Ignacy Łukasiewicz (1822-1882) był polskim aptekarzem i przedsiębiorcą, wynalazcą lampy naftowej, założycielem pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej, pionierem europejskiego przemysłu naftowego, działaczem niepodległościowym i społecznym.
Ignacy Łukasiewicz – młodość, działalność patriotyczna, wykształcenie
Ignacy Łukasiewicz (wg metryki Jan Józef Ignacy) przyszedł na świat 23 marca 1822 roku w miejscowości Zaduszniki (woj. podkarpackie). Był synem powstańca kościuszkowskiego, miał czworo rodzeństwa. Najpierw uczył się w swojej miejscowości, a następnie pobierał nauki u ojców pijarów, w rzeszowskim gimnazjum. Wyruszał na szlak zdobywania wiedzy, aby być kimś kto potrafi pomagać innym. Chciał być za wszelką cenę farmaceutą. Rodzina jego – zubożała szlachta, nie miała jednak zbyt wielu funduszy na jego edukację, dlatego po ukończeniu czterech klas gimnazjum naukę przerwał. Poszedł do pracy, zostając pomocnikiem w aptekach – najpierw w Łańcucie, a od 1841 roku w Rzeszowie.
Marzył o wolności ojczyzny. Jego podkarpacka ziemia była pod zaborem austriackim. Jako młody człowiek związał się wówczas z patriotyczną konspiracją. W 1845 roku został agentem Centralizacji Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. W 1846 roku uwięziono go i rok przesiedział w więzieniu lwowskim. Nie udowodniono mu winy, dlatego został zwolniony, lecz i tak był szpiegowany. Od sierpnia 1848 roku pracował we Lwowie w aptece P. Mikolascha, który umożliwił mu studia uniwersyteckie.
Gdy Ignacy Łukasiewicz studiował w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim nie pozwolono mu zdać ostatniego egzaminu, który uczynił by go mistrzem i dlatego dokończył to zdobywanie laurów w Wiedniu.
Ignacy Łukasiewicz – lampa naftowa
Ignacy Łukasiewicz prowadził w aptece badania w celu poszukiwania leków, które pomagałyby człowiekowi. Wraz ze swoim dobrym kolegą Janem Zehem w 1852 roku badał przydatność farmaceutyczną ropy naftowej. Wówczas opracowali metodę jej frakcjonowanej destylacji (w trakcie tych prac dokonał rekonesansowego objazdu podkarpackich terenów roponośnych). Najcenniejszym z uzyskanych w niej produktów była nafta.
Nafta okazała się doskonałym, tanim środkiem do oświetlenia. Trudno jednak było świecić naftą, gdyż wybuchały lampy. Poszukał więc kolegi, który znałby się na metalu. W ten sposób lwowski blacharz A. Bratkowski zbudował metalową lampę, zaprojektowaną przez Łukasiewicza, która była odporna na wybuchy. Przy takiej jasno święcącej lampie dnia 31 lipca 1853 roku dokonano w nocy pilnej operacji w szpitalu lwowskim.
Ignacy Łukasiewicz – pierwsza kopalnia ropy naftowej, destylarnie i przetwórnie ropy
Ignacy Łukasiewicz w celu łatwiejszego dostępu do ropy naftowej osiadł w Gorlicach. Nie chciał być postrzegany przez otoczenie, że schronił się tam tylko po to, aby mieć lepiej, dlatego w 1854 roku, czyli tuż po przybyciu, zaświecił gorliczanom pierwszą naftową lampę uliczną. Tamta pierwsza lampa uliczna rozsławiała przemysł naftowy.
Następnie Ignacy Łukasiewicz założył w 1854 roku pierwszą w dziejach kopalnię ropy naftowej. Choć była to pierwsza w dziejach eksploatacja ropy w celach przemysłowych, to trzeba pamiętać, że przełom w tej dziedzinie nastąpił w Pensylwanii w 1859 roku. Przełomem tym było wiercenie szybów naftowych, przy użyciu napędu parowego.
W 1856 roku Łukasiewicz przeniósł się do Jasła, gdzie tego samego roku założył w Ulaszowicach destylarnię ropy naftowej. W 1859 założył destylarnię w Klęczanach, a następnie uruchomił przetwórnię ropy w Charkówce koło Krosna. Oprócz nafty, wytwarzał z niej smary i oleje do maszyn, asfalt oraz gudrinę (rodzaj parafiny). Jego osiągnięcia były pionierskimi w skali światowej. Apogeum jego działalności stanowiło Towarzystwo Naftowe, które założył i na czele którego sam stanął.
Rodzina Ignacego Łukasiewicza – żona i córka
Ignacy Łukasiewicz był człowiekiem, który doszedł do dużych pieniędzy i jednocześnie był świadomy, że pieniądze to nie wszystko.
Dnia 20 kwietnia 1857 roku poślubił o 15 lat młodszą Honoratę Stacherską (1837-1897). Honorata była jego siostrzenicą, córką Ernesta Leopolda Dydaka-Stacherskiego herbu Ostoja i Emilii z Łukasiewiczów (starsza siostra Ignacego). Ich córka Marianna urodziła się 1 lutego 1858 roku, jednak w grudniu tego samego roku zmarła. Ignacy nie załamał się. W Chorkówce, gdzie miał dom i gospodarstwo, dbał o lokalną społeczność i wiarę. Sprowadził siostry zakonne, które prowadziły ochronkę latem, kiedy parafianie pracowali w polu. Z kolei kiedy się chwiał kościół w Zręcinie to zmobilizował bogatszych właścicieli i zbudowali nowy kościół.
Ignacy Łukasiewicz – społecznik „Ojciec Ignacy”
Nie mówiono mu per „Pan”, tylko mówiono „Ojciec Łukasiewicz”, dlatego że był wrażliwy na biedę ludzi. Chętnie wspomagał. Był bardzo cierpliwy i mobilizował innych, żeby zamiast składania pieniędzy, inwestowali je, aby ludzie mieli lepiej. Podobno w tamtym czasie najlepsze drogi w Cesarstwie Austriackim były w regionie gorlicko-jasielsko-krośnieńskim. Było tak za przyczyną i pieniądzem Ignacego Łukasiewicza oraz innych ludzi. Pieniądze wówczas pożyczano biedniejszym na bardzo niski procent, żeby mogli godziwie żyć.
Ignacy Łukasiewicz bardzo kochał Boga, ojczyznę, rodzinę i ludzi, którym chciał zawsze pomagać. Sponsorował działalności charytatywne – fundował mosty, kościoły i szkoły. Łożył na budowę dróg, szkół, burs, szpitali i inne cele społeczne. Zajmował się również poprawą kondycji i sprawnością praw socjalnych dotyczących pracowników, zwłaszcza tych, którzy u niego pracowali. W swoich przedsiębiorstwach wprowadził kasy brackie, zapewniał opiekę lekarską i emerytury po przepracowaniu 20 lat. Wiele wskazuje na to, iż finansowo wspomagał powstanie styczniowe, opiekował się również uchodźcami, którzy szukali schronienia w Galicji.
Za działalność charytatywną w 1873 roku papież Pius IX nadał mu tytuł Szambelana Papieskiego i odznaczył go Orderem św. Grzegorza.
W latach 1877-1881 Ignacy Łukasiewicz był posłem do Sejmu Krajowego Galicji. Cieszył się powszechnym uznaniem i sympatią.
Ignacy Łukasiewicz – śmierć
Ignacy Łukasiewicz zmarł nagle dnia 7 stycznia 1882 roku w Chorkówce koło Krosna, z powodu ciężkiego zapalenia płuc. Miał zaledwie 60 lat. Został pochowany na cmentarzu w Zręcinie. Podczas jego pogrzebu polityk i działacz katolicki, August Gorayski, powiedział:
Wielu było świetniejszych, głośniejszych ludzi od niego, ale o cnotliwszego trudno. (…) Bóg najprostszymi środkami największe rzeczy objawia, temu też prostemu człowiekowi dane było zostać twórcą wielkiego wynalazku oświetlenia naftowego.
Ignacy Łukasiewicz – ciekawostka
Priorytet Ignacego Łukasiewicza niejednokrotnie kwestionowano, przypisując wynalezienie lampy naftowej Amerykaninowi Benjaminowi Sillimanowi. Badania amerykańskie rzucają na to światło, mówiąc, iż nie ma żadnych dowodów, by Silliman – który wcześniej od Łukasiewicza poddawał ropę naftową destylacji i uzyskiwał z niej naftę – używał jej jako paliwa do lamp. Rozstrzygającą w tej sprawie jest oficjalna opinia ekspertów od historii techniki ze Smithonian Institution w Waszyngtonie, którą zaprezentował na łamach „Kwartalnika Historii Nauki i Techniki” (1971) wybitny znawca tematu i kolekcjoner lamp naftowych, Jerzy Hołubiec.
Artykuły, które mogą Ci się spodobać:
Źródła
Encyklopedia PWN. Wielkie biografie. 3. Odkrywcy, wynalazcy, uczeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007
Pielgrzymka Maturzystów Diec. Rzeszowskiej gr. 1 (część kazania o I. Łukasiewiczu), https://www.youtube.com/watch?v=Kk1b_Z0yOlM, dostęp: 22.09.2022
Ignacy Łukasiewicz, https://pl.wikipedia.org/wiki/Ignacy_%C5%81ukasiewicz, dostęp: 22.09.2022
Grafika: A. Grabowski (1833-1886), Domena publiczna
Redaktor i administrator strony Zyciorysy.info. Od 2018 roku zgłębia historie znanych ludzi, w czym pomagają mu dziesiątki książek z życiorysami znanych postaci, wideo wywiady czy publikacje internetowe. Efektem tych działań jest ponad 450 opublikowanych życiorysów. Jego publikacje bywają źródłem dla wielu znanych portali.
Zapisz się do newslettera
Chciałbyś co jakiś czas otrzymywać powiadomienia o nowych, ciekawych biografiach?Zapisz się do newslettera:
no nieźle. Chociaż teraz wszyscy z LED korzystają.