Edyta Stein

Edyta Stein (1891-1942) była niemiecką filozof i fenomenolog pochodzenia żydowskiego, która jako zakonnica przyjęła imię Teresa Benedykta od Krzyża. Jest świętą i męczennicą Kościoła katolickiego oraz patronką Europy.

Spis treści

Edyta Stein – Biografia

Edyta Stein urodziła się 12 października 1891 roku we Wrocławiu (miasto leżało wówczas w granicach Niemiec), w zamożnej rodzinie żydowskiej. Przyszła na świat jako najmłodsza z jedenaściorga dzieci handlarza drewnem Siegfrieda Steina (z Gliwic) i Augusty Stein z domu Courant (z Lublińca). Gdy miała dwa lata, zmarł jej ojciec. Od tego czasu matka zajmowała się domem i działalnością zmarłego męża, która dzięki jej przedsiębiorczości, zmieniła się w dobrze prosperującą i uznaną firmę. Z mądrością wychowywała swoją rodzinę, będąc przy tym kobietą głęboko religijną i mocno przywiązaną do żydowskiej tradycji.

W wieku 6 lat Edyta Stein rozpoczęła naukę w Gimnazjum Żeńskim im. Cesarzowej Wiktorii, gdzie osiągała bardzo dobre wyniki. Edyta Stein była dziewczynką niezależną, wyróżniającą się inteligencją. W wieku ok. 15 lat porzuciła wiarę, w której została wychowana, ponieważ nie dawała jej ona poczucia wiary w opiekę Boga. W wieku 17 lat rozpoczęła naukę w liceum przy szkole im. Wiktorii we Wrocławiu. Po trzech latach nauki, w 1911 roku ze znakomitymi wynikami zdała maturę.

W czasie młodzieńczego okresu Edyta skłaniała się do kultu prawdy (rozumianego jako rozwój poznania) oraz do obrony godności kobiety. W 1911 roku podjęła studia filozoficzne na Śląskim Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu. Kobiety rzadko w tamtych czasach uczęszczały na studia, a Edyta dodatkowo wyróżniała się tym, ze była jedyną kobietą w rodzinnym mieście, która zapisała się na wydział filozofii.

W 1913 roku przeniosła się do Getyngi, prawdziwego miasta uniwersyteckiego, w którym studiowała fenomenologię na Uniwersytecie Georga-Augusta. Studiowała pod okiem filozofa Edmunda Husserla, twórcy fenomenologii, którego nazwała „filozofem naszych czasów”. Ciągle usilnie poszukiwała prawdy. „Poszukiwanie prawdy było moją jedyną modlitwą” – pisała później.

W czasie wakacji przeszła przeszkolenie pielęgniarskie. W styczniu 2015 roku zdała egzaminy państwowe, po których przyszła wiadomość z Czerwonego Krzyża, że potrzebne są siostry w austriackim szpitalu. Odbyła tam półroczną, wyczerpującą służbę sanitarną. We wrześniu 1915 roku wróciła do Wrocławia i wznowiła pisanie pracy doktorskiej. Tak się złożyło, że została nauczycielką łaciny we wrocławskiej szkole im. Wiktorii. Jednocześnie pracowała nad swoim doktoratem. W 1916 roku zdała egzamin doktorski z najwyższą pochwałą i przez następne dwa lata była asystentką Husserla na Uniwersytecie we Freiburgu. Wróciła do Wrocławia w listopadzie 1918 roku i zaangażowała się w działalność społeczną oraz polityczną, prowadząc w domu zajęcia z filozofii. Przez dwa lata bezskutecznie starała się o habilitację, gdyż ówczesne prawo niemieckie nie było w tej sprawie przychylne kobietom.

Przeczytaj życiorys: Kazimierz I Odnowiciel

Od czasów studiów w Getyndze Edyta Stein spotykała się z ludźmi zafascynowanymi wiarą chrześcijańską. Przełomowy moment w jej życiu nastąpił w sierpniu 1921 roku, kiedy spędzała wakacje u swojej przyjaciółki w Bad Bergzabern. Natknęła się wtedy na Księgę życia św. Teresy z Avili i po jej przeczytaniu podjęła decyzję o przejściu na chrześcijaństwo. Chrzest katolicki i I Komunię św. przyjęła w Bad Bergzabern 1 stycznia 1922 roku. Otrzymała imię Teresa. Początkowo ta zmiana spotkała się ze sprzeciwem ze strony matki, jednak z czasem zobaczyła, że córka przeszła przemianę duchową i zaakceptowała jej decyzję.

Pracowała przez kolejne 10 lat w Spyer jako nauczycielka w żeńskim liceum sióstr dominikanek, jednocześnie tłumacząc i publikując prace filozoficzne. Wygłaszała również prelekcje na kongresach i zjazdach pedagogicznych, zarówno w Niemczech, jak i za granicą. W 1932 objęła docenturę w Instytucie Pedagogiki Naukowej w Münster, jednak po dojściu Hitlera do władzy w 1933 roku, została stamtąd zwolniona. Stało się to na podstawie wprowadzonych przez niego przepisów zakazujących pracy osobom pochodzenia żydowskiego w instytucjach publicznych.

Od momentu przyjęcia chrztu Edyta Stein pragnęła wstąpić do Zakonu Karmelitańskiego. Powstrzymywała się ze względu na matkę czy rady przewodników duchowych, którzy odradzali jej ten krok, uważając, że jest bardziej potrzebna „w świecie”. Kiedy zwolniono ją z pracy, postanowiła zrealizować swoje zamierzenia. 14 października 1933 roku wstąpiła do klasztoru sióstr karmelitanek w Kolonii. Po sześciu miesiącach podczas obłóczyn, przyjęła imię zakonne – Teresa Benedykta od Krzyża. W klasztorze kontynuowała pracę naukową i dokończyła swoje dzieło Byt skończony i byt wieczny. W 1938 roku złożyła śluby wieczyste. Wydarzenia Nocy Kryształowej z listopada 1938 roku sprawiły, że osoby pochodzenia żydowskiego nie mogły czuć się bezpiecznie w Niemczech. Podjęto decyzję, aby w noc sylwestrową 1938 roku przenieść siostry do klasztoru karmelitanek w holenderskim mieście Echt. Edyta Stein pracowała tam nad Wiedzą Krzyża, które było studium o św. Janie od Krzyża. Dzieła nie ukończyła, gdyż 2 sierpnia 1942 roku została aresztowana przez Gestapo. Trafiła do obozów przejściowych, a następnie przetransportowano ją do Auschwitz-Birkenau. Zginęła tam w komorze gazowej, najprawdopodobniej 9 sierpnia 1942 roku.

Przeczytaj życiorys: Św. Walenty

Po wojnie coraz więcej osób interesowało się jej postacią i powstawały stowarzyszenia, które obierały ją za patronkę. W 1962 roku rozpoczął się proces beatyfikacyjny. Edyta Stein została ogłoszona błogosławioną 1 maja 1987 roku na stadionie w Kolonii przez papieża Jana Pawła II. Jednocześnie rozpoczął się proces kanonizacyjny, który zakończył się w 1997 roku. Przyczynkiem stało się cudowne wyzdrowienie dwuletniej dziewczynki, która dzięki modlitwom jej rodziców do błogosławionej patronki dziewczynki, wyzdrowiała z bardzo ciężkiego zatrucia, przez które była bliska śmierci. 11 października 1998 roku w Rzymie Jan Paweł II ogłosił siostrę Teresę Benedyktę od Krzyża świętą.

Edyta Stein – Patronka i wspomnienie

1 października 1999 roku papież ogłosił ją Patronką Europy, wraz ze św. Brygidą Szwedzką i św. Katarzyną ze Sieny. Z tej okazji pisał: „Jeśli dzisiaj Edyta Stein zostaje ogłoszona patronką Europy, to należy na horyzoncie starego kontynentu powiesić sztandar wzajemnego poszanowania, tolerancji i otwartości, który będzie zapraszał mężczyzn i kobiety do wzajemnego rozumienia i akceptowania ponad różnicami etnicznymi, kulturalnymi i religijnymi, aby w ten sposób zbudować naprawdę braterską wspólnotę.” Papież chciał także wskazać, że w czasach gdy przeżywamy w Europie kryzys wiary i pytamy o naszą tożsamość oraz sposób naszego współżycia, możemy się zwrócić do niej i prosić ją o pomoc. Za jej wstawiennictwem możemy modlić się do Boga o pokój dla Europy.

Szczególny kult św. Edyty Stein odbywa się w Lublińcu, czyli mieście rodzinnym matki świętej. Znajduje się tam mauzoleum świętej, a także parafia katolicka pod jej wezwaniem, jak również gimnazjum salezjańskie jej imienia. Święta Edyta Stein jest w związku z tym patronką Lublińca.

Wspomnienie Edyty Stein obchodzone jest w Kościele katolickim w dzień śmierci świętej – 9. sierpnia.

Edyta Stein – cytaty

„Jeśli dusza chce dzielić życie Chrystusa, musi wraz z Nim przejść śmierć krzyżową; wydać się na ukrzyżowanie w cierpieniu i śmierci, tak jak Bóg ześle czy dopuści.”

Przeczytaj życiorys: Witold Gombrowicz

„Krzyż nie jest celem samym w sobie: wznosi się wzwyż i wskazuje drogę.”

„Krzyż nie jest tylko znakiem: jest także mocnym orężem Chrystusa. Jest laską pasterską, którą on pewnie wyważa drogę do nieba.”

„Miłość to coś najbardziej wolnego, co istnieje.”

„Modlitwa i ofiara są z pewnością ważniejsze niż wszystko, co możemy powiedzieć.”

„Musimy się nauczyć i to znosić, że ktoś dźwiga swój krzyż, a my nie możemy mu ulżyć, co jest często trudniejsze, niż cierpieć samemu.”

„Niedziela winna być wielką bramą, przez którą na teren powszednich dni tygodnia wchodzi życie wieczne i siła do pracy.”