Greta Thunberg (ur. 2003) jest młodą aktywistką pochodzącą ze Szwecji, działającą na rzecz klimatu. Została wybrana Człowiekiem Roku 2019 wg. czasopisma „Time”.
Greta Thunberg – Życiorys
Greta Thunberg urodziła się 3 stycznia 2003 roku w Sztokholmie. Jej rodzicami są: śpiewaczka operowa Malena Ernman i aktor Svante Thunberg. Jednym z jej krewnych był Svante Arrhenius (1859-1927). Był on laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie chemii i sformułował hipotezę globalnego ocieplenia i wpływu gazów cieplarnianych na atmosferę Ziemi.
Greta Thunberg mówi, że po raz pierwszy o zmianach klimatu usłyszała w 2011 roku, gdy miała 8 lat i nie mogła zrozumieć dlaczego tak niewiele zrobiono w tej sprawie. Nie rozumiała dlaczego nikt o tym nie mówi, nie ma o tym w gazetach i telewizji, choć sprawa ta powinna być na ustach wszystkich.
W związku z ignorancją świata w wieku 11 lat popadła w depresję. Przestała mówić i jeść. W dwa miesiące straciła 10 kilo wagi. Później zdiagnozowano u niej zespół Aspergera, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i mutyzm wybiórczy. W wystąpieniu TEDx Talk w Sztokholmie w październiku 2018 mówiła na ten temat: „To właściwie oznacza, że mówię tylko wtedy, kiedy uważam, że jest to konieczne. Teraz jest jeden z tych momentów.” Przyznaje w wywiadach, że wcześniej jej diagnoza ją ograniczała, jednak nie uważa Aspergera za chorobę. Mówi: „czasami to sprawia, że różnię się od norm” i widzi swoje bycie innym jako „Supermoc”.
Zespół Aspergera został nazwany na cześć austriackiego pediatry Hansa Aspergera, który w latach 40. XX wieku opisał niektóre jego cechy takie jak trudność w interakcji społecznej i komunikacji niewerbalnej, w tym trudności w czytaniu mowy ciała. Tony Atwood, światowy autorytet w tej sprawie powiedział, że zdiagnozowani ludzie są „znani z tego, że są bezpośredni, mówią co myślą, są szczerzy i zdeterminowani oraz mają silne poczucie sprawiedliwości społecznej”.
Przez około dwa lata Greta Thunberg wzywała swoich rodziców do zmniejszenia śladu węglowego rodziny i ogólnego wpływu na środowisku poprzez weganizm, upcykling i zaprzestanie latania samolotem. Powiedziała, że próbowała pokazywać im wykresy i dane, ale kiedy to nie zadziałało, ostrzegła rodzinę, że kradną jej przyszłość. Rezygnacja z latania oznaczała dla jej matki po części porzucenie międzynarodowej kariery jako piosenkarki operowej. W grudniu 2019 roku jej ojciec powiedział: „Aby być szczerym, (jej matka) nie zrobiła tego, aby uratować klimat. Zrobiła to, aby uratować swoje dziecko, ponieważ widziała, ile to dla niej znaczyło, a potem, kiedy to zrobiła, zobaczyła, jak bardzo (Greta) dzięki temu urosła, ile energii z tego dostała.” Reakcja jej rodziców i zmiana przez nich stylu życia dały Grecie wiarę i nadzieję, że można coś zmienić. Historia jej rodziny została przedstawiona w książce pt. „Sceny z życia rodzinnego. Strajk klimatyczny Grety”.
Greta Thunberg była uczennicą Franska Skolan, prywatnej szkoły w centrum Sztokholmu, od 2010 do 2018 roku, po czym przeniosła się do Kringlaskolan, szkoły w Södertälje. W 2019 roku ogłoszono, że ukończyła dziewiątą klasę z ocenami doskonałymi, uzyskując 14 ocen A i 3 oceny B.
Początki aktywizmu
W maju 2018 roku Greta Thunberg wygrała konkurs na esej o zmianach klimatu zorganizowany przez szwedzką gazetę Svenska Dagbladet. Po opublikowaniu przez gazetę jej artykułu, skontaktował się z nią Bo Thorén z Fossil Free Dalsland, grupy zainteresowanej zrobieniem czegoś w sprawie zmian klimatycznych. Greta uczestniczyła w kilku spotkaniach, a podczas jednego z nich Thorén zasugerował, że młodzież szkolna mogłaby strajkować na rzecz zmian klimatycznych. Po opublikowaniu przez gazetę jej artykułu, skontaktował się z nią Bo Thorén z Fossil Free Dalsland, grupy zainteresowanej zrobieniem czegoś w sprawie zmian klimatycznych. Thunberg uczestniczyła w kilku ich spotkaniach. Próbowała namówić innych młodych ludzi do zaangażowania się, ale „nikt nie był naprawdę zainteresowany”, więc ostatecznie zdecydowała się na samodzielne przeprowadzenie strajku.
W lecie 2018 roku Szwecję nawiedziły potężne pożary lasów, które strawiły niewyobrażalne ilości lasów w postaci 25 tysięcy hektarów. To wydarzenie wstrząsnęło również 15-letnią Gretą Thunberg, która pewnego sierpniowego dnia nie udała się do szkoły, lecz pod szwedzki parlament (Riksdag). Samotnie zainicjowała szkolny strajk. Od 8:30 do 15:00 siedziała sama przed parlamentem z transparentem „Skolstrejk för klimatet” (tłum. Strajk szkolny dla klimatu), protestując przeciwko zmianom klimatycznym, które wynikają ze szkodliwej działalności człowieka. Greta kontynuowała swój protest w każdy piątek. Zaczęli do niej sukcesywnie dołączać się przyjaciele ze szkoły. Sprawa zyskała charakter ogólnokrajowy, więc nauczyciele którzy byli jej przeciwni mieli związane ręce. Młodzi uczniowie trafili na pierwsze strony gazet, a co piątek przybywało uczniów, aż był ich cały tłum. Następnie strajki rozpoczęły dzieci w innych krajach.
W piątek 15 marca 2019 strajkowali i protestowali uczniowie już z 123 państw. Z kolei pół roku później w piątek 20 września 2019 roku w Światowym Strajku Klimatycznym uczestniczyli uczniowie z około 150 krajów. W Polsce protesty odbyły się w 73 miastach.
Wystąpienia podczas międzynarodowych wydarzeń
W grudniu 2018 roku Greta wsiadła w pociąg, aby przebyć następnie długą drogę ze Sztokholmu do Katowic i móc wygłosić przemówienie na szczycie klimatycznym COP24. W swoim płomiennym przemówieniu atakowała przedstawicieli koncernów paliwowych i władze najpotężniejszych państw świata. Jej słowa były cytowane przez czołowe agencje prasowe. Greta w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na rosnące różnice między najbogatszymi a najbiedniejszymi. Mówiła, że bogaci robią co chcą, a w imię postępu tzw. postępu cywilizacyjnego rujnują nasz dom. Mówiła, że luksus niewielu jest opłacany cierpieniami miliardów. Eksperci wskazują, że do 2050 roku na świecie będzie 250 mln uchodźców klimatycznych, gdyż w ich miejscach zamieszkania warunki do życia okażą się nie do zniesienia. „Mówicie, że kochacie swoje dzieci ponad wszystko. A mimo to na ich oczach kradniecie im przyszłość. Dopóki nie skupicie się na tym, co trzeba zrobić, zamiast na tym, co jest popularne politycznie, nie ma nadziei na zmiany. Nie można poradzić sobie z kryzysem bez potraktowania go jak kryzysu” – kontynuowała. Swoje przemówienie zakończyła słowami: „Nie przyszliśmy tu błagać światowych liderów o uwagę. Ignorowaliście nas w przeszłości i będziecie ignorować nas dalej. Wam skończyły się już wymówki, a nam kończy się czas. Przyszliśmy tu, by wam powiedzieć, że zmiana nadchodzi, czy wam się to podoba, czy nie. Prawdziwa siła leży w ludziach”.
W pierwszej połowie 2019 roku Greta Thunberg przyłączyła się do różnych protestów studenckich w całej Europie i została zaproszona do wystąpienia na różnych forach i w parlamentach. Wygłosiła przemówienie na Światowym Forum Ekonomicznym w styczniu 2019 roku, przemawiała w parlamencie brytyjskim, europejskim i francuskim. Podczas krótkiego spotkania z Gretą, papież Franciszek podziękował jej i zachęcił do dalszych działań. Do marca 2019 roku Thunberg nadal organizowała swoje regularne protesty przed szwedzkim parlamentem w każdy piątek, gdzie od czasu do czasu dołączali do niej inni studenci. Według jej ojca, jej aktywizm nie kolidował z jej nauką w szkole, choć miała mniej wolnego czasu. W lipcu 2019 roku magazyn Time poinformował, że Greta Thunberg bierze „roczny urlop naukowy” od szkoły, zamierzając podróżować po obu Amerykach, jednocześnie spotykając się z ludźmi z ruchu klimatycznego.
We wrześniu 2019 roku Greta na Szczycie Klimatycznym ONZ w Nowym Jorku wystąpiła w niesamowicie emocjonalnym przemówieniu wymierzonym w kierunku światowych przywódców. Mówiła: [..] Powinnam być w szkole po drugiej stronie oceanu. Przychodzicie do nas młodych po nadzieję? Jak śmiecie! Ukradliście moje marzenia i dzieciństwo swoimi pustymi słowami. Ja jeszcze jestem szczęściarą. Ludzie cierpią i umierają. Całe ekosystemy są niszczone. Jesteśmy na początku masowego wymierania, a wszystko o czym potraficie rozmawiać to pieniądze i opowieści o wiecznym wzroście ekonomicznym. Jak śmiecie?” Przemowę zakończyła bardzo mocnymi słowami: „Oczy całej przyszłej generacji są zwrócone na Was. Jeśli wybierzecie by nas zawieść, nigdy Wam tego nie wybaczymy.”
Tygodnik „Time” przyznał Grecie w grudniu 2019 roku tytuł Człowieka Roku. Tytuł jest ten przyznawany za największy wpływ na wydarzenia na świecie, zarówno te pozytywne, jak i negatywne, jednak w przypadku Grety jest to niezwykle pozytywny i mobilizujący wpływ na poruszenie ludzi w sprawie ochrony środowiska.
21 stycznia 2020 roku Greta Thunberg wygłosiła dwa przemówienia na Światowym Forum Ekonomicznym odbywające się w Davos w Szwajcarii oraz uczestniczyła w dyskusjach panelowych prowadzonych przez The New York Times i Światowe Forum Ekonomiczne.
Dnia 4 marca 2020 roku wzięła udział w nadzwyczajnym posiedzeniu Komisji Środowiska Parlamentu Europejskiego, aby rozmawiać o europejskim prawie klimatycznym. Oświadczyła tam, że uważa nową propozycję prawa klimatycznego opublikowaną przez Komisję Europejską za kapitulację.
COVID-19 i wirtualny aktywizm
W marcu 2020 roku w związku z pandemią COVID-19 Greta Thunberg i Szkolny Strajk dla Klimatu przenieśli swój aktywizm i protesty do internetu.
Dnia 20 sierpnia 2020 roku, w drugą rocznicę pierwszego strajku szkolnego Grety Thunberg dla klimatu, Greta i aktywiści klimatyczni Luisa Neubauer, Anuna de Wever van der Heyden i Adélaïde Charlier spotkali się z kanclerz Niemiec Angelą Merkel w Berlinie.
W maju 2021 r. Greta ponownie odniosła się do kryzysu COVID-19, gdy wezwała do zmiany systemu produkcji żywności oraz ochrony zwierząt i ich siedlisk. Komentarze Thunberg, które pojawiły się wśród apeli o bezmięsne alternatywy, odnosiły się również do obaw dotyczących dobrostanu zwierząt i środowiska. Thunberg powiedziała, że sposób, w jaki ludzie niszczą siedliska, stwarza doskonałe warunki do rozprzestrzeniania się chorób i zwróciła uwagę na choroby odzwierzęce, takie jak między innymi COVID-19, Zika, Ebola, Gorączka Zachodniego Nilu, SARS, MERS.
W dniu 24 sierpnia 2020 roku Greta Thunberg zakończyła rok wolny od szkoły. Powiedziała: „Mój okres przerwy od szkoły dobiegł końca i czuje się tak wspaniale, że w końcu znowu jestem w szkole!”
Greta Thunberg a nauka o klimacie
Greta Thunberg nie rzuca efekciarskich metafor, lecz w swoich wystąpieniach konsekwentnie cytuje raporty naukowe, które wskazują, że dotychczasowe działania dążące do redukcji emisji gazów cieplarnianych nie są wystarczające, aby zrealizować cel ustalony w Porozumieniu Paryskim z 2015 roku, który zakłada ograniczenie ocieplenia klimatu do 1,5 stopnia Celsjusza. Konsekwencje wzrostu temperatury o około 2 stopnie mogą spowodować katastrofalne zmiany klimatyczne i przekroczenie punktów krytycznych po których powrót do stanu poprzedniego nie będzie możliwy.
Greta Thunberg argumentowała, że zobowiązania podjęte w Porozumieniu Paryskim są niewystarczające, aby ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5 stopnia, a krzywa emisji gazów cieplarnianych musi zacząć gwałtownie spadać nie później niż w 2020 roku – jak wyszczególniono w specjalnym raporcie IPCC z 2018 roku na temat globalnego ocieplenia o 1,5° C. W lutym 2019 roku, na konferencji Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, powiedziała, że obecny zamiar UE, aby zmniejszyć emisje o 40% do 2030 roku, „nie jest wystarczający, aby chronić przyszłość dla dzieci dorastających dzisiaj” i że UE musi zmniejszyć swoje emisje CO o 80%, czyli dwukrotnie więcej niż cel 40%.
Przekaz Grety jest prosty – słuchajmy naukowców, a nasze dzieci będą miały szansę na normalną przyszłość. Ziemia jest naszym wspólnym domem o który wszyscy musimy się zatroszczyć.
Greta Thunberg – wpływ na opinię publiczną
W lutym 2019 roku 224 naukowców podpisało otwarty list poparcia, stwierdzając, że zainspirowały ich działania Grety Thunberg i strajkującej młodzieży szkolnej w sprawianiu, by ich głos został usłyszany. Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych António Guterres poparł strajki szkolne zainicjowane przez Thunberg, przyznając: „Moje pokolenie nie zdołało właściwie odpowiedzieć na dramatyczne wyzwanie, jakim są zmiany klimatu. Jest to głęboko odczuwane przez młodych ludzi. Nic dziwnego, że są wściekli.” Przemawiając na wydarzeniu w Nowej Zelandii w maju 2019 roku, Guterres powiedział, że jego pokolenie „nie wygrało bitwy przeciwko zmianom klimatu” i że to do młodzieży zależy „ratowanie planety”.
Greta Thunberg wzywa europosłów do wykazania się przywództwem klimatycznym. Demokratyczni kandydaci w wyborach prezydenckich w Stanach Zjednoczonych w 2020 r., tacy jak Kamala Harris, Beto O’Rourke i Bernie Sanders, wyrazili poparcie po jej przemówieniu w Nowym Jorku we wrześniu 2019 r. Kanclerz Niemiec Angela Merkel wskazała, że młodzi aktywiści, tacy jak Thunberg, skłonili jej rząd do szybszego działania w sprawie zmian klimatu.
Thunberg i jej kampania były krytykowane również przez polityków, od ataków osobistych po stwierdzenia, że nadmiernie upraszcza złożone kwestie. Wśród nich są m.in. premier Australii Scott Morrison, kanclerz Niemiec Angela Merkel, prezydent Rosji Władimir Putin, OPEC (Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową) oraz wielokrotnie prezydent USA Donald Trump.
W wywiadzie z Suyin Haynes z Time z maja 2019 roku, Greta Thunberg odniosła się do krytyki, mówiąc: „To dość zabawne, gdy jedyną rzeczą, jaką ludzie mogą zrobić, jest wyśmiewanie cię lub mówienie o twoim wyglądzie lub osobowości, ponieważ oznacza to, że nie mają argumentów lub nic innego do powiedzenia.”
Wiele mediów skupia się na wątkach pobocznych z życia Grety i insynuacjach na jej temat zapominając zupełnie o tym, jakie przesłanie ona niesie. Jest to z pewnością przesłanie, które dotyczy każdego z nas, a zmiany klimatyczne już dzieją się na naszych oczach i jeśli ich nie powstrzymamy będą postępować.
Greta Thunberg – cytaty
„Czasami bywam określana „politycznie”. Ale ja nigdy nie wspierałam żadnej z politycznych partii, polityków i ideologii. Mówię o nauce i ryzyku nie podejmowania działań.”
„Mało kto mówi o fakcie, że jesteśmy w trakcie szóstego masowego wymierania gatunków, a każdego jednego dnia wymiera do 200 gatunków. Współczynnik wymierania jest dzisiaj pomiędzy 1000, a 10 000 razy wyższy niż to co jest postrzegane jako normalne.”
„Prawie nikt też nie mówi o aspekcie równości lub sprawiedliwości klimatycznej wyraźnie zaznaczonej w Porozumieniu Paryskim, co jest absolutnie konieczne, aby działało to w skali globalnej. Oznacza to, że bogate kraje muszą obniżyć swoje emisje do zera w ciągu 6-12 lat.”
„Każde wybory są wyborami związanymi z klimatem. Głosuj dla swoich dzieci. Głosuj dla planety. Głosuj dla przyszłych pokoleń. Głosuj dla ludzkości.”
„Potrzebujemy ludzi, którzy myślą poza schematami.”
„Chcę powiedzieć Wam, że jest nadzieja. Widzę ją. Ale nie pochodzi ona od rządów i korporacji. Pochodzi ona od ludzi.”
„To co robimy i to czego teraz nie zrobimy wpłynie na moje całe życie, życie moich dzieci i wnuków. To co zrobimy lub nie zrobimy – ja i moja generacja nie będzie mogła odwrócić w przyszłości.”
„Kryzys klimatyczny został rozwiązany, mamy wszystkie fakty i rozwiązania. Wszystko co musimy zrobić to obudzić się i zmienić.”
„Potrzebujemy nadziei, ale bardziej niż nadziei potrzebujemy działania. Kiedy zaczynamy działać, nadzieja jest wszędzie, więc zamiast szukać nadziei, szukajmy działania. Wtedy, i tylko wtedy nadzieja nadejdzie.”
„Dzisiaj używamy 100 milionów baryłek ropy każdego jednego dnia. Nie ma polityki, która by to zmieniła. Nie ma żadnego prawa, które miałoby zatrzymać ropę w ziemi, więc nie możemy uratować świata grając wg. zasad, ponieważ zasady muszą zostać zmienione. Wszystko musi się zmienić i musi się to zacząć od dzisiaj.”
Źródła
Zdjęcie pochodzi z portalu wikimedia.org. Jego autorem jest European Parliament. Zostało wykorzystane na podstawie licencji CC BY 2.0.
https://www.spidersweb.pl/rozrywka/2019/12/12/greta-thunberg-tvp-info/https://www.bbc.com/news/world-europe-50762373
https://www.facebook.com/gretathunbergsweden/
https://noizz.pl/ekologia/greta-thunberg-kim-jest-historia-i-poruszajace-przemowienie-16-latki/qd8tz0f
https://noizz.pl/ekologia/greta-thunberg-zasluzyla-na-miano-czlowieka-roku-2019/pgmjr4c
https://pl.wikipedia.org/wiki/Młodzieżowy_Strajk_Klimatyczny
https://pl.wikipedia.org/wiki/Svante_Arrhenius
https://www.marketwatch.com/story/greta-thunberg-is-facing-attacks-over-her-aspergers-but-heres-why-companies-want-to-hire-people-on-the-autism-spectrum-2019-09-25
https://www.theguardian.com/environment/2019/sep/02/greta-thunberg-responds-to-aspergers-critics-its-a-superpower
https://en.wikipedia.org/wiki/Greta_Thunberg
https://www.youtube.com/watch?v=EAmmUIEsN9A
Redaktor i administrator strony Zyciorysy.info. Od 2018 roku zgłębia historie znanych ludzi, w czym pomagają mu dziesiątki książek z życiorysami znanych postaci, wideo wywiady czy publikacje internetowe. Efektem tych działań jest ponad 450 opublikowanych życiorysów. Jego publikacje bywają źródłem dla wielu znanych portali.
Zapisz się do newslettera
Chciałbyś co jakiś czas otrzymywać powiadomienia o nowych, ciekawych biografiach?Zapisz się do newslettera: