Bogumił Kobiela (1931-1969) był polskim aktorem i scenarzystą, współtwórcą (wraz ze Zbigniewem Cybulskim) Teatrzyku Bim-Bom. Publiczność zapamiętała Kobielę głównie z ról komediowych i dramatycznych, a popularność przyniosła mu kreacja Jana Piszczyka w „Zezowatym szczęściu” Andrzeja Munka.
Spis treści
Bogumił Kobiela – życiorys
Bogumił Kobiela urodził się 31 maja 1931 r. w Katowicach. Ojciec Ludwik Kobiela (1987-1945) był nauczycielem, badaczem folkloru i literatem; matka Zofia zajmowała się domem. Miał brata Marka, który pracował jako inżynier i wykładowca na Politechnice Śląskiej w Gliwicach.
„Bobek”, jak o nim mówiono, dzieciństwo spędził w podkrakowskim Tenczynku. Wychował sie w dużym domu zbudowanym przez dziadka, a po latach, już jako popularny aktor, chętnie wracał do rodzinnego domu.
Był absolwentem gimnazjum w Krzeszowicach, a następnie I Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach. W 1953 r. z wyróżnieniem ukończył Państwową Wyższą Szkołę Aktorską w Krakowie. Kolegami ze studiów byli: Kalina Jędrusik i Zbigniew Cybulski, z którym Kobiela bardzo się zaprzyjaźnił.
Po studiach rozpoczął pracę sceniczną. Najpierw w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, gdzie zadebiutował jako Maskaryl w „Zwadach miłosnych” Moliera (w Teatrze Wybrzeże pracował w latach 1953–1955 i 1958–1960), a później w studenckim teatrzyku Bim-Bom (1955–1958), gdzie stworzył pasjonujący duet twórczy ze Zbigniewem Cybulskim. W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku zaangażował się do warszawskich teatrów: Ateneum (1960–1963) i Komedia (1966–1969). Pracował też w kabarecie Dudek oraz Wagabunda. W 1966 r. u Jeremiego Przybory stworzył intrygującą kreację niezbyt rozgarniętego prezesa. Fragment tego utworu, znany jako „Szczęście prezesa” do dziś budzi ciekawość internautów i pojawia się na różnych forach jako prześmiewcza audycja.
Kobiela znany jest z ról w Teatrze Telewizji (od 1962 r. występował również w cyklicznym programie telewizyjnym Gruzy i Fedorowicza pt. „Poznajmy się”). Publiczność zapamiętała go także z licznych wykonań estradowych i programów satyrycznych.
W 1953 r. zadebiutował w filmie – rolą Grzesia w „Trzech opowieściach” Czesława i Ewy Petelskich oraz Konrada Nałęckiego. Początkowo grał w epizodach, lecz później, na przełomie lat 50. i 60. pracował na planach u najwybitniejszych reżyserów: Andrzeja Munka, Andrzeja Wajdy, Wojciecha Jerzego Hasa, Stanisława Dygata, Stanisława Barei. Specjalizował się w kreacjach tragikomicznych postaci, wpisanych w trudną historię XX wieku.
Najbardziej sugestywną postać – Jana Piszczyka – zagrał w „Zezowatym szczęściu” (1960) Munka. Ma na koncie m.in. takie kreacje aktorskie jak: rola Dąbeckiego w „Eroice” (1957), hrabiego Tolo w „Pożegnaniach” (1958), Drewnowskiego w „Popiele i diamencie” (1958), szwagra w „Awanturze o Basię” (1959), Wacka w filmie „Spóźnieni przechodnie” itp.
Mówił o sobie, że wiecznie żyje w biegu. Po próbie w teatrze jechał na plan filmowy, do kabaretu albo do telewizji. Bogumił Kobiela dał się poznać również jako uzdolniony scenarzysta; wspólnie ze Zbyszkiem Cybulskim napisali scenariusz do filmu „Do widzenia do jutra” (1960) w reż. Janusza Morgensterna. Był również autorem pomysłu scenariusza do filmu „Przeprowadzka” (1972) w reż. Jerzego Gruzy.
Ciekawe kreacje stworzył w filmach dokumentalnych. W 1963 r. przy pomocy ukrytej kamery Andrzej Kondratiuk nakręcił krótkometrażowy film „Kobiela na plaży”. Pomysł był o tyle nietypowy, że dziwnym zachowaniem aktor miał wzbudzić zainteresowanie plażowiczów. Wcielał się w różne role: spacerował na nartach po piasku, kontrolował karty pływackie, udawał wyjeżdżającego z kurortu plażowicza.
W 1968 r. zagrał samego siebie we „Wszystko na sprzedaż” – filmie poświęconym tragicznie zmarłemu Zbigniewowi Cybulskiemu (1967).
W serialu „Klub profesora Tutki” był profesorem uniwersytetu i znawcą archipelagu Małe Kokosy. W telewizyjnej adaptacji sztuki Moliera „Mieszczanin szlachcicem” w 1969 r. kreował rolę pana Jourdaina. W tym samy roku zagrał mnicha w serialowej adaptacji „Pana Wołodyjowskiego”, znanej pod tytułem „Przygody Pana Michała”. Były to ostatnie kreacje aktorskie Bogumiła Kobieli.
Zmarł 10 lipca 1969 roku w Gdańsku na skutek powikłań po wypadku, do jakiego doszło kilka dni wcześniej w miejscowości Buszkowo niedaleko Bydgoszczy. Auto, którym kierował, wpadło w poślizg i zderzyło się czołowo z autobusem Jelcz. Z kierowcą podróżowała żona, która doznała niegroźnych obrażeń oraz dwoje autostopowiczów, którzy wyszli z wypadku bez szwanku. Mimo dwóch operacji i ponad godzinnej reanimacji aktora nie udało się uratować. Został pochowany w rodzinnej miejscowości Tenczynek.
Na dwudziestolecie śmierci Kobieli na podstawie materiałów archiwalnych powstał film „Bobek czyli jedenaście wcieleń Bogumiła Kobieli” (1988). Niemal trzydzieści lat po śmierci aktora nakręcono kolejny obraz: „Bobek. Wspomnienie o Bogumile Kobieli” (1997). Aktor jest też bohaterem książki Macieja Szczawińskiego pt. „Zezowate szczęście” oraz pracy doktorskiej Magdaleny Przyborowskiej, którą wydano w formie książki „Bogumił Kobiela. Sztuka aktorska”.
Bogumił Kobiela – życie prywatne
W 1963 r. poślubił Małgorzatę, z zawodu lekarza psychiatrę. Nie mieli dzieci. Po śmierci męża w 1968 r. Małgorzata Kobiela pracowała jako asystent reżysera i kostiumograf (tworzyła kostiumy do serialu „Czterdziestolatek”), a później wróciła do wyuczonego zawodu.
Bogumił Kobiela był spokrewniony z pianistką Barbarą Pomianowską, późniejszą żoną kompozytora Wojciecha Kilara.
Prywatnie był zapalonym grzybiarzem i fanem motoryzacji. Był posiadaczem dwóch motocykli (w tym jednego na spółkę z Cybulskim), Fiata „600” oraz luksusowego BMW 1800.
W młodości pasjonował się tenisem, hobbystycznie uprawiał narciarstwo oraz kolarstwo.
Bogumił Kobiela – ciekawostki
Dla upamiętnienia aktora w rodzinnej miejscowości Tenczynek w woj. małopolskim jedna z ulic nosi nazwę Bogumiła Kobieli. Imieniem aktora nazwano też ulicę w Gdańsku.
Bracia Bogumił i Marek byli niezwykle do siebie podobni, co sprawiło, że w 1968 r. Andrzej Wajda zaangażował Marka do roli w komedii „Przekładaniec”. Zagrał oczywiście brata słynnego aktora.
Na ścianie warszawskiego Kina Praha znajduje się płaskorzeźba upamiętniająca m.in. Bogumiła Kobielę i Zbigniewa Cybulskiego; popiersie aktora znajduje się także w Katowicach, a na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi aktor ma swoją gwiazdę.
Źródła
Zdjęcie: wikimedia.org | Autor: Hubert Śmietanka | Licencja: CC BY 2.5 | Obróbka: przycięcie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bogumi%C5%82_Kobielahttps://culture.pl/pl/tworca/bogumil-kobiela
https://dzieje.pl/content/rocznica-smierci-bogumi%C5%82a-kobieli
„Cześć Starenia. Zbyszek Cybulski we wspomnieniach” – książka autorstwa Marioli Pryzwan, Wydawnictwo Marginesy 2014
