Adelajda Heska (ur. ok. 1324, zm. 1371 r.) była żoną Kazimierza III Wielkiego, królową Polski. Córką landgrafa Hesji Henryka II Żelaznego.
Krótki życiorys Adelajdy Heskiej
Z relacji współczesnych twórców podań, 29 września 1341 w Poznaniu odbył się ślub siedemnastolatki Adelajdy z polskim królem, Kazimierzem III Wielkim (starszym od swej ślubnej o 14 lat). Adelajda otrzymała spore wiano, był nim bowiem ziemia sandomierska z zamkiem, a po pokładzinach także klejnoty i inne kosztowności. Niedługo po ślubie małżeństwo to jednak zaczęło się rozpadać, a to z powodu dość licznych zdrad Kazimierza, a przede wszystkim braku potomstwa.
Przypisuje się Adelajdzie fundację m.in. kościoła parafialnego w Żarnowcu, czyli w miejscowości, gdzie dłużej przebywała. Tymczasem do pogodzenia się pary królewskiej bezskutecznie nawoływał sam papież Innocenty VI. Jednak we wrześniu 1356 Kazimierz zrealizował swoją decyzję i wziął bigamiczny ślub z Krystyną Rokiczaną. Adelajda zatem wróciła do Hesji. W świetle prawa kanonicznego Adelajda do swej śmierci była jednak prawowitą żoną Kazimierza.
Zmarła po 25 maja 1371 w Hesji.
Rozszerzona biografia Adelajdy Heskiej
Świadek rodzicielskich niesnasek
Adelajda przyszła na świat ok. 1324 roku będąc trzecim z kolei dzieckiem landgrafa Hesji Henryka II Żelaznego oraz Elżbiety Wettynówny. Miała ona starszego brata Ottona jak i trzy siostry. Małżeństwo rodziców księżniczki heskiej nie układało się wzorowo. W 1339 roku jej ojciec posądził swoją żonę o cudzołóstwo, doprowadzając do wyjazdu małżonki Elżbiety z zamku landgrafów heskich mieszczącym się w Kassel na dwór jej brata w Turyngii. Piętnastoletnia wtedy Adelajda na pewno przeżyła rozstanie swych rodziców, z pewnością nie sądząc bynajmniej, że kilkanaście lat później w jej życiu zaistnieje podobna sytuacja.
Wczesne zaręczyny
Przed poślubieniem jej przez polskiego króla, heska księżniczka była zaręczona z nie byle jaką partią, albowiem z samym księciem bawarskim Ruprechtem z dynastii Wittelsbachów. Układ ten zaręczynowy zawarto ok. 10 czerwca 1331 roku, kiedy Adelajda miała dopiero siedem lat. Do małżeństwa ostatecznie jednak nie doszło, zapewne z powodu skromnego posagu heskiego landgrafa, ale i złej opinii, jaką miał on na terenie Niemiec.
Nadzieja w Polaku
Tymczasem nadeszło lato 1341 roku kiedy to do Hesji przybyło poselstwo z prośbą o rękę Adelajdy dla samego króla Polski Kazimierza III Wielkiego. Margrabia heski Henryk według podań był cokolwiek ucieszony rychłym pokrewieństwem z tak znaczną personą, przyjął o wtedy posłów królewskich z wszelkimi honorami, chętnie godząc się na ich prośbę.
Ślub z Kazimierzem
Ślub Kazimierza i Adelajdy heskiej miał miejsce w Poznaniu 29 września 1341 roku – jeszcze tego samego dnia Adelajda została koronowana, co miało miejsce w poznańskim kościele św. Piotra. 4 października 1341 roku Kazimierz w związku z powyższym przyrzekł udzielić teściowi pomocy militarnej i politycznej przeciw wszystkim jego potencjalnym wrogom. Dzień wcześniej natomiast Henryk zobowiązał się w ciągu roku wypłacić zięciowi pewien kontrowersyjny posag, a to ponieważ w wysokości zaledwie dwóch kop groszy praskich (niska ta suma i tak nigdy nie została przez landgrafa zapłacona).
Adelajda nadzieją Kazimierza
W listopadzie 1341 roku Adelajda zamieszkała na wawelskim zamku. Nowa królowa Polski uchodziła za „pełną doskonałości cnót i obyczajów” (jak to ujął Jan Długosz). Przez pierwsze lata jej małżeństwo z Kazimierzem układało się wzorowo. Zapisana jej przez polskiego monarchę oprawa obejmowała wtedy między innymi ziemię sandomierską. Nie tylko jednak, bo oto Adelajda otrzymała także z tego tytułu prawo do pobierania 500 kop groszy praskich rocznie z ziem królewskich, między innymi z miejscowości takich jak Chęciny, Solec i Wiślica.
Liczne atuty królowej
Królowa Adelajda miała w Polsce swój własny dwór, angażując się w rozwój sztuki i prawdopodobnie zdołała wprowadzić na Wawel elementy swej niemieckiej obyczajowości. Miała przy tym ufundować kościół parafialny w miejscowości Żarnowiec. Najprawdopodobniej biegle władała łaciną, chociaż nigdy faktycznie nie nauczyła się języka polskiego.
Gorzkie realia
Związek Kazimierza i Adelajdy zapowiadał się z początku na zgodne i bardzo trwałe małżeństwo. Wieloletnie jednak i bezskuteczne starania o potomstwo potrafiły jednak zniszczyć małżeńskie relacje pary. Kazimierz liczył oczywiście na to, że Adelajda da mu wreszcie upragnionego męskiego potomka. Królowa prawdopodobnie była bezpłodna. W związku z tym Adelajda wróciła do Hesji, podczas gdy król Polski reflektował już na inne niewiasty, jak na przykład Jadwigę żagańską.
Adelajda zmarła po 25 maja 1371, w Hesji.
Ciekawostki o Adelajdzie Heskiej
- Król Kazimierz słynął z tego, że miał wyjątkową słabość do wielu pięknych kobiet, tymczasem Adelajda zdawała się błyszczeć raczej przymiotami ducha niż samą urodą.
- W 1356 roku król Kazimierz Wielki zawarł bigamiczny ślub z Rokiczanką, Adelajda wtedy opuściła Polskę – choć do dziś nie sposób stwierdzić czy z własnej woli, czy też została podmiotem wygnania przez swego męża. Zapewne jednak w świetle prawa kanonicznego Adelajda pozostała jego oficjalną małżonką do samej swej śmierci. Był to powód, dla którego rozpoczęła kampanię przeciwko polskiemu królowi, w którą zaangażowała samego papieża, ten jednak niewiele potrafił wskórać.
Źródła
https://histmag.org/Adelajda-heska-nieszczesliwa-zona-Kazimierza-Wielkiego-16501https://ciekawostkihistoryczne.pl/leksykon/adelajda-heska-1324-1371/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Adelajda_Heska
Jakub Mazur jest z wykształcenia socjologiem, który swoje zawodowe życie poświęcił pracy dziennikarskiej. Doświadczenie dziennikarskie zdobywał pracując m.in. w podkarpackim czasopiśmie oraz regionalnej telewizji na Śląsku. Prywatnie jest wielkim fanem historii, a pasją tą dzieli się poprzez publikacje na portalu Zyciorysy.info. Jest autorem ponad 1000 tekstów biograficznych.