Bogumił Kobiela (1931-1969) był polskim aktorem i scenarzystą, współtwórcą (wraz ze Zbigniewem Cybulskim) Teatrzyku Bim-Bom. Publiczność zapamiętała Kobielę głównie z ról komediowych i dramatycznych, a popularność przyniosła mu kreacja Jana Piszczyka w „Zezowatym szczęściu” Andrzeja Munka.
Spis treści
Bogumił Kobiela – życiorys
Bogumił Kobiela urodził się 31 maja 1931 r. w Katowicach. Ojciec Ludwik Kobiela (1987-1945) był nauczycielem, badaczem folkloru i literatem; matka Zofia zajmowała się domem. Miał brata Marka, który pracował jako inżynier i wykładowca na Politechnice Śląskiej w Gliwicach.
„Bobek”, jak o nim mówiono, dzieciństwo spędził w podkrakowskim Tenczynku. Wychował sie w dużym domu zbudowanym przez dziadka, a po latach, już jako popularny aktor, chętnie wracał do rodzinnego domu.
Był absolwentem gimnazjum w Krzeszowicach, a następnie I Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach. W 1953 r. z wyróżnieniem ukończył Państwową Wyższą Szkołę Aktorską w Krakowie. Kolegami ze studiów byli: Kalina Jędrusik i Zbigniew Cybulski, z którym Kobiela bardzo się zaprzyjaźnił.
Po studiach rozpoczął pracę sceniczną. Najpierw w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, gdzie zadebiutował jako Maskaryl w „Zwadach miłosnych” Moliera (w Teatrze Wybrzeże pracował w latach 1953–1955 i 1958–1960), a później w studenckim teatrzyku Bim-Bom (1955–1958), gdzie stworzył pasjonujący duet twórczy ze Zbigniewem Cybulskim. W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku zaangażował się do warszawskich teatrów: Ateneum (1960–1963) i Komedia (1966–1969). Pracował też w kabarecie Dudek oraz Wagabunda. W 1966 r. u Jeremiego Przybory stworzył intrygującą kreację niezbyt rozgarniętego prezesa. Fragment tego utworu, znany jako „Szczęście prezesa” do dziś budzi ciekawość internautów i pojawia się na różnych forach jako prześmiewcza audycja.
Kobiela znany jest z ról w Teatrze Telewizji (od 1962 r. występował również w cyklicznym programie telewizyjnym Gruzy i Fedorowicza pt. „Poznajmy się”). Publiczność zapamiętała go także z licznych wykonań estradowych i programów satyrycznych.
W 1953 r. zadebiutował w filmie – rolą Grzesia w „Trzech opowieściach” Czesława i Ewy Petelskich oraz Konrada Nałęckiego. Początkowo grał w epizodach, lecz później, na przełomie lat 50. i 60. pracował na planach u najwybitniejszych reżyserów: Andrzeja Munka, Andrzeja Wajdy, Wojciecha Jerzego Hasa, Stanisława Dygata, Stanisława Barei. Specjalizował się w kreacjach tragikomicznych postaci, wpisanych w trudną historię XX wieku.
Najbardziej sugestywną postać – Jana Piszczyka – zagrał w „Zezowatym szczęściu” (1960) Munka. Ma na koncie m.in. takie kreacje aktorskie jak: rola Dąbeckiego w „Eroice” (1957), hrabiego Tolo w „Pożegnaniach” (1958), Drewnowskiego w „Popiele i diamencie” (1958), szwagra w „Awanturze o Basię” (1959), Wacka w filmie „Spóźnieni przechodnie” itp.
Mówił o sobie, że wiecznie żyje w biegu. Po próbie w teatrze jechał na plan filmowy, do kabaretu albo do telewizji. Bogumił Kobiela dał się poznać również jako uzdolniony scenarzysta; wspólnie ze Zbyszkiem Cybulskim napisali scenariusz do filmu „Do widzenia do jutra” (1960) w reż. Janusza Morgensterna. Był również autorem pomysłu scenariusza do filmu „Przeprowadzka” (1972) w reż. Jerzego Gruzy.
Ciekawe kreacje stworzył w filmach dokumentalnych. W 1963 r. przy pomocy ukrytej kamery Andrzej Kondratiuk nakręcił krótkometrażowy film „Kobiela na plaży”. Pomysł był o tyle nietypowy, że dziwnym zachowaniem aktor miał wzbudzić zainteresowanie plażowiczów. Wcielał się w różne role: spacerował na nartach po piasku, kontrolował karty pływackie, udawał wyjeżdżającego z kurortu plażowicza.
W 1968 r. zagrał samego siebie we „Wszystko na sprzedaż” – filmie poświęconym tragicznie zmarłemu Zbigniewowi Cybulskiemu (1967).
W serialu „Klub profesora Tutki” był profesorem uniwersytetu i znawcą archipelagu Małe Kokosy. W telewizyjnej adaptacji sztuki Moliera „Mieszczanin szlachcicem” w 1969 r. kreował rolę pana Jourdaina. W tym samy roku zagrał mnicha w serialowej adaptacji „Pana Wołodyjowskiego”, znanej pod tytułem „Przygody Pana Michała”. Były to ostatnie kreacje aktorskie Bogumiła Kobieli.
Zmarł 10 lipca 1969 roku w Gdańsku na skutek powikłań po wypadku, do jakiego doszło kilka dni wcześniej w miejscowości Buszkowo niedaleko Bydgoszczy. Auto, którym kierował, wpadło w poślizg i zderzyło się czołowo z autobusem Jelcz. Z kierowcą podróżowała żona, która doznała niegroźnych obrażeń oraz dwoje autostopowiczów, którzy wyszli z wypadku bez szwanku. Mimo dwóch operacji i ponad godzinnej reanimacji aktora nie udało się uratować. Został pochowany w rodzinnej miejscowości Tenczynek przy grobie swojej matki.
Na dwudziestolecie śmierci Kobieli na podstawie materiałów archiwalnych powstał film „Bobek czyli jedenaście wcieleń Bogumiła Kobieli” (1988). Niemal trzydzieści lat po śmierci aktora nakręcono kolejny obraz: „Bobek. Wspomnienie o Bogumile Kobieli” (1997). Aktor jest też bohaterem książki Macieja Szczawińskiego pt. „Zezowate szczęście” oraz pracy doktorskiej Magdaleny Przyborowskiej, którą wydano w formie książki „Bogumił Kobiela. Sztuka aktorska”.
Bogumił Kobiela – życie prywatne
W 1963 r. poślubił Małgorzatę, z zawodu lekarza psychiatrę. Nie mieli dzieci. Po śmierci męża w 1968 r. Małgorzata Kobiela pracowała jako asystent reżysera i kostiumograf (tworzyła kostiumy do serialu „Czterdziestolatek”), a później wróciła do wyuczonego zawodu.
Bogumił Kobiela był spokrewniony z pianistką Barbarą Pomianowską, późniejszą żoną kompozytora Wojciecha Kilara.
Prywatnie był zapalonym grzybiarzem i fanem motoryzacji. Był posiadaczem dwóch motocykli (w tym jednego na spółkę z Cybulskim), Fiata „600” oraz luksusowego BMW 1800.
W młodości pasjonował się tenisem, hobbystycznie uprawiał narciarstwo oraz kolarstwo.
Bogumił Kobiela – ciekawostki
Dla upamiętnienia aktora w rodzinnej miejscowości Tenczynek w woj. małopolskim jedna z ulic nosi nazwę Bogumiła Kobieli. Imieniem aktora nazwano też ulicę w Gdańsku.
Bracia Bogumił i Marek byli niezwykle do siebie podobni, co sprawiło, że w 1968 r. Andrzej Wajda zaangażował Marka do roli w komedii „Przekładaniec”. Zagrał oczywiście brata słynnego aktora.
Na ścianie warszawskiego Kina Praha znajduje się płaskorzeźba upamiętniająca m.in. Bogumiła Kobielę i Zbigniewa Cybulskiego; popiersie aktora znajduje się także w Katowicach, a na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi aktor ma swoją gwiazdę.
Źródła
Zdjęcie: wikimedia.org | Autor: Hubert Śmietanka | Licencja: CC BY 2.5 | Obróbka: przycięcie
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bogumi%C5%82_Kobielahttps://culture.pl/pl/tworca/bogumil-kobiela
https://dzieje.pl/content/rocznica-smierci-bogumi%C5%82a-kobieli
„Cześć Starenia. Zbyszek Cybulski we wspomnieniach” – książka autorstwa Marioli Pryzwan, Wydawnictwo Marginesy 2014
