rosji, lecz wówczas interesował się bardziej jej matką – słynną pianistką. Po ślubie przestał publikować wiersze – starał się utrzymać coraz liczniejszą rodzinę. Z Celiną miał sześcioro dzieci: córki Marię i Helenę oraz czterech synów: Władysława, Józefa, Aleksandra i Jana. W 1838 roku jego żona zachorowała psychicznie.
Wybawieniem z trudności materialnych rodziny Mickiewiczów stała się nominacja poety na katedrę literatury łacińskiej na Akademii w Lozannie (1839). W tym okresie życia powstały liryki lozańskie, które nie zostały opublikowane za życia poety. Następnie objął profesurę literatur słowiańskich w College de France (1840-1844).
Koło Sprawy Bożej
W 1841 roku Mickiewicz poznał podającego się za proroka Andrzeja Towiańskiego i wraz z nim założył Koło Sprawy Bożej – grupę skupiającą zwolenników mesjanizmu. W myśl ich przekonań Polska była „Mesjaszem narodów” i jej cierpienia miał przynieść całemu światu wolność oraz wyzwolenie spod jarzma zła. Po dwóch latach Mickiewicz zerwał z Towiańskim, walka o niepodległość kraju pozostała jednak dla niego sprawą najważniejszą.
Ostatnie lata i śmierć
Po zerwaniu z Towiańskim 30 listopada 1846 roku staje na czele odrębnego Koła. W styczniu 1848 roku wyrusza do Rzymu z misją do Piusa IX, tam angażuje się w wydarzenia Wiosny Ludów, tworząc Legion Polski i pisząc dla niego program ideowy Skład zasad. Mickiewicz triumfalnie maszeruje z legionem przez Włochy, 15 czerwca wyjeżdża do Paryża. Między 15 marca, a 16 października 1849 roku stoi na czele międzynarodowej redakcji „Tribune des Peuples”, dziennika skupionego na problemach narodowych (głównie niemieckich, włoskich i polskich) oraz społecznych, m.in. na kwestii emancypacji robotniczej. W dniu 12 kwietnia 1852 roku zostaje ostatecznie pozbawiony katedry, lecz 30 października tego roku otrzymuje posadę w Bibliotece Arsenału w Paryżu. 5 marca 1855 roku umiera jego żona. 11 września tego roku Mickiewicz wyjeżdża na Wschód jako wysłannik politycznego kierownictwa emigracji, w związku z tzw. wojną krymską angażuje się w tworzenie antyrosyjskiej formacji wojskowej. Umiera 26 listopada 1855 roku w obozie żołnierskim pod Konstantynopolem, prawdopodobnie na cholerę. Jego trumnę, przewożoną do Francji, żegnali przedstawiciele wielu narodów.
Adam Mickiewicz spoczął na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency, a w 1890 roku jego prochy przeniesiono na Wawel, co dało sposobność do manifestacji patriotycznej.
Twórczość Adama Mickiewicza
Adam Mickiewicz uważany jest za najwybitniejszego poetę polskiego romantyzmu. Jego wczesne utwory: Oda do młodości i cykl Ballady i romanse (1822), torowały drogę polskiemu romantyzmowi. Rozwinęły go i utrwaliły inne dzieła wileńsko-kowieńskie, poemat Grażyna (1823), prezentujący romantyczne rozumienie narodowości i patriotyzmu oraz II i IV część dramatu Dziady (1823), poświęcone zagadnieniom etycznym. Poezja okresu rosyjskiego, m.in. Sonety krymskie (1826), wiersze erotyczne, przedstawia życie wewnętrzne jednostki postawionej wobec świata dzikiej przyrody Wschodu i uwikłanej w relacje z innymi ludźmi. Tragizm losów patrioty, przedstawiciela podbitego narodu, ujawnia powieść poetycka Konrad Wallenrod (1828). Historiozoficzne ujęcie najnowszych dziejów Polski w duchu ideologii mesjanizmu przynosi romantyczny dramat metafizyczny Dziady cz. III (1832), który jest bliski ideowo profetycznym Księgom narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1832). Epicki poemat Pan Tadeusz (1834), ukazuje przeobrażenia szlacheckiej zbiorowości pod wpływem wydarzeń historycznych z czasów wojen napoleońskich. Wybitną wartość posiada emigracyjna liryka, wśród których obok wierszy patriotycznych wyróżnia się cykl liryków lozańskich.
Adam Mickiewicz był także znakomitym publicystą. Jeśli chodzi o jego wykłady to cechowało je syntetyczne ujęcie zagadnień estetycznych, kulturowych i historycznych. Jest jednym z największych polskich pisarzy. Jako ideolog i artysta wywarł ogromny, trwający po dzień dzisiejszy wpływ na literaturę ojczystą i inne literatury słowiańskie.
Ciekawostki o Adamie Mickiewiczu
Wiele miast w Polsce oraz niektóre miasta europejskie związane z życiem Adama Mickiewicza ma ulice, parki, place oraz budynki publiczne nazwane jego imieniem. Jego pomniki znajdują się nie tylko w Polsce, ale i na Ukrainie, Litwie, Białorusi, w Rosji, Francji, Czechach, Niemczech i Bułgarii.
W ciągu swego życia zmieniał miejsce zamieszkania przeszło czterdzieści razy.
Wiele wskazuje na to, że był czynnym masonem. Według źródeł osiągnął w strukturach tej organizacji stopień czeladnika.
Do legend przeszły jego romanse, szczególnie fakt odbywania takowych w obecności jego partnerki życiowej.
Okazuje się dzięki studiom jego dzieł, że był pod szczególnym wpływem twórczości Goethego.
Wymieniany jest jednym tchem obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego, ponieważ uważany jest za największego twórcę i poetę polskiego romantyzmu, jeden z Trzech Wieszczów, którym przypadło w udziale prowadzić intelektualnie i duchowo Polaków.
Walczył słowem, był to jego wielki oręż. Natomiast był to też główny zarzut jego przeciwników, ponieważ nie brał on udziału zbrojnego w powstaniu listopadowym.
Litwini, Polacy, Białorusini – członkowie tych nacji przyznają się do Adama Mickiewicza jako do swojego własnego wieszcza narodowego.
Koncert „Mickiewicz, Słowacki, Norwid” – najpiękniejsze poezje polskiego romantyzmu
W jednym z najlepszych studiów w Polsce zespół PIRAMIDY nagrał koncert, którego utwory są oparte o teksty Polskich Romantyków. Warto posłuchać.
Koncert można wyświetlać, rozpowszechniać wśród uczniów oraz dowolnie użytkować w szkołach, na lekcjach, zajęciach pozalekcyjnych i we wszelki możliwy sposób mogący pomóc w popularyzacji poezji polskich wieszczów wśród uczniów szkół.
Koncert w wykonaniu zespołu PIRAMIDY pt. Mickiewicz – Słowacki – Norwid jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowa. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Piotra Kajetana Matczuka – kompozytora muzyki do utworów wykorzystanych w koncercie. Płyta powstała w ramach zadania publicznego zleconego przez Prezesa Rady Ministrów. Zezwala się na dowolne wykorzystanie koncertu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji i o posiadaczach praw.
Artykuły, które mogą Ci się spodobać:
Źródła
Biografie Sławnych Ludzi, Tom II, Wydawnictwo SMSEncyklopedia Sławnych Polaków, Wyd. Publicat
Szkolny Słownik Biograficzny, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 1996
https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Mickiewicz
https://dzieje.pl/postacie/adam-mickiewicz-1798-1855
Zdjęcie główne: Dennis Jarvis, Flickr.com, CC BY-SA 2.0, obróbka: przycięcie
Zdjęcie w artykule: Jorge Láscar, Flickr.com, CC BY 2.0
Redaktor i administrator strony Zyciorysy.info. Od 2018 roku zgłębia historie znanych ludzi, w czym pomagają mu dziesiątki książek z życiorysami znanych postaci, wideo wywiady czy publikacje internetowe. Efektem tych działań jest ponad 450 opublikowanych życiorysów. Jego publikacje bywają źródłem dla wielu znanych portali.
Zapisz się do newslettera
Chciałbyś co jakiś czas otrzymywać powiadomienia o nowych, ciekawych biografiach?Zapisz się do newslettera: