Aleksander Kamiński

Aleksander Kamiński (1903 – 1978) jako polski pedagog, profesor nauk humanistycznych, był również instruktorem – harcmistrzem, współtwórcą metodyki harcerskiej. Działał w Armii Krajowej. Był ideowym przywódcą Szarych Szeregów, przewodniczącym Prezydium Rady Naczelnej Związku Harcerstwa Polskiego.

Spis treści

Krótki życiorys Aleksandra Kamińskiego

Przyszedł na świat w Warszawie w roku 1903. Dorastał w Kijowie, następnie w Humaniu i Rostowie, tam też uczęszczał do szkoły średniej. Do Polski niepodległej wrócił wraz z rodziną w roku 1921. Po zdanej w Warszawie maturze mógł rozpocząć studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Pracę nauczyciela historii rozpoczął po ukończeniu studiów. Okres międzywojenny upłynął Kamińskiemu niezwykle czynnie, ponieważ udzielał się w organizacjach harcerskich. Zdobył m.in. status komendanta Hufca Pruszkowskiego, czy wreszcie samej Chorągwi Mazowieckiej ZHP. II wojnę światową spędził w stolicy. Pracował w miejscowym domu dziecka, ale i zasilał skład Kwatery Głównej Szarych Szeregów. Został naczelnym pisma zatytułowanego „Biuletyn Informacyjny”. Do 1944 roku był szefem BiP Komendy Okręgu Warszawa AK. Organizował również Organizacje Małego Sabotażu „Wawer”. Po powstaniu warszawskim zarzucił działalność w państwie podziemnym jako podporucznik rezerwy WP. Po II wojnie światowej harcerstwo podporządkowano Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w związku z czym Kamiński zarzucił działalność w tych ramach. Pracował za to naukowo na Uniwersytecie Łódzkim, jego miejscem została katedra pedagogiki. Aleksander Kamiński doktoryzował się w 1946 roku. Odwilż roku 1956 sprawiła, że Kamiński powrócił do harcerstwa. Uzyskał też wkrótce etat na uczelni, został więc kierownikiem Katedry Pedagogiki Społecznej. Rok 1969 oznaczał dla niego zdobycie tytułu profesora nadzwyczajnego. Zamieszkał w Warszawie pod sam koniec swych dni. Zmarł w 1978 roku.

Biografia rozszerzona Aleksandra Kamińskiego

Czasy gimnazjalne i studenckie

Urodził się w Warszawie. Później rodzina przenosiła się kolejno do Kijowa, Rostowa i Humania. Problemy finansowe rodziny były powodem, dla którego został wcześnie pracownikiem banku na stanowisku gońca. Już wtedy udzielał się też w drużynie skautów. Do gimnazjum uczęszczał w Humaniu, kończąc szkołę średnią w Warszawie, gdzie zdecydował się studiować historie. Został po latach magistrem, lecz zanim to nastąpiło, był kierownikiem bursy oraz wychowawcą.

Czas międzywojnia

Okres międzywojenny oznaczał dla Kamińskiego działalność w ZHP – został podharcmistrzem, następnie harcmistrzem, drużynowym i wreszcie komendantem hufca Pruszkowskiego. Swoje teksty publikował wówczas w piśmie „Echo Pruszkowskie”. Natomiast jako komendant Chorągwi Mazowieckiej ZHP, został z początkiem lat trzydziestych awansowany na kierownika referatu w Głównej Kwaterze Harcerzy. Jego specjalnością w łonie ZHP były mniejszości narodowe, jak choćby żydowska.

Naczelnym tematem jego pracy była metodyka zuchowa. W roku 1932 wyszła jego książka pt. „Antek Cwaniak”, gdzie odnajdujemy ową metodykę – podobnie jest z „Książka wodza zuchów” i „Krąg rady” z roku 1935. Działał od roku 1933 na terenach Śląska Cieszyńskiego. W Skoczowie pełnił funkcje instruktora harcerskiego. W końcu objął funkcje kierownika Wydziału Kształcenia Starszyzny Harcerskiej w Głównej Kwaterze ZHP.

Działalność w trakcie II wojny światowej

Z początkiem września 1939 roku działał w Komendzie Pogotowia Harcerzy. Natomiast później kierował placówką dla osieroconych warszawskich dzieci. Następnie zasilił walczące podziemie, będąc członkiem dowodzącym Szarymi Szeregami. Inicjował wydawanie „Biuletynu Informacyjnego”, który jako ramie prasowe AK i pismo najważniejsze w okupowanej Polsce było miejscem, gdzie Kamiński publikował.

Otrzymał pseudonim „Faktor”, szefując następnie Komendzie Okręgu Warszawa, która działała w ramach ZWZ (Związku Walki Zbrojnej). W łonie tej organizacji utworzył komórkę zwaną „Sztuka”, koncentrującą się na podziemnym życiu artystycznym. Szefował Komendzie Okręgu Warszawa AK do połowy roku 1944. Zasilał też kontrwywiad ZWZ – AK.

Jako komendant główny Organizacji Małego Sabotażu „Wawer” wydał sławetny artykuł, który zatytułował „Mały sabotaż”. To on właśnie sprawił, że upowszechnił się rozpoznawalny symbol zwycięstwa i polski walczącej (tradycje litery V pokazywanej palcami zapoczątkował w roku 1940 Winston Churchill). Kamiński koordynował kolportaż podziemnych ulotek, nadzorował akcje megafonowe oraz gazowanie kin, czy niszczenia sklepowych witryn, w których to znajdowały się okupacyjne symbole. Wreszcie zasłynął szczególnie z napisania swych „Kamieni na szaniec”, która to książka ukazała się już w 1943 roku. Napisał też książkę zatytułowaną „Wielka Gra”, jednak zawarł tam przepis na dobrą organizację walki podziemnej, więc wydanie wstrzymano. Był też Kamiński krytykowany za kontakt z socjalistami i ludnością żydowską, rzecz jasna stroną krytykującą była ta o schedzie endeckiej.

Udzielał się jako naczelny „Biuletynu Informacyjnego” nawet po wybuchu powstania warszawskiego. Upadek powstania sprawił, że działalność w podziemiu zawiesił.

Życie Kamińskiego po wojnie

W latach 1945 – 1950 zajmował stanowisko asystenta na Uniwersytecie Łódzkim, a ściślej jako pedagog społeczny i pedagog ogólny. W 1947 roku otrzymał doktorat z filozofii dzięki rozprawie „Metoda harcerska w wychowaniu i nauczaniu szkolnym”.

Był członkiem Komisji Ideologicznej w ZHP. Powołany następnie na członka w Tymczasowej Naczelnej Radzie Harcerskiej, a tego samego roku 1946 mianowany został II Wiceprzewodniczącym Związku Harcerstwa Polskiego. Natomiast w miarę stabilizowania się stalinizmu końca lat 40. Kamiński tychże stanowisk został pozbawiony. Jego prace i książki wycofano z obiegu. Był jednocześnie na podglądzie Urzędu Bezpieczeństwa.

Nowe dyskusje nad celami ZHP pojawiły się wraz z odwilżą roku 1956. W końcu jako że doszło do reaktywacji ZHP, Aleksander Kamiński otrzymał funkcje przewodniczącego Naczelnej Rady Harcerskiej. Odwilż nie trwała długo, więc stanowiska Kamiński nie utrzymał, bowiem funkcje te sprawował niespełna dwa lata. Powodem były działania PZPR podporządkowujące sobie harcerstwo w sposób całkowity. W związku z tym Kamiński na powrót zajął się pracami Uniwersytetu Łódzkiego – kierował tam wtedy Katedrą Pedagogiki Społecznej. W 1958 roku odnotował natomiast członkostwo w Komitecie FJN (Frontu Jedności Narodowej). Za sprawą pracy zatytułowanej „Prehistoria polskich związków młodzieży” Kamiński zdobył habilitację, w marcu 1969 uzyskując tytuł profesora nadzwyczajnego. Zasilał wówczas Komitet Nauk Pedagogicznych i Psychologicznych Polskiej Akademii Nauk oraz Związek Nauczycielstwa Polskiego, nie inaczej było z Polskim Związkiem Higieny Psychicznej. Odszedł 15 marca roku 1978. Spoczął na Powązkach, w krypcie bohaterów „Kamieni na szaniec”.

Ciekawostki o Aleksandrze Kamińskim

Bohaterowie książki „Kamienie na szaniec” zostali pochowani w miejscu, w który spoczął później Aleksander Kamiński.
5 maja 1991 było datą niezwykle istotną w biografii Aleksandra Kamińskiego, otrzymał bowiem wówczas tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, który przyznawany jest przez prestiżowy Instytut Jad Waszem. Nagrodę tą otrzymał za całokształt działań w trakcie II wojny, zwłaszcza za pomoc udzieloną w czasie okupacji ludności żydowskiej.
Aleksander Kamiński został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Roku 2003 był rokiem Aleksandra Kamińskiego. Zdecydował o tym Sejm RP.
W Parku Staromiejskim w Łodzi możemy podziwiać pomnik Aleksandra Kamińskiego. Jego popiersie postawiono również w warszawskich Łazienkach Królewskich.
W 2014 jego imię – Aleksandra Kamińskiego – nosiło aż 15 szkół oraz 27 szczepów, poza tym drużyny i hufce harcerskie.
Otrzymał niezwykle prestiżowy Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.

Cytaty Aleksandra Kamińskiego

„Wychowanie nie poparte miłością do wychowanka jest bez wartości. Biada wychowawcy, który przyszedł do dzieci z chłodnym sercem. To jego tyczy się starożytne przysłowie o przekleństwie wychowywania cudzych dzieci. O człowieku, który przyszedł do dzieci z miłością – Chrystus mówi, że jest błogosławiony.”

„Współczesna dzielność musi być przeniknięta panowaniem nad sobą i męstwem, rozwagą i sprawiedliwością.”

„Wolę swoją wykuję, zmuszę się do bezwzględnej pracowitości i karności! Zduszę ambicję, przerobię siebie na ideał harcerza!”

„Walczymy o Polskę sprawiedliwości społecznej i dobrobytu najszerszych mas (…) O Polskę, która podniesie stopę życiową najbiedniejszych i obniży niesprawiedliwie wysokie zyski warstw dotąd uprzywilejowanych. O Polskę, która szanując w rozsądnych granicach własność prywatną – wyzwoli kraj z bezsensu kapitalizmu i uspołeczni wielkie warsztaty pracy. (…) Polski ideał sprawiedliwości społecznej jest przeciwieństwem sowiecko-komunistycznej nędzy, w której niewolnicze życie pędzi chłop i robotnik rosyjski. Walczymy o Polskę wielką kulturalnie, to znaczy o upowszechnienie i uspołecznienie kultury w Polsce. W oparciu o znośne warunki materialne dążyć będziemy do zapewnienia wszystkim polskim rodzinom odpowiednich mieszkań (…) A w tych ludzkich mieszkaniach musimy zapewnić wszystkim rodzinom nie tylko samo życie, lecz także życie kulturalne, udostępniając najszerszym warstwom cały dorobek kultury duchowej i materialnej.”