Clive Staples Lewis (1898-1963) był popularnym brytyjskim uczonym, świeckim teologiem, a przede wszystkim pisarzem i filologiem, którego twórczość wpłynęła na jemu współczesnych, oddziałując na wyobraźnię za sprawą takich dzieł jak choćby „Kroniki Narni”.
Krótki życiorys C.S. Lewisa
C.S. Lewis przyszedł na świat w irlandzkim Belfaście w roku 1898. Lewis dorastał w dobrej atmosferze. Ojciec był prawnikiem, matka natomiast jako córka anglikańskiego pastora była dość opiekuńcza. Kiedy wybuchła I wojna światowa wstąpił do armii i brał udział w walkach. Wraz z końcem wojny, Lewis zdecydował się podjąć studia. Naukę podjął na renomowanym Uniwersytecie w Oxfordzie. W roku 1922 Lewis uzyskał tytułu bakałarza w dziedzinie literatury. W czasie swej edukacji odznaczała go chęć zdobywania wiedzy, do tego sumienność i zapał do pracy. Uzyskiwał dzięki temu świetne wyniki w nauce, a w roku 1923 jako najlepszy student w Anglii otrzymał wyróżnienie państwowe.
Pracował później jako wykładowca w Magdalen Collage oraz uczył na uniwersytecie w Cambridge. Lewis był ateistą, jednak dzięki spotkaniom z przyjaciółmi oraz własnym przemyśleniom został chrześcijaninem. Poprzez dyskusje z innymi artystami doszedł do wniosków, które pozwoliły wkrótce stać się członkiem kościoła anglikańskiego. Nawrócenie wpłynęło pozytywnie na kondycje jego pisarstwa.
Debiut literacki Lewisa miał miejsce w roku 1928. Wtedy światło dzienne ujrzało jego pierwsze dzieło, zatytułowane „Pakameria”. Niemal wszystkie jego utwory budziły entuzjazm i ciepłe przyjęcie – były odbierane niezwykle pozytywnie. Do kolejnych dzieł pisarza należą między innymi: „Trylogia kosmiczna”, „The Dark Tower”, „Podział ostateczny”, „Póki mamy twarze”, czy też „Listy starego diabła do młodego”. Jednak największą popularność osiągnął cykl Lewisa zatytułowany „Opowieści z Narnii”. Jest to historia opisująca magiczną krainę, w której ścierają się moce dobra z mocami zła.
Pisarz odszedł w Kilns w 1963 roku.
Rozszerzona biografia C.S. Lewisa
Dzieciństwo
Clive Staples Lewis urodził się w Belfaście w Irlandii, 29 listopada 1898 roku. Jego ojcem był Albert James Lewis (1863–1929), radca prawny, którego z kolei ojciec Richard przybył do Irlandii z Walii w połowie XIX wieku. Jego matką była Florence Augusta Lewis z domu Hamilton (1862–1908), znana jako Flora, córka księdza Kościoła Irlandii, i prawnuczka biskupa Hugh Hamiltona. Jego starszym bratem był Warren Hamilton Lewis, który był amatorem pisarzem.
W jego wczesnej młodości jego pies Jacksie został zabity przez samochód, a wówczas czteroletni Lewiszaczął być nazywany przez rodzinę i znajomych imieniem swojego zmarłego psa.
Jako chłopiec Lewis był zafascynowany zwierzętami. Zakochał się w opowiadaniach o zwierzętach autorki Beatrix Potter i często pisał oraz ilustrował własne opowiadania o zwierzętach. W tych opowiadaniach wraz z bratem stworzyli magiczny świat zwierząt o nazwie Boxen, który został podstawą do rozwijania dalszej twórczości.
Lewis lubił czytać. Dom jego ojca był pełen książek, jak się później wyraził, znalezienie interesującej książki w mieszkaniu ojca było proste jak „znalezienie nowego źdźbła trawy”.
Edukacja
Jego matka zmarła w 1908 roku na raka, dlatego młody Lewis zaczął być pod edukacyjną opieką prywatnych nauczycieli do wieku dziewięciu lat. Następnie ojciec wysłał go aby pobierał nauki w Wynyard School w Watford, w hrabstwie Hertfordshire. Lewis uczęszczał później do Campbell College we wschodniej części Belfastu, który znajdował się około mili od jego domu. Jednak zaniechał edukacji na skutek ataków alergii i kłopotów z oddychaniem. Następnie został wysłany do uzdrowiska Malvern w Worcestershire, gdzie uczęszczał do szkoły przygotowawczej Cherbourg House. W tym czasie porzucił wiarę chrześcijańską i został ateistą, a interesując się także mitologią i okultyzmem. Później studiował prywatnie u Williama T. Kirkpatricka, dawnego nauczyciela jego ojca i byłego dyrektora prestiżowej szkoły Lurgan College.
Miłość do literatury
Jako nastolatek Lewis był zafascynowany pieśniami i legendami na temat starożytnej literatury Skandynawii. Legendy te potęgowały jego wewnętrzną tęsknotę, którą później nazwał „radością”. W ten sposób jego nastoletnia twórczość sprowadzała się do opowieści o świecie Boxen, który zaczął opisywać różnymi formami sztuki, takimi jak epicka poezja i opera. W tym świecie odzwierciedliła się jego pasja w zakresie mitologii nordyckiej i świata przyrody. Studiowanie u wspomnianego Kirkpatricka zaszczepiło w nim miłość do greckiej literatury i mitologii oraz wprowadziło znaczny postęp w jego umiejętności debaty i rozumowania.
W 1916 roku Lewis otrzymał stypendium w University College, w Oxfordzie. Jednak w ciągu kilku miesięcy od przystąpienia do studiów armia brytyjska wysłała go do Francji, aby walczył w pierwszej wojnie światowej. W jednym ze swoich listów Lewis zacytował, że jego doświadczenie grozy wojennej, utrata matki i nieszczęście w szkole były podstawą jego pesymizmu i ateizmu.
Na froncie wojennym
Wybuch I wojny sprawił, iż Lewis wstąpił do uniwersyteckiego Korpusu Szkolenia Oficerów. Stamtąd został wcielony do batalionu kadetów na dalsze szkolenie, otrzymując stopień podporucznika. W swoje 19. urodziny przybył na linię frontu w dolinie Somme we Francji, gdzie po raz pierwszy doświadczył wojny w okopach. 15 kwietnia 1918 r. Lewis został ranny, a dwóch jego kolegów zostało zabitych przez brytyjski pocisk, który nie osiągnął celu. Lewis cierpiał wówczas na depresję i tęsknotę za domem, zwłaszcza podczas rekonwalescencji. Po powrocie do zdrowia w został przydzielony do służby w Andover w Anglii. Opuścił służbę w armii w grudniu 1918 r., mogąc wznowić swe studia.
Stosunek Lewisa do korzeni narodowych i religijnych
Gdy powrócił do Anglii, Lewis, z pochodzenia Irlandczyk, od czasu do czasu wyrażał nieco szowinistyczny stosunek do Anglików. Opisują to jego słowa: „Jak wszyscy Irlandczycy, którzy spotykają się w Anglii, krytykujemy niezwyciężoną nonszalancję i otępienie rasy anglosaskiej.” Przez całe życie szukał później towarzystwa innych Irlandczyków mieszkających w Anglii i regularnie odwiedzał Irlandię Północną.
Różni krytycy sugerują, że to przerażenie Lewisa związane z konfliktem wyznaniowym w jego rodzinnym Belfaście doprowadziło go do przyjęcia chrześcijaństwa reformowanego. Jak powiedział jeden z krytyków, Lewis „wielokrotnie wychwalał cnoty wszystkich gałęzi wiary chrześcijańskiej”.
Twórczość przez pryzmat stanowiska uczonego
Został członkiem i wykładowcą Magdalen College w Oksfordzie w 1925 r., które to stanowisko pełnił do 1954 roku. Natomiast w latach 1954–1963 był profesorem średniowiecznego i renesansowego języka angielskiego na uniwersytecie w Cambridge.
W młodości Lewis zamierzał zostać wybitnym poetą, ale po swoich pierwszych publikacjach – zwłaszcza zbioru wierszy lirycznych (pt. „Duchy w niewoli”), zwrócił się raczej w kierunku pisania naukowego i prozy. Jego pierwszą zatem udaną prozą, która została opublikowana była „The Pilgrim’s Regress: An Allegorology Apology for Christianity, Reason and Romanticism” ( w tłum.: „Regresja pielgrzyma: alegoryczna apologia chrześcijaństwa, jego przyczyn i romantyzmu”). Została ona wydana w roku 1933, jako relacja z jego poszukiwań w celu odnalezienia źródła tęsknot, których doświadczał w swych wczesnych latach, a które doprowadziły go do dojrzałej akceptacji wiary chrześcijańskiej. Lewis w 1930 roku zwrócił się zatem w stronę wiary, aby w roku 1931 r. zostać chrześcijaninem. Stało się to częściowo z pomocą jego bliskiego przyjaciela i pobożnego rzymskiego katolika J.R.R. Tolkiena. Lewis opisał te zmiany w swojej autobiografii „Zaskoczony radością” (1955), gdzie opisał swoje życie duchowe i intelektualne po trzydziestce.
Dzieła w drodze twórczej
Jego pierwszym udanym dziełem z dziedziny fantastyki była „Out of the Silent Planet” („Z milczącej planety”) które zostało wydane w 1938 roku, jest to powieść, w której Lewis zamieścił szereg chrześcijańskich prawd. To i wiele późniejszych książek Lewisa czytano na głos i krytykowano na spotkaniach Inklings, czyli grupy pisarzy, którzy wywarli na niego znaczący wpływ. Po „Out of the Silent Planet” przyszło również równie udane dzieło pt. „Perelandra” (1943) i „That Hideous Strength” („Ta ohudna siła”) (1945). Te trzy powieści, które tworzą jedną z najwcześniejszych i najlepszych trylogii science fiction, koncentrują się na dziejach angielskiego lingwisty Elwina Ransoma, który podróżuje na Marsa i Wenus i angażuje się w kosmiczną walkę dobra i zła w Układzie Słonecznym. Trzecia książka jest szczególnie ceniona ze względu na sposób, w jaki przedstawia w formie narracyjnej idee dotyczące znaczenia dla jednostek i społeczeństw wiary w ramach tradycyjnych wartości, które Lewis rozwinął wcześniej w swojej pozycji typu non-fiction pt. „The Abolition of Man” („Zniesienie człowieczeństwa”) (1943).
Studia nad literaturą
Jednocześnie Lewis stał się znany w kręgach literackich, początkowo poprzez publikowanie artykułów i recenzji książek pojawiających się na ówczesnym rynku. Z kolei jego pierwsza książka naukowa, „The Allegory of Love: A Study in Medieval Tradition” (1936), była bardzo chwalona i ugruntowała swoją reputację jako wiodąca pozycja brytyjskich studiów literackich. Późniejsze książki o literaturze obejmują jego „Przedmowę do utraconego raju” (1942), „Osobistą herezję: kontrowersje”, „Literaturę angielską w XVI wieku”, „Z wyłączeniem dramatu” (1954), „Studia słów” (1960), „Krytyczny wksperyment” (1961) i „The Discard Image: An Introduction to Medieval and Renaissance Literature” („Odrzucony obraz: wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej”) (1964).
Nareszcie sukces
Szerokie uznanie przyniosły mu „Lewis’s The Problem of Pain” („Zagadnienie cierpienia”) (1940) i cztery serie rozmów radiowych na temat brytyjskiej korporacji radiowo-telewizyjnej podczas II wojny światowej (później zebrane jako „Mere Christianity”, 1952). Został wówczas uznany świeckim propagatorem chrześcijańskich wierzeń. Jeszcze większą popularność zyskało „The Screwtape Letters” („Listy starego diabła do młodego”) (1942). Jest to dzieło fikcji, w którym starszy, doświadczony diabeł instruuje młodszego adepta piekieł, w subtelnej sztuce kuszenia młodego chrześcijanina. Utwór ten został bestsellerem w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.
Inne książki wyjaśniające i broniące chrześcijaństwa to: „Cuda: studium wstępne” (1947), „Refleksje na temat psalmów” (1958) i „Cztery miłości” (1960). Pośmiertnie opublikowane „Listy do Malcolma” (1964), w których Lewis powrócił do epistolarnej formy, jest serią listów do wyobrażonego przyjaciela Malcolma. Autor zajmuje się głównie różnego rodzaju podejściami do problemów wynikających z modlitwy, a także i innych spraw dotyczących liturgii, kultu i doktryny.
„Kroniki Narni” i nie tylko
W 1950 roku Lewis opublikował książkę „Lew, czarownica i stara szafa”, która stała się jego najbardziej znaną książką. Później napisał sześć dodatkowych historii, które utworzyły serie znaną jako „Kroniki Narni”. Jest to seria opisująca konflikty dobra ze złem, które mają miejsce w królestwie Narnii, krainie zjednoczonej przez szlachetnego lwa Aslana. W 1956 roku pojawiła się jego ostatnia pozycja „Till We Have Faces: A Myth Retold”. Jest to opowieść o micie Kupidyna i Psyche z punktu widzenia jednej z sióstr Psyche, którą Lewis nazywa Orual. Jest to najmniej popularna z jego powieści, ale najbardziej chwalona przez krytyków literackich.
Lewisa życie prywatne
Lewis poślubił Joy Davidman Gresham, Amerykankę, która została chrześcijanką praktykującą dzięki lekturze jego książek. Oboje rozpoczęli korespondencję w 1950 r., kiedy była jeszcze żoną pisarza Williama Greshama; a w 1954 r. ona i jej mąż, którzy ulegali małżeńskim zdradom, rozwiedli się. Ona zamieszkała w Anglii, stając się bliską przyjaciółką Lewisa. Wzięli ślub cywilny w kwietniu 1956 roku. Sześć miesięcy później zdiagnozowano u niej zaawansowanego raka. Natomiast w marcu 1957 r. pobrali się na kobiercu kościoła anglikańskiego. Moment gdy nowotwór przeszedł w okres remisji był uważany za cud, pozwalając im na kilkuletnie szczęście. Jednak rak powrócił i małżonka Lewisa zmarła w lipcu 1960 roku. W związku z tymi smutnymi wydarzeniami, Lewis opublikował „A Grief Observed” („Smutek”) (1961). W dziele tym autor wylał swój smutek i wątpliwości duchowe oraz nakreślił etapy, przez które przeszedł w swojej żałobie. Na początku 1963 r. Lewis napisał swoją ostatnią książkę, „Letters to Malcolm” („Listy do Malcolma”). Latem natomiast wycofał się ze stanowiska w Cambridge Zmarł w 1963 roku, w Kilns.
Ciekawostki o C.S. Lewisie
- Jedynym traumatycznym przeżyciem okazała się śmierć ukochanego psa. Od tej tragicznej chwili Lewis rozkazał, by wszyscy nazywali go imieniem pupila.
- Do końca życia w gronie rodziny i przyjaciół pozostał Jackiem.
- Prywatnie Lewis pałał żarliwą miłością do Joy Gresham. Kobieta także była pisarką. O ich niesamowitym związku i nadprzeciętnej miłości nakręcono film zatytułowany „Cienista dolina”. Niestety Joy zmarła już cztery lata po ich ślubie.
- Był jednym z najbliższych przyjaciół słynnego Tolkiena, twórcy słynnej powieści „Władca Pierścieni”. Obaj wykładali na wydziale literatury Uniwersytetu Oksfordzkiego. Obaj też wchodzili w skład grupy tak zwanych Inklingów.
- Pod wpływem znajomości z Tolkienem i Gilbert’em Keitha Chesterton’em Lewis nawrócił się zostając wierzącym i praktykującym anglikaninem.
Cytaty C.S. Lewisa
„Bycie chrześcijaninem oznacza przebaczanie tego, czego nie da się usprawiedliwić, ponieważ Bóg przebacza nam to, co nie ma usprawiedliwienia…”
„Ci, którzy kochają, muszą czasami ranić.”
„Kochać, a potem utracić to, co kochaliśmy – to wpisane jest w nasza naturę. Jeśli nie potrafimy znieść utraty, pochłania nas zło.”
„Poprawnie postawione pytanie brzmi: czy ja wierzę w diabły. Tak, wierzę. To znaczy, wierzę w istnienie aniołów i wierzę, że niektóre z nich przez nadużycie swej wolnej woli stały się wrogami Boga i, w następstwie tego, naszymi wrogami. Anioły te możemy nazywać diabłami.”
Artykuły, które mogą Ci się spodobać:
Źródła
- https://pl.wikipedia.org/wiki/C.S._Lewis
- https://www.biography.com/people/cs-lewis-9380969
- https://www.britannica.com/biography/C-S-Lewis
- https://en.wikipedia.org/wiki/C._S._Lewis
Zapisz się do newslettera
Chciałbyś co jakiś czas otrzymywać powiadomienia o nowych, ciekawych biografiach?Zapisz się do newslettera: