Józef – znaczenie imienia, imieniny, zdrobnienia, patron

Imię Józef było w Polsce imieniem niezwykle popularnym jednakże stopniowo traci tę popularność. Nie zmienia to jednak faktu, że wśród osób noszących to imię w przeszłości znajdziemy wielu wybitnych i zasłużonych dla polskiej historii Polaków, którzy trwale się w niej zapisali.

Pochodzenie i znaczenie imienia Józef

To kojarzące się w oczywisty sposób ze św. Józefem imię jest jak się można spodziewać pochodzenia hebrajskiego. Powstało ono z połączenia dwóch wyrazów. Pierwszym z nich jest Jo, który z kolei jest skrótem od słowa Jehō, czyli Jahwe – Bóg. Drugi natomiast to czasownik jasaf oznaczający „przydać, pomnożyć”. Łącząc zatem te dwa słowa otrzymujemy imię Jōsēph lub Jehōsēph, które tłumaczy się jako „niech (Bóg) pomnoży (dobra)” (Grzenia, s. 174). Według Jana Grzeni za głównych propagatorów imienia Józef w przeszłości uważano bernardynów oraz jezuitów. W Polsce warianty imienia Józef pojawiają się w źródłach od wieku XIII. Były to formy Joseph (1203, jako imię łacińskie), Jożef/Jozef (1203), Ożep (1372), Jożep (1399), Josyp (1436), Jesyp (1491). Istniały również jego wschodniosłowiańskie formy, takie jak Hosyp (1469) oraz Josyf (1498). Józef Bubak wspomina o pochodzących od tego imienia nazwiskach, takich jak Józefczak, Józefek, Józeficz, Józefik, Józefkowicz, Jóźwiak oraz Jóźwik. Wymienia również liczne nazwy miejscowości pochodzące od imienia Józef, w tym m.in. Józefów, Józefin, Józefka, Józefkowo, Józefków, Józefowice, Józefowiec, Józefowo, Józefiówka, Józefy czy Jóźwików.

W okresie od wieku XVIII do XIX było to najczęściej nadawane na ziemiach polskich imię, obecnie traci jednak na popularności. W roku 2020 uplasowało się na 64 miejscu pod względem częstości nadawania go chłopcom: nadano je 550 razy.

Imieniny Józefa

Najpopularniejsza data imienin Józefa to 19 marca. Osoby o tym imieniu mogą również obchodzić imieniny 29 stycznia, 4, 14, 15 i 28 lutego, 1, 12, 29 marca, 17 kwietnia, 1 maja, 12, 23 i 28 czerwca, 4 lipca, 25 i 27 sierpnia, 18 września, 3 i 22 października oraz 14 listopada

Odmiany i zdrobnienia imienia Józef

Imię to doczekało się w języku polskim wielu różnorodnych form, jak i zdrobnień, które stosowane są do dzisiaj, Są to: Józek, Józio, Józiu, Józik, Józefek. Spotkać również można regionalizmy, takie jak np. Ziutek, Zefek, Zeflik czy Józwa.

Imię Józef w innych językach

Język angielski – Joseph

Język hiszpański – José

Język niemiecki – Josef, Joseph, Josephus

Język francuski – Joseph

Język włoski – Giuseppe, Giuseppino, Beppe, Peppe

Język rosyjski – Josif, Osip

Język łaciński – Ioseph, Joseph, Iosephus, Josephus

Patron imienia Józef

Postacią o „wyjątkowej pozycji” w kalendarzu liturgicznym jest z pewnością św. Józef – Oblubieniec Najświętszej Marii Panny. Podaje się, że pochodził z królewskiego rodu Dawida, jednakże nie odziedziczył żadnego majątku, w związku z czym zarabiał na życie pracą własnych rąk jako cieśla. Zapewne powszechnie znane są informacje dotyczące udania się przez niego na spis powszechny ludności w Betlejem oraz to, że dzięki aniołowi upewnił się co do niepokalanego poczęcia Jezusa. Wraz z Maryją i Jezusem uciekł do Egiptu, by powrócić do Nazaretu po śmierci Heroda. Po raz ostatni pojawia się na biblijnych kartach, kiedy wraz z liczącym już 12 lat Jezusem odbywa pielgrzymkę do Jerozolimy. Pius IX ogłosił w 1870 roku Józefa patronem Kościoła, zaś Pius XII w 1955 ustanowił go patronem robotników, a jako dzień jego święta wyznaczył 1 maja. (Dowiedz się więcej o św. Józefie)

Wart wspomnienia jest również urodzony w 1556 lub 1557 roku w Peralta de la Sal w Aragonii w rodzinie szlacheckiej Józef Kalasanty. Studiował m.in. w Walencji. Święcenia kapłańskie przyjął w roku 1583. Pełnił posługę w diecezjach Huesca i Urgel, jednakże korzystając z okazji wybrał się wraz z kardynałem Markiem Colonną do Rzymu. Zwrócił tam uwagę na pogrążonych w biedzie mieszkańców, a szczególnie na bezdomne dzieci. Jego dziełem było otwarcie w roku 1597 bezpłatnej szkoły powszechnej na Zatybrzu. Była to pierwsza tego typu placówka w Europie (Fros, Sowa, s. 323). Przyczynił się do założenia zgromadzenia kleryków regularnych dla szkół pobożnych. Zostało ono zaakceptowane przez Pawła V, a później Urban VIII w roku 1632 mianował go dożywotnim przełożonym zgromadzenia. Nie dane mu jednak było spokojnie prowadzić tę działalność, ponieważ „na skutek zazdrości i krytyk” został złożony z urzędu. Został nawet postawiony w stan oskarżenia przed inkwizycją i uwięziony. Po latach jego stanowisko zostało mu przywrócone. Zmarł w 25 sierpnia 1648 roku, tego też dnia jest wspominany. W 1748 roku został beatyfikowany przez Benedykta XIV, zaś kanonizowany został w 1767 roku przez Klemensa XIII.

Znani imiennicy

Józef Piłsudski (1867-1935) – polski działacz niepodległościowy, polityk, mąż stanu, dwukrotnie pełnił funkcję premiera. Naczelny Wódz Wojska Polskiego, pierwszy marszałek Polski, Minister Spraw Wojskowych. Był twórcą Polskiej Organizacji Wojskowej oraz Organizacji Bojowej PPS. (Dowiedz się więcej)

Książę Józef Antoni Poniatowski (1763-1813) – bratanek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Generał i dowódca Armii Koronnej. Minister wojny Księstwa Warszawskiego. Napoleon mianował go marszałkiem Francji. Zginął podczas bitwy pod Lipskiem w 1813 roku. (Dowiedz się więcej)

Józef Wybicki (1747-1822) – pisarz i polityk, poseł na sejm. Konfederata barski, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej. Przyjaciel Jana Henryka Dąbrowskiego, działał na rzecz Legionów Polskich we Włoszech. Autor Mazurka Dąbrowskiego, na bazie którego powstał hymn Polski. (Dowiedz się więcej)

Józef Haller von Hallenburg (1873-1960) – Naczelny Dowódca Wojsk Polskich, generał broni Wojska Polskiego, również harcmistrz i przewodniczący ZHP. Dowódca Armii Polskiej we Francji, szeroko znanej jako Błękitna Armia. Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. (Dowiedz się więcej)

Józef Bem (1794-1850) – polski generał, strateg i działacz polityczny. Twórca emigracyjnego Towarzystwa Historyczno-Literackiego. Uczestnik powstania listopadowego. W 1849 roku przeszedł na islam i przybrawszy imię Murad Pasza wstąpił do armii tureckiej. (Dowiedz się więcej)

Bibliografia

S. A. Boleścic-Kozłowski, Józef książę Poniatowski i ród jego, Poznań 1923.

J. Bubak, Księga naszych imion, Ossolineum, Wrocław 1993.

J. Galicz, Generał Józef Bem: jego życie i czyny, Cieszyn 1927.

A. Garlicki, Józef Piłsudski 1867-1935, Wydawnictwo Znak, Kraków 2017.

H. Fros, F. Sowa, Księga imion i świętych, tom 3, Wydawnictwo WAM, Kraków 1998.

H. Fros, F. Sowa, Twoje imię, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007.

J. Grzenia, Słownik imion, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Z. Krzemiński, O Józefie Wybickim, „Palestra”, nr 28/1984.R. Stawicki, Gen. Józef Haller (1873-1960) patriota, żołnierz, polityk, Kancelaria Senatu, Warszawa 2017.

Tagi: