Ignacy Łukasiewicz

Ignacy Łukasiewicz (1822-1882) był polskim aptekarzem i przedsiębiorcą, wynalazcą lampy naftowej, założycielem pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej, pionierem europejskiego przemysłu naftowego, działaczem niepodległościowym i społecznym.

Ignacy Łukasiewicz – młodość, działalność patriotyczna, wykształcenie

Ignacy Łukasiewicz (wg metryki Jan Józef Ignacy) przyszedł na świat 23 marca 1822 roku w miejscowości Zaduszniki (woj. podkarpackie). Był synem powstańca kościuszkowskiego, miał czworo rodzeństwa. Najpierw uczył się w swojej miejscowości, a następnie pobierał nauki u ojców pijarów, w rzeszowskim gimnazjum. Wyruszał na szlak zdobywania wiedzy, aby być kimś kto potrafi pomagać innym. Chciał być za wszelką cenę farmaceutą. Rodzina jego – zubożała szlachta, nie miała jednak zbyt wielu funduszy na jego edukację, dlatego po ukończeniu czterech klas gimnazjum naukę przerwał. Poszedł do pracy, zostając pomocnikiem w aptekach – najpierw w Łańcucie, a od 1841 roku w Rzeszowie.

Marzył o wolności ojczyzny. Jego podkarpacka ziemia była pod zaborem austriackim. Jako młody człowiek związał się wówczas z patriotyczną konspiracją. W 1845 roku został agentem Centralizacji Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. W 1846 roku uwięziono go i rok przesiedział w więzieniu lwowskim. Nie udowodniono mu winy, dlatego został zwolniony, lecz i tak był szpiegowany. Od sierpnia 1848 roku pracował we Lwowie w aptece P. Mikolascha, który umożliwił mu studia uniwersyteckie.

Gdy Ignacy Łukasiewicz studiował w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim nie pozwolono mu zdać ostatniego egzaminu, który uczynił by go mistrzem i dlatego dokończył to zdobywanie laurów w Wiedniu.

Ignacy Łukasiewicz – lampa naftowa

Ignacy Łukasiewicz prowadził w aptece badania w celu poszukiwania leków, które pomagałyby człowiekowi. Wraz ze swoim dobrym kolegą Janem Zehem w 1852 roku badał przydatność farmaceutyczną ropy naftowej. Wówczas opracowali metodę jej frakcjonowanej destylacji (w trakcie tych prac dokonał rekonesansowego objazdu podkarpackich terenów roponośnych). Najcenniejszym z uzyskanych w niej produktów była nafta.

Nafta okazała się doskonałym, tanim środkiem do oświetlenia. Trudno jednak było świecić naftą, gdyż wybuchały lampy. Poszukał więc kolegi, który znałby się na metalu. W ten sposób lwowski blacharz A. Bratkowski zbudował metalową lampę, zaprojektowaną przez Łukasiewicza, która była odporna na wybuchy. Przy takiej jasno święcącej lampie dnia 31 lipca 1853 roku dokonano w nocy pilnej operacji w szpitalu lwowskim.

Ignacy Łukasiewicz – pierwsza kopalnia ropy naftowej, destylarnie i przetwórnie ropy

Ignacy Łukasiewicz w celu łatwiejszego dostępu do ropy naftowej osiadł w Gorlicach. Nie chciał być postrzegany przez otoczenie, że schronił się tam tylko po to, aby mieć lepiej, dlatego w 1854 roku, czyli tuż po przybyciu, zaświecił gorliczanom pierwszą naftową lampę uliczną. Tamta pierwsza lampa uliczna rozsławiała przemysł naftowy.

Następnie Ignacy Łukasiewicz założył w 1854 roku pierwszą w dziejach kopalnię ropy naftowej. Choć była to pierwsza w dziejach eksploatacja ropy w celach przemysłowych, to trzeba pamiętać, że przełom w tej dziedzinie nastąpił w Pensylwanii w 1859 roku. Przełomem tym było wiercenie szybów naftowych, przy użyciu napędu parowego.

W 1856 roku Łukasiewicz przeniósł się do Jasła, gdzie tego samego roku założył w Ulaszowicach destylarnię ropy naftowej. W 1859 założył destylarnię w Klęczanach, a następnie uruchomił przetwórnię ropy w Charkówce koło Krosna. Oprócz nafty, wytwarzał z niej smary i oleje do maszyn, asfalt oraz gudrinę (rodzaj parafiny). Jego osiągnięcia były pionierskimi w skali światowej. Apogeum jego działalności stanowiło Towarzystwo Naftowe, które założył i na czele którego sam stanął.

Rodzina Ignacego Łukasiewicza – żona i córka

Ignacy Łukasiewicz był człowiekiem, który doszedł do dużych pieniędzy i jednocześnie był świadomy, że pieniądze to nie wszystko.

Dnia 20 kwietnia 1857 roku poślubił o 15 lat młodszą Honoratę Stacherską (1837-1897). Honorata była jego siostrzenicą, córką Ernesta Leopolda Dydaka-Stacherskiego herbu Ostoja i Emilii z Łukasiewiczów (starsza siostra Ignacego). Ich córka Marianna urodziła się 1 lutego 1858 roku, jednak w grudniu tego samego roku zmarła. Ignacy nie załamał się. W Chorkówce, gdzie miał dom i gospodarstwo, dbał o lokalną społeczność i wiarę. Sprowadził siostry zakonne, które prowadziły ochronkę latem, kiedy parafianie pracowali w polu. Z kolei kiedy się chwiał kościół w Zręcinie to zmobilizował bogatszych właścicieli i zbudowali nowy kościół.

Ignacy Łukasiewicz – społecznik „Ojciec Ignacy”

Nie mówiono mu per „Pan”, tylko mówiono „Ojciec Łukasiewicz”, dlatego że był wrażliwy na biedę ludzi. Chętnie wspomagał. Był bardzo cierpliwy i mobilizował innych, żeby zamiast składania pieniędzy, inwestowali je, aby ludzie mieli lepiej. Podobno w tamtym czasie najlepsze drogi w Cesarstwie Austriackim były w regionie gorlicko-jasielsko-krośnieńskim. Było tak za przyczyną i pieniądzem Ignacego Łukasiewicza oraz innych ludzi. Pieniądze wówczas pożyczano biedniejszym na bardzo niski procent, żeby mogli godziwie żyć.

Ignacy Łukasiewicz bardzo kochał Boga, ojczyznę, rodzinę i ludzi, którym chciał zawsze pomagać. Sponsorował działalności charytatywne – fundował mosty, kościoły i szkoły. Łożył na budowę dróg, szkół, burs, szpitali i inne cele społeczne. Zajmował się również poprawą kondycji i sprawnością praw socjalnych dotyczących pracowników, zwłaszcza tych, którzy u niego pracowali. W swoich przedsiębiorstwach wprowadził kasy brackie, zapewniał opiekę lekarską i emerytury po przepracowaniu 20 lat. Wiele wskazuje na to, iż finansowo wspomagał powstanie styczniowe, opiekował się również uchodźcami, którzy szukali schronienia w Galicji.

Za działalność charytatywną w 1873 roku papież Pius IX nadał mu tytuł Szambelana Papieskiego i odznaczył go Orderem św. Grzegorza.

W latach 1877-1881 Ignacy Łukasiewicz był posłem do Sejmu Krajowego Galicji. Cieszył się powszechnym uznaniem i sympatią.

Ignacy Łukasiewicz – śmierć

Ignacy Łukasiewicz zmarł nagle dnia 7 stycznia 1882 roku w Chorkówce koło Krosna, z powodu ciężkiego zapalenia płuc. Miał zaledwie 60 lat. Został pochowany na cmentarzu w Zręcinie. Podczas jego pogrzebu polityk i działacz katolicki, August Gorayski, powiedział:

Wielu było świetniejszych, głośniejszych ludzi od niego, ale o cnotliwszego trudno. (…) Bóg najprostszymi środkami największe rzeczy objawia, temu też prostemu człowiekowi dane było zostać twórcą wielkiego wynalazku oświetlenia naftowego.

Ignacy Łukasiewicz – ciekawostka

Priorytet Ignacego Łukasiewicza niejednokrotnie kwestionowano, przypisując wynalezienie lampy naftowej Amerykaninowi Benjaminowi Sillimanowi. Badania amerykańskie rzucają na to światło, mówiąc, iż nie ma żadnych dowodów, by Silliman – który wcześniej od Łukasiewicza poddawał ropę naftową destylacji i uzyskiwał z niej naftę – używał jej jako paliwa do lamp. Rozstrzygającą w tej sprawie jest oficjalna opinia ekspertów od historii techniki ze Smithonian Institution w Waszyngtonie, którą zaprezentował na łamach „Kwartalnika Historii Nauki i Techniki” (1971) wybitny znawca tematu i kolekcjoner lamp naftowych, Jerzy Hołubiec.

Źródła

Encyklopedia PWN. Wielkie biografie. 3. Odkrywcy, wynalazcy, uczeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007

Pielgrzymka Maturzystów Diec. Rzeszowskiej gr. 1 (część kazania o I. Łukasiewiczu), https://www.youtube.com/watch?v=Kk1b_Z0yOlM, dostęp: 22.09.2022

Ignacy Łukasiewicz, https://pl.wikipedia.org/wiki/Ignacy_%C5%81ukasiewicz, dostęp: 22.09.2022

Grafika: A. Grabowski (1833-1886), Domena publiczna

Tagi: