Aleksandra: znaczenie imienia, imieniny, zdrobnienia, patronka, wiersz

Imię Aleksandra kojarzyć się nam może z postaciami kilku aktorek, w tym jednej znanej już na początku drugiej połowy XX wieku. Z kolei w kontekście polskiej literatury nierozerwalnie wiąże się z kobietą występującą na kartach Potopu, o którą wielokrotnie bił się Andrzej Kmicic.

Pochodzenie i znaczenie imienia Aleksandra

Imię Aleksandra jest żeńskim odpowiednikiem imienia Aleksander, które pochodzi ze starożytnej Grecji. Imię Aleksander powstało z połączenia dwóch wyrazów: czasownika aléksō, oznaczającego „bronię się przed kimś, odpieram czyjś atak” lub też „wspomagam kogoś” oraz rzeczownika anēr, który w dopełniaczu brzmi andrós. Tłumaczy się go jako „człowiek, mężczyzna”. Imię Aleksander oznacza więc „broniący mężów” lub też „odpierający mężów”, czyli wrogów.

W Polsce imię Aleksandra pojawiło się pod koniec wieku XIV, prawdopodobnie w samym roku 1400, natomiast w źródle z roku 1456 pochodzi inna jego forma Oleksandra. W kontekście polskiej literatury dość znana postacią jest Oleńka Bilewiczówna, umieszczona w Potopie przez Henryka Sienkiewicza. Obecnie w Polsce jest to imię dość popularne. W roku 2020 otrzymały je 3 444 dziewczynki, co daje mu miejsce 16, zaś ogólnie w Polsce w tym samym roku nosiło je aż 386 000 kobiet, co przekłada się na miejsce 12. Co ciekawe w statystykach można również odnaleźć informację o tym, że po 2 kobiety nosiły w tym roku takie imiona, jak Aleksandra-Maria oraz Alexandrine.

Imieniny Aleksandry

Najpopularniejsza data imienin Aleksandry to 26 lutego. Kobiety, dziewczyny i dziewczynki o tym imieniu mogą również obchodzić imieniny 15 stycznia, 8 i 27 lutego, 10, 18, 19 i 20 marca, 22 i 24 kwietnia, 3, 15 i 18 maja, 2 czerwca, 10 i 17 lipca, 11 i 28 sierpnia, 13 września, 24 listopada oraz 12 grudnia.

Zdrobnienia imienia Aleksandra

Najpopularniejsze zdrobnienia imienia Aleksandra to Ola, Olka, Oleńka, Ala, Alka, Olunia, Olusiek, Oluńka, Oluśka, Oleczka.

Popularność imienia Aleksandra

Wiersz o Aleksandrze

Aleksandra – pieszczotliwe zwana Olą –
Wręcz uwielbia – w młodych latach – tańczyć solo,
Kiedy to jej się przeje,
Oleńka statecznieje,
I gdy grzeszy, to wyłącznie silną wolą.

Wiersz z publikacji Z. Dmitroci pt. Alfabet imion.

Imię Aleksandra w innych językach

Język angielski – Alexandra, Alexandrina
Język francuski – Alexandra, Alexandre, Alexandrine
Język niemiecki – Alexandra, Alexandrine
Język hiszpański – Alejandra
Język włoski – Alessandra, Alessa
Język rosyjski – AleksandraA
Język łaciński – Alexandra

Patronki imienia Aleksandra

Henryk Fros i Franciszek Sowa w kontekście świętych o imieniu Aleksandra wspominają o dwóch postaciach. Pierwszą z nich jest Aleksandra cesarzowa, która miała być żoną cesarza Dioklecjana i która była wymieniana z datą 21 kwietnia. Autorzy ci wspominają jednakże, że jest ona postacią fikcyjną z legendy o św. Jerzym. Drugą z kolei jest Aleksandra, pustelnica egipska. Uciekając od zamążpójścia miała ona się schować w pustym grobowcu, w którym później żyła umartwiając się. Prawdopodobnie zmarła przed rokiem 398, a wspominać o niej miał Palladiusz w swojej Historia Lausiaca. Jest kojarzona, chociaż nie powszechnie, z datą 2 października. 

Możliwe jest natomiast odnalezienie informacji o jeszcze jednej czczonej postaci o imieniu Aleksandra. Jest nią św. Aleksandra z Galacji lub też Aleksandra z Ancyrii. Jest to miasto, które istnieje również obecnie: nazywa się Ankara i jest stolicą Turcji. Aleksandra z Galacji miała żyć na przełomie III i IV wieku, za czasów panowania cesarza Dioklecjana. Jest męczennicą za wiarę. Wraz ze swoimi towarzyszkami – Eufrazją, Eutymią, Julianną, Klaudią, Matroną i Teodozją – miała odmówić wzięcia udziału w procesji na cześć Diany i Minerwy (część źródeł podaje tu błędnie Atenę i Artemidę, które oczywiście nie były boginiami rzymskimi). Wszystkie były niezamężnymi dziewicami, które były znane ze swojej pobożności i dobroczynności. 

Stały się jednak ofiarami działalności nowego gubernatora Galacji, Teotecnusa, który otrzymał zadanie wykorzenienia chrześcijaństwa na zarządzanym przez siebie terenie. Za odmowę uczczenia rzymskich bogiń wszystkie zostały skazane na śmierć. Najczęściej podawanym w tym kontekście sposobem wykonania egzekucji jest zawieszenie im kamieni u szyi, które miały pociągnąć je na dno jeziora. Miało się to stać w roku 304. Aleksandra z Galacji jest wspominana z datą 18 maja i uważana za patronkę potrzebujących.

Z ich postaciami związana jest legenda o innym męczenniku, Teodocie, który miał udać się nocą wraz ze swoim siostrzeńcem Polychronusem nad jezioro, aby wydobyć ciała siedmiu męczennic. Według legendy mieli się wtedy ukazać dwaj święci z lampami, zaś silny wiatr miał wydobyć z jeziora całą wodę umożliwiając zabranie z dnia ciał Aleksandry i jej towarzyszek oraz ich pochowanie. Niestety i Teodota spotkała za to kara ze strony Teotecnusa, który kazał wykopać pochowane ciała i je spalić, natomiast samego Teodota poddał torturom, a ostatecznie nakazał go ściąć.

Dowiedz się więcej na temat św. Aleksandry z Galacji

Znane imienniczki

Aleksandra Kwaśniewska – urodzona w 1981 roku dziennikarka, prezenterka telewizyjna i autorka tekstów piosenek. Córka byłego prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Prowadziła lub współprowadziła programy Mała czarna oraz Matki i córki, czyli rodzinny galimatias. Dowiedz się więcej

Aleksandra Domańska – urodzona w 1989 aktorka. W roku 2010 zajęła drugie miejsce w Międzynarodowym Konkursie Piosenki Aktorskiej w St. Petersburgu. Zagrała m.in. w filmach Ambassada, Podatek od miłości i Volta oraz w serialach O mnie się nie martw, Bodo i Na noże. Dowiedz się więcej

Aleksandra Popławska – urodzona w 1976 roku aktorka. Występowała m.in. w serialach Na Wspólnej, Hotelu 52, Barwach szczęścia, Wataha, Kobiety mafii i Kobiety Mafii 2. Wystąpiła również w kilku spektaklach Teatru Telewizji, m.in. Lato w Nohant. Dowiedz się więcej

Aleksandra Szwed – urodzona w 1990 aktorka, prezenterka telewizyjna i piosenkarka. Znana jest z ról w takich serialach, jak Rodzina zastępcza, Barwy szczęścia i Teraz albo nigdy! Prowadziła również programy telewizyjne Ekipa na swoim, Ninja Warrior Polska i Operacja: Stylówa.

Aleksandra Wąsik, znana jako Aleksandra Śląska (1925-1989) – aktorka teatralna i filmowa. Profesor nadzwyczajny sztuki teatralnej. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zagrała królową Bonę w serialu z 1980 roku oraz w Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny.

Bibliografia

J. Bubak, Księga naszych imion, Ossolineum, Wrocław 1993.
H. Fros, F. Sowa, Księga imion i świętych, tom 1, Wydawnictwo WAM, Kraków 1997.
J. Grzenia, Słownik imion, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Saint Alexandria of Ancyra, https://catholicsaints.info/saint-alexandria-of-ancyra/, dostęp: 20.12.2021.
W. Smith, H. Wace (red.), A Dictionary of Christian Biography, Literature, Sects and Doctrines, volume IV, 1887.
Z. Dmitroca, Alfabet imion, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2000.

Tagi: