Bob Marley

Bob Marley, czyli Robert Nesta Marley (1945-1981), był człowiekiem niezwykłej charyzmy, co odzwierciedlił złotymi zgłoskami w swej jakże popularnej do dziś muzyce.

Krótki życiorys Boba Marley’a

Urodził się na Jamajce w 1945 roku. Był i pozostał legendą muzyki reggae, członkiem i mistrzem ruchu rastafarian, zwolennikiem legalnej marihuany. Jego ojciec jako biały oficer armii brytyjskiej, pojął za żonę jego przyszłą matkę — jamajską piosenkarkę i pisarkę. W późniejszym czasie swej działalności, Marley, podobnie jak pozostali członkowie współtworzonego przez niego zespołu The Wailers, osiedlił się w Trenchtown (na przedmieściach Kingston). Nagrał wiele długogrających albumów zarówno solowych, jak i ze wspomnianym zespołem. Dzięki takim dziś klasykom jak płyty: „Catch a Fire” z roku 1972/3, później „Burnin’” (1973), ale i „Exodus” (1977) oraz „Survival” (1979), oraz wieloma innymi, zapisał się złotymi zgłoskami na stałe już w historii muzyki. Pośmiertnie, ukazała się zawrotna liczba jeszcze 16 jego płyt. Bob Marley cierpiał na nowotwór, który zaczął się od czerniaka na palcu stopy. Amputacja palca była wtedy nieodzowna, na co się jednak nie zgodził ze względu na wyznawane przez niego przekonania religijne. Jego choroba była tymczasem ukrywana przed publicznością. Zmarł w wyniku przerzutów nowotworowych do mózgu i płuc. Był ojcem aż jedenaściorga dzieci, które podjęły się kontynuowania jego muzycznej drogi. W 1994 roku Bob Marley został wprowadzony do prestiżowej Rock and Roll Hall of Fame.

Osoba i twórczość Marleya spopularyzowała muzykę reggae, ruch Rastafari, oraz idee pacyfistyczne, w tym też jednak panafrykanizm. Był swoistym prekursorem nurtu, który wpłynął na kształt światowego rocka. Liczba sprzedanych płyt z muzyką Boba Marleya i The Wailers dziś szacowana jest na co najmniej 75 milionów egzemplarzy.

Odszedł w USA, w roku 1981. Miał wówczas 36 lat.

Rozszerzona biografia Boba Marley’a

Korzenie

Bob Marley urodził się 6 lutego 1945 r. w Nine Miles, miejscowości na Jamajce, w rodzinie Norvala Marley’a i młodszej od niego o 35 lat Cedelli Booker. Jego ojciec był jamajczykiem pochodzenia angielskiego, kapitanem królewskiej marynarki wojennej oraz nadzorcą plantacji na Jamajce. Jego matka natomiast była czarną nastolatką mieszkającą na wsi. Para planowała wziąć ślub, ale były z tym pewne trudności, Candella zaszła bowiem w ciąże z Norvalem wcześniej, zanim zdążyli się pobrać. Nie mogli przez to spodobać się duchownym, którzy zdecydowali się ostatecznie uprawomocnić religijnie ten związek tylko i wyłącznie dla dobra dziecka.

Ojciec Marley’a zmarł na zawał serca w 1955 roku (w wieku 70 lat), widząc syna tylko raz — tuż po narodzinach, bo dostał wtedy tydzień urlopu, później przeprowadził się, nie zostawiając nikomu swojego nowego adresu. Niemniej jednak póki żył, Norval zapewniał wsparcie finansowe swojej żonie i dziecku. Natomiast ciekawi w biografii Marley’a fakt, iż jego dziadek  od strony matki był uznanym zielarzem oraz lokalnym szamanem. To właśnie w jego domu zamieszkała Candella tuż po narodzinach Boba.

Młodość

Później matka Marleya poślubiła mężczyznę nazwiskiem Edward Booker, urzędnika państwowego ze Stanów Zjednoczonych, co dało Marleyowi dwóch przyrodnich braci: Richarda i Anthony’ego.

Tymczasem Marley i Neville Livingston (później znany jako Bunny Wailer) zostali wkrótce przyjaciółmi z dzieciństwa. Razem spędzali czas w Nine Mile. Zaczęli później razem grać muzykę w Stepney Primary and Junior High School. Gdy Marley miał 12 lat, wraz z matką opuścił Nine Mile, przeprowadzając się do Trenchtown w Kingston. Cedella Booker, czyli matka Boba, i Thadeus Livingston, ojciec Bunnego Wailera, mieli razem córkę. Wówczas Marley i Livingston zamieszkali razem jako rodzina i już pod jednym dachem, w Trenchtown, obaj pogłębiali razem swe muzyczne poszukiwania. Istota ich zainteresowań dotyczyła z początku najnowszych trendów R&B, które wyłapywali z fal amerykańskich stacjach radiowych. Wkrótce zainteresowania obu skierowały się również na nową falę muzyki ska.

Przeprowadzka do Trenchtown okazała się owocna, Marley wkrótce bowiem znalazł się w grupie wokalnej z Bunny’m Wailerem, Peterem Toshem, Beverley Kelso i Juniorem Braithwaite. Marley i pozostali nie grali jednak na żadnym instrumencie, byli raczej zainteresowani harmoniami wokalnymi. Niejaki Higgs z przyjemnością zaczął jednak uczyć Marleya gry na gitarze, tworząc w ten sposób podstawę, która pozwoli później Marleyowi skomponować najlepiej sprzedające się piosenki reggae w historii tego gatunku muzycznego.

Marley na progu dorosłości

Bob Marley rozpoczął karierę w Wailers, w grupie, którą założył z Peterem Toshem i Bunny Livingston w roku 1963. Marley poślubił Ritę w lutym 1966 roku i to ona wprowadziła go w rastafarianizm. W 1969 r. Bob, Tosh i Livingston już w pełni przyjęli rastafarianizm, który okazał się mieć ogromny wpływ na muzykę Marleya, ale i na muzykę reggae w ogóle. Wailers nawiązali współpracę z Lee Scratch Perrym, czyli jamajskim producentem muzycznym, dubmasterem i autorem tekstów, czego efektem są jedne z ich najlepszych utworów, takie jak „Soul Rebel”, „Duppy Conquerer”, „400 Years” i „Small Axe”. Ta współpraca zakończyła się gorzko, gdy Wailers odkryli, że Perry, sądząc rzekomo, że to jego nagrania, sprzedał je w Anglii bez ich zgody. Nie ma jednak tego złego…, ponieważ to spowodowało, że na muzykę Wailers zwrócił uwagę Chris Blackwell, właściciel Island Records.

Blackwell natychmiast podpisał kontrakt z Wailers i wydał swój pierwszy album „Catch a Fire”. Potem pojawił się „Burnin '”, zawierający utwory takie jak „Get Up Stand Up” i „I Shot the Sheriff”. Piosenki Erica Claptona w ich wykonaniu osiągnęła upragnione 1. miejsce na listach w USA. W 1974 roku Tosh i Livingston opuścili Wailers, aby rozpocząć karierę solową. Marley natomiast założył zespół „Bob Marley and the Wailers” ze swoją żoną Ritą jako jedną z trzech pomocniczek, czyli paczki dam o nazwie I-Trees. W tym okresie wydano też niektóre jego przełomowe albumy, takie jak „Natty Dread”, „Rastaman Vibration”.

Marley po trzydziestce

W 1976 roku, miały miejsce gwałtowne przemiany polityczne na Jamajce. W związku z tym Marley wyjechał do Anglii, gdzie przez dwa lata spędził na nagrywaniu. W Anglii wyprodukowano na przykład jego „Exodus”, który pozostawał na brytyjskich listach przebojów przez zawrotną ilość 56 tygodni! Następnie ukazał się kolejny udany album artysty, zatytułowany „Kaya”. Sukcesy te po raz pierwszy wprowadziły muzykę reggae do świata zachodniego i zapoczątkowały międzynarodowy status Marleya. Zwróciły też uwagę na sam ruch rastafari, który kojarzony bywa ze słowami Marley’a, w jego słowach: „Nie jestem po stronie czarnego człowieka, ani po stronie białego człowieka. Jestem po stronie Boga, Tego, który mnie stworzył i sprawił, że pochodzę od człowieka czarnego i białego”.

Choroba nowotworowa

W 1977 r. Marley skonsultował się z lekarzem, gdy rana na dużym palcu się nie goiła. Więcej testów ujawniło czerniaka złośliwego. Odmówił amputacji palca u nóg, jak zalecili lekarze, twierdząc, że jest to sprzeczne z jego przekonaniami rastafariańskimi. Inni twierdzą jednak, że główną przyczyną jego odmowy był możliwy negatywny wpływ amputacji palca na jego umiejętności taneczne. Rak był trzymany w tajemnicy przed opinią publiczną, podczas gdy Bob nadal z zapałem oddawał się pracy muzycznej.

Bob Marley w światowej muzycznej czołówce

Po powrocie na Jamajkę w 1978 r. Marley kontynuował pracę, wydając album „Survival” w 1979 r., a następnie odbył niezwykle udaną trasę po Europie. W 1980 roku był jedynym artystą zagranicznym, który uczestniczył w ceremonii ogłoszenia niepodległości Zimbabwe. Był to czas wielkiego sukcesu dla Marleya, który rozpoczął amerykańską trasę koncertową, by dotrzeć z przekazem m.in. do Czarnych w USA. Zagrał wtedy dwa koncerty w Madison Square Garden.

Podczas joggingu w Central Parku w Nowym Jorku, 21 września 1980 r. Bob Marley nagle upadł. Rozpoznany wcześniej rak rozprzestrzenił się na jego mózg, płuca i żołądek. Bob Marley zmarł w szpitalu w Miami 11 maja 1981 r. W chwili śmierci miał 36 lat.

Ciekawostki o Bobie Marley’u

• Sprzedaż pośmiertnej kompilacji największych przebojów Marley’a, pt. „Legend”, pozostaje do dziś najlepiej sprzedającą się płytą reggae wszech czasów.
• Marley znalazł się na piątym miejscu publikowanej przez magazyn Forbes listy dotyczącej najlepiej zarabiających ludzi już nieżyjących, z przychodami szacowanymi rocznie na około 20 milionów dolarów.
• Matka Marleya była ubogą wieśniaczką, natomiast ojciec dobrze sytuowanym Brytyjczykiem – ze względu na jego związek, oraz związany z tym mezalians, rodzina w Anglii wydziedziczyła go, lecz on i tak nie dotrzymał słowa danego przyszłej małżonce, wkrótce po narodzinach Boba zrywając kontakt z jego matką.
• Marley palił duże ilości marihuany, twierdząc, że zioło to jest w stanie przeobrazić kondycję psychiczną do „postaci bardziej strawnej dla tego świata”.

Cytaty Boba Marey’a

„Nie mam żadnych uprzedzeń co do mojego pochodzenia. Mój ojciec był biały, a matka czarna. Nazywają mnie mieszańcem czy jakoś tak. A ja nie staję po niczyjej stronie. Nie jestem po stronie czarnego człowieka, ani po stronie białego człowieka. Jestem po stronie Boga, Tego, który mnie stworzył i sprawił, że pochodzę od człowieka czarnego i białego.”

„Moja muzyka walczy przeciwko systemowi, który uczy żyć i umierać.”
„Mój dom jest w mojej głowie, mój dom jest zawsze tam, gdzie ja.”

„Muzyka reggae niesie przesłanie, teksty czynią tę muzykę bardzo ważną, tak mi się przynajmniej wydaje.”

„Wstawaj, stawaj, stawaj w obronie swoich praw!
Wstawaj, stawaj, nie poddawaj się!”

„To nie my jesteśmy przeciwko systemowi, tylko system przeciwko nam.”

Artykuły, które mogą Ci się spodobać:

Źródła

Zdjęcie pochodzi z portalu wikipedia.org. Autorem jest Eddie Mallin. Zdjęcie zostało wykorzystane na podstawie licencji CC BY 2.0.

• http://muzyka.wp.pl/aid,1070,title,Bob-Marley,artysta_biografia.html?ticaid=11c369
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Bob_Marley
• https://www.brainyquote.com/authors/bob_marley

Tagi: