Daniel Passent

Daniel Passent (1938-2022) był polskim dziennikarzem, felietonistą tygodnika „Polityka”, tłumaczem, autorem książek, ojcem dziennikarki – Agaty Passent. Przez pięć lat (1997–2002) był polskim ambasadorem w Chile.

Daniel Passent – ocalony z Holocaustu

Daniel Passent urodził się 28 kwietnia 1938 r. w Stanisławowie na Kresach. Właściwie nazywał się Passenstein i pochodził z żydowskiej rodziny Bernarda Passensteina i Izabeli z domu Mitz. Rodzice byli wykształceni; ojciec we Francji zdobył zawód inżyniera agronoma. Pracował w przedsiębiorstwie zieleni miejskiej, gdzie zajmował się kwiatami i udzielał społecznie. Matka była pielęgniarką, lecz prawie jej nie znał, nawet z rodzinnych fotografii.

Gdy wybuchła wojna miał zaledwie półtora roku, więc rodzice ukrywali go w różnych innych miejscach, w tym w Warszawie. W czasie wojny, dzięki pomocy Polaków został ocalony z Holocaustu, choć stracił wtedy wszystko, co najcenniejsze.

Wychowywał się u obcych ludzi, a nawet w domu dziecka. Gdy miał około 8 lat trafił do wuja w Częstochowie, ale z powodu choroby ciotki, Róży Kolin, nie mieszkał tam długo. Prawdziwe wychowanie i dom rodzinny znalazł u innego wujostwa – Jakuba Prawina w Berlinie. Jego żona, Anna Prawin zastępowała mu matkę, choć miała też własne dziecko. Wpływowy wuj i działacz komunistyczny sprawił, że Daniel zdobył gruntowne wykształcenie i poznał kilka języków; najpierw studiował w Leningradzie (1955/1956), później na Uniwersytecie Warszawskim (1956–1960), a następnie w amerykańskim Princeton (1962/1963), w uczelni dla chłopców. To najszczęśliwszy czas jego życia, niczym nieskrępowanej wolności. Miał nawet propozycję pracy na amerykańskiej uczelni, ale zostawił w Polsce dziewczynę i kolegów z gazety. Nie mógł im tego zrobić… Wrócił. „Cieszyliśmy się sobą, redakcją, koszulą non-iron albo butami dla dziewczyny, które przywoziło się z wyjazdu zagranicznego” – wspominał w wywiadzie dla „Playboya”.

Po latach był wdzięczny wujostwu, że ocalili mu życie i „wyszedł na ludzi”.

Rodzice nie mieli tyle szczęścia; zginęli w 1944 r. w okolicach Warszawy, rozpoznani przez Polaka w czasie przejazdu kolejką do Otwocka. Napisał o tym po latach: „mnie ocalili Polacy i Żydzi, a moich rodziców zdradzili Polacy”.

Daniel Passent – od ekonomisty do pisarza

Zaczął pisać jeszcze w czasie studiów na Uniwersytecie Warszawskim, a jedną z pierwszych gazet, gdzie publikował był „Sztandar Młodych” (1956). U progu lat 60. związał się z tygodnikiem „Polityka” (od 1959). Z doświadczeń korespondenta na wojnie w Wietnamie powstała książka „Co dzień wojna”. Na firmament światowego dziennikarstwa wszedł na początku lat 60., gdy zdobył prawo do publikacji pamiętników zbrodniarza hitlerowskiego Adolfa Eichmanna.

Pisał też felietony. O herbatce dla przyjaciół z okazji uwieńczonego sukcesem 15-letniego oczekiwania na telefon albo o spotkaniach właścicieli samochodów Mikrus, którzy w teczkach przynosili części zamienne. Rzecz dzisiaj niepojęta, a jednak kiedyś naprawdę się zdarzyła i on był świadkiem podobnych absurdów.

A później obsługiwał spotkanie Reagana i Gorbaczowa i przeprowadzał wywiad z prezydentem Bushem.

Aktywność dziennikarska nie była jedyną, jaką uprawiał. Współpracował z kabaretem „Pod Egidą” Jana Pietrzaka, ale jego działalność nie była jednoznaczna. Wielu spodziewało się, że potępi stan wojenny, ale tak się nie stało. Wprost przeciwnie, na łamach „Polityki” nie protestował przeciw jego wprowadzeniu. A z drugiej strony podpisał petycję przeciwko cenzurze.

Został zarejestrowany jako tw – tajny współpracownik służby bezpieczeństwa w czasach komunistycznych, ale nie przyznawał się do świadomej działalności i mówił, że został zarejestrowany bez wiedzy i zgody.

Być może dlatego na przełomie nowego tysiąclecia został wysłany na placówkę dyplomatyczną jako polski ambasador w Chile. Owocem tych doświadczeń stała się książka „Choroba dyplomatyczna”. Miał również na koncie inne książki i publikacje: „Bywalec”, „Bitwa pod wersalikami”. Napisał książkę o Wojciechu Fibaku, który trenował jego córkę Agatę, gdy grała w tenisa.

Od października 2012 r. prowadził w Radiu Tok FM audycję „Goście Passenta”. Prowadził także blog „En passant”, na którym komentował najważniejsze wydarzenia polskiej sceny politycznej.

„Od zawsze” żył z pisania i mówił, że to jego ulubione zajęcie. „Będąc studentem drugiego roku zacząłem zarabiać” – wspominał. I dodawał, że płacono mu za to, co lubił robić, więc tak naprawdę nigdy nie musiał pracować dla pieniędzy. Nigdy mu ich specjalnie nie brakowało, a wie, że pieniądze dają poczucie bezpieczeństwa.

Ponad pół wieku przepracował w jednej gazecie, w „Polityce”. Przerwę zrobił sobie tylko na pięć lat, kiedy był ambasadorem w Chile, choć początkowo również planował stamtąd pisać. Okazało się to jednak niemożliwe, ale po powrocie z „ambasadorowania” wrócił do czcionek na klawiaturze. I znowu pisał felietony.

Daniel Passent – Agnieszka Osiecka, Agata Passent

Mówił o sobie, że ma szczęście do kobiet. Pierwsza miłość – lekarka, zostawiła jednak Passenta i założyła rodzinę w Kanadzie. Na przeszkodzie ponoć stanął ojciec dziewczyny, wysoko postawiony działacz partyjny, który nie chciał mieć żydowskiego zięcia.

Później drogi Passenta los skrzyżował z poetką Agnieszką Osiecką. Poznali się na początku lat 70. ubiegłego stulecia i ponoć byli tak różni, jak ogień i woda. Mimo że ona była „kobietą po przejściach”, mającą na koncie dwa nieudane małżeństwa, a on „mężczyzną z przeszłością”, choć „bez papierka”. Rozumieli się doskonale, tworzyli więź intelektualną. To dzięki niej poznał Okudżawę, Ważyka, Minkiewicza. W domu, jak mówił, panowała atmosfera twórczej wrażliwości. Mimo że nieraz internauci pytają go o żony, włączając Osiecką, tworzyli związek nieformalny. Partnerski, jak byśmy to dzisiaj powiedzieli. Osobne wakacje i wyjścia do kina nie dziwiły żadnego z nich. Z czasem dzieliło ich coraz więcej. On lubił spokojnie spędzić wieczór z książką, ona wolała imprezy w towarzystwie. Ślubu nie wzięli, ale z tego związku urodziła się córka, Agata Passent. Gdy czekał na jej urodzenie, zaczął pisać – felieton… „Urodził” go zanim Osiecka urodziła ich córkę. Mówił, że to najlepsze, co go w życiu spotkało. Choć początkowo chciał mieć syna, Kubę. Miał wnuka – Jakub Wieteskę, syna Agaty Passent. Niedawno telewizja przypomniała ich historię w serialu „Osiecka”. Byli razem przez prawie dekadę, chociaż z przerwami. Rozstanie, jak mówił, było bolesne. On został na Żoliborzu, w mieszkaniu, które kiedyś zajmowali wspólnie, Osiecka wróciła do mamy na Saską Kępę. Relacje się jednak ułożyły. Poetka często ich odwiedzała, wspierała finansowo, zaprzyjaźniła się z nową żoną Passenta.

Mimo że z Agnieszką nie stworzyli trwałej relacji, po jej śmierci kultywował pamięć o niej zasiadając w Radzie Fundacji Okularnicy.

Pierwsza żona pisarza, taka formalna, „na papierze” to Marta Dobromirska. Poznali się w latach 80. i tworzyli szczęśliwe małżeństwo przez ponad 30 lat. Wspólnie wychowywali jej syna Łukasza. Stworzyli nietypową, jak na tamte czasy, patchworkową rodzinę, w której było dwoje dzieci, chociaż nie było to łatwe i wymagało ogromnej dyplomacji.

Agata Passent wspominała tamten czas: „jestem w czepku urodzona (…). Kiedy miałam siedem lat, stworzyliśmy drugą rodzinę z żoną taty i moim kochanym przyszywanym bratem Łukaszem, z którym chodziliśmy do jednej podstawówki. Teraz Łukasz jest psychologiem i świetnym facetem”.

Daniel Passent – ciekawostki

W młodości wierzył w socjalizm i Polskę Ludową. Nie zapisał się jednak do partii i jak mówił – nie miał drogowskazów w wartościach, tradycji, przekonaniach przekazanych przez rodziców.

Mówił o sobie, że jest konserwatywny, a z najlepszymi kolegami zna się ponad pół wieku. Pielęgnował te znajomości.

Lubił dobrą kuchnię, zwłaszcza włoską i azjatycką. Polecał wino Casillero del Diablo. Kiedyś sam gotował, ponoć nieźle, ale później przez trzy dekady robiła to żona. A że ze względu na dietę miał zakaz schabowego z kapustą, chętnie próbował lżejszych przysmaków z różnych stron świata.

Daniel Passent – śmierć

Daniel Passent zmarł 14 lutego 2022 roku, w wieku 83 lat. Pożegnanie odbędzie się 25 lutego 2022 roku na Powązkach Wojskowych.

Źródła

Zdjęcie: Flickr.com | Autor: Fryta 73 | Licencja: CC BY-SA 2.0

https://viva.pl/ludzie/newsy/kim-jest-daniel-passent-biografia-zwiazek-z-agnieszka-osiecka-tworczosc-relacja-z-corka-130813-r1/
https://wiadomosci.wp.pl/daniel-passent-wspolpracowal-z-sb-6037530928014465a
https://www.planetakobiet.com.pl/artykul-2499-danielpassentmamszczesciedokobiet.htm
https://pl.wikipedia.org/wiki/Daniel_Passent
https://wywiadowcy.pl/daniel-passent/
https://viva.pl/ludzie/newsy/pogrzeb-i-data-pogrzebu-daniela-passenta-szczegolna-prosba-rodziny-137985-r1/

Tagi: