Cyryl i Metody to bracia Sołuńscy i misjonarze. W IX wieku prowadzili misje chrystianizacyjne, m.in na słowiańskich ziemiach. Są świętymi Kościoła katolickiego i prawosławnego. Nazywani są apostołami Słowian.
Krótki życiorys św. Cyryla i św. Metodego
Św. Cyryl i św. Metody byli braćmi z Tesalonik, Grekami z pochodzenia. Znali mowę Słowian, zasiedziałych wówczas w Macedonii. Św. Cyryl, a właściwie Konstantyn, urodził się około 826 roku. Był świeckim kapłanem, a imię Cyryl otrzymał pod koniec życia, gdy wstąpił do klasztoru. Rozpoczął w Konstantynopolu tłumaczyć Pismo święte na język staro-cerkiewno-słowiański, używając jako pisma wynalezionego przez siebie alfabetu głagolicy, opartej na alfabecie greckim.
Św. Metody urodził się około 815 roku. Był urzędnikiem państwowym, a później mnichem. Obaj bracia wyruszyli na Krym, na misje wśród Chazarów, a po powrocie zostali wysłani jako misjonarze do Bułgarów, których w w ciągu 5 lat nawrócili na wiarę chrześcijańską. W 863 roku udali się na Morawy, następnie wezwano ich do Rzymu celem usprawiedliwienia się z powodu wprowadzenia języka staro-cerkiewno-słowiańskiego do liturgii. W tym czasie zmarł papież Mikołaj I, a bracia zostali bardzo serdecznie przyjęci przez nowego papieża Hadriana II i uzyskali jego zgodę.
Schorowany Konstantyn wstąpił w Rzymie do klasztoru i obrał imię Cyryl. Wkrótce potem, dnia 14 lutego 869 roku zmarł. Metody został wyświęcony na biskupa i powrócił jako legat papieski na Panonię i Morawy, i prowadził dalej rozpoczęte dzieło. Mimo aprobaty Rzymu, wciąż był atakowany przez arcybiskupa salzburskiego, a przez jakiś czas był nawet więziony w klasztorze bawarskim. Zmarł 6 kwietnia 885 roku na Morawach.
Biografia rozszerzona Św. Cyryla
Św. Cyryl, a właściwie Konstantyn, urodził się w roku 826 lub 828 w Tesalonice (słowiański Sołuń), obecne Saloniki (Grecja). Pochodził z bogobojnej rodziny i urodził się jako ostatni z siedmiorga rodzeństwa. Konstanty zdradzał wyjątkowe zdolności, dlatego jego ojciec Leon, który był wyższym oficerem miejscowego garnizonu, wysłał go na studia do Konstantynopola. Po ich ukończeniu Konstanty został bibliotekarzem przy kościele Hagia Sofia.
Konstantemu nie odpowiadało życie dworskie, dlatego udał się do klasztoru nad Bosforem. Odnaleziono go i uproszono, aby objął wykłady z filozofii w szkole cesarskiej. Nie był długo na tym urzędzie, gdyż wkrótce, w 855 roku udał się na górę Olimp do Bitynii, gdzie przebywał już jego starszy brat, św. Metody. Na żądanie cesarza Michała III Opilcy w latach 860-861 dwaj bracia udali się do kraju Chazarów. Prawdopodobnie chodziło o spory religijne, jakie w tym zaprzyjaźnionym z cesarstwem bizantyjskim kraju powstały pomiędzy tamtejszymi chrześcijanami, Żydami i saracenami. Św. Cyryl przygotowywał się starannie do tej misji. Aby móc prowadzić dialog z Żydami wyuczył się języka hebrajskiego, natomiast do dialogu z Arabami wyuczył się języka syryjskiego. W Chersonezie św. Cyryl miał odnaleźć relikwie papieża, św. Klemensa, który został tam wywieziony na roboty w czasie prześladowań rzymskich i tam zmarł. Gdy wracał do Konstantynopola, zabrał relikwie ze sobą, aby je później przewieźć do Rzymu.
W tamtym czasie do Konstantynopola przybyło poselstwo od księcia wielkomorawskiego, Rościsława, który prosił o przysłanie misjonarzy. Św. Cyryl i św. Metody znali język słowiański, ponieważ miasto Tesaloniki jego okolice zajmowali słowiańscy Bułgarzy. Cesarz po chlubnym wywiązaniu się z misji wśród Chazarów, zaproponował braciom, aby podjęli nową misję, na której czele stanął św. Cyryl, gdyż był cesarzowi bardziej znany. Po pewnym czasie bracia zostali zmuszeni do opuszczenia Moraw, a gościny udzielił misjonarzom w Panonii słowiański władca Kocel.
Misjonarze łacińscy wysuwali przeciwko braciom zarzut wprowadzenia samowolnie do liturgii języka słowiańskiego, pisanego alfabetem greckim. Pismo to nazwano później głagolicą, a po wprowadzeniu do tego pisma majuskuł (dużych liter) alfabetu greckiego nazwano je cyrylicą. Św. Cyryl i św. Metody umyślnie zdecydowali się na ten śmiały krok, aby tamtejszym Słowianom, którzy jeszcze nie posiadali własnego pisma, teksty liturgiczne uczynić bardziej zrozumiałymi i czytelnymi. Ta nowość stała się jednak przyczyną wielu cierpień, a nawet ich prześladowań.
Święci bracia udali się z Panonii (Węgier) do Wenecji, aby dla swoich uczniów uzyskać święcenia kapłańskie. Tamtejsze duchowieństwo, poinformowane przez duchowieństwo bawarskie, wrogo ich przyjęło, a św. Cyryl na darmo przekonywał swoich przeciwników, że język nie powinien być istotnym warunkiem do przyjęcia chrześcijaństwa. Oskarżono ich przed papieżem niemal o herezję. W związku z tym udali się Rzymu, jednak w 867 roku zmarł papież Mikołaj I, a kolejny papież po nim wybrany, Hadrian II przyjął ich bardzo serdecznie. Kazał wyświęcić ich uczniów na kapłanów, a słowiańskie księgi liturgiczne kazał uroczyście złożyć na ołtarze w kościele NMP (zwanym Fatne).
Konstantyn pozostał w Rzymie, gdzie wstąpił do jednego z klasztorów greckich. Właśnie wtedy obrał sobie imię zakonne, Cyryl. Relikwie św. Klemensa papież przyjął z należnymi honorami. Wkrótce św. Cyryl zmarł na ręku św. Metodego, dnia 14 lutego 869 roku. Papież Hadrian urządził mu uroczysty pogrzeb. W 1974 roku papież Paweł VI w geście ekumenicznym kazał zwrócić Kościołowi Prawosławnemu relikwie św. Cyryla, które bardzo uroczyście przyjęły Saloniki i umieściły w nowo wystawionej świątyni ku czci św. Cyryla i św. Metodego.
Biografia rozszerzona Św. Metodego
Metody to imię zakonne Michała, który był starszym bratem św. Cyryla. Urodził się między 815, a 820 rokiem. Posiadał uzdolnienia prawnicze, dlatego wkroczył na drogę kariery urzędniczej. Był nawet zarządcą, namiestnikiem cesarskim w jednej ze słowiańskich prowincji, jednak życie publiczne się mu znudziło. Tęsknił za służbą Bożą w klasztorze i w 840 roku wstąpił do zakonu w Bitynii, znajdującym się na Olimpie. To właśnie tam zmienił imię Michał na imię zakonne – Metody. Niebawem został przełożonym klasztoru, w którym około 855 roku znalazł się także św. Cyryl. Od tego czasu dzieli razem losy: jako misjonarze w Ziemi Chazarów, a następnie na Morawach i w Panonii.
Gdy św. Cyryl zmarł, cały ciężar spadł na św. Metodego. Został konsekrowany przez papieża Hadriana II na arcybiskupa Moraw i Panonii i otrzymał wszystkie uprawnienia misyjne. Kiedy św. Metody powrócił na Morawy zastał zupełnie zmienione warunki. Świętopełk, który objął rządy po śmierci księcia Rościsława miał nastawienie prozachodnie. Obrządek łaciński wziął górę nad obrządkiem słowiańskim, z takim trudem wprowadzanym przez św. Cyryla i św. Metodego. Adalwin, arcybiskup Salzburga, zaprosił św. Metodego do Ratyzbony na synod, a gdy Metody tam przybył, uwięził go. Święty spędził dwa lata w więzieniu (870-872) w opłakanych warunkach. Dopiero po reakcji papieża Jana VIII przywrócono mu wolność. Święty, który był nękany przez kler niemiecki, udał się do Rzymu. Został życzliwie przyjęty przez papieża Jana VIII, który potwierdził nadane mu przywileje. Papież aby uspokoić kler niemiecki, dał świętemu za sufragana biskupa Wickinga, który miał urzędować w Nitrze.
W tym czasie nastąpiło pojednanie Rzymu z Konstantynopolem. Św. Metody udał się do patriarchy Focjusza, aby zdać mu sprawę z własnej działalności. Cesarz przyjął go w uroczysty sposób. Gdy powracał, przyprowadził ze sobą wielu kapłanów. Złamany wiekiem i trudami odszedł do Pana 6 kwietnia 885 roku.
Ciekawostki
Cyryl i Metody to bracia z Tesaloniki, z pochodzenia Grecy. Znali oni jednak mowę Słowian, zasiedziałych wówczas w Macedonii.
Znamy 22 świętych pod imieniem Cyryl. Ponadto Kościół wyniósł do chwały ołtarzy pod imieniem Cyryli dwie niewiasty.
Dnia 31 grudnia 1980 roku papież Jan Paweł II ogłosił obu świętych współpatronami Europy.
Spośród dokumentów, które po św. Metodym pozostały, najwięcej zainteresowani budzi list, który Święty napisał do księcia Wiślan. Zawarł w nim napomnienie, aby misjonarzom nie stawiano przeszkód. W 1977 roku odkryto na Wiślicy kamienną chrzcielnicę z IX wieku. Czyżby misjonarze słowiańscy św. Metodego aż tutaj dotarli?
Nie odnaleziono śmiertelnych szczątków św. Metodego. Prawdopodobnie zaginęły na skutek zawieruch wojennych.
W Kościele katolickim ich wspomnienie jest obchodzone 14 lutego i 5 lipca.
Źródła
Żywoty Świętych Pańskich, WWD, 1993
Święci na każdy dzień, ks. W. Zaleski SDB, 1982