Imię Mateusz to imię pochodzenia hebrajskiego. Co ciekawe, jego geneza jest powiązana z genezą innego imienia – Maciej. W średniowiecznej Polsce doczekało się kilku dodatkowych form, a współcześnie – wielu pochodzących od niego nazwisk oraz nazw miejscowości.
Spis treści
Pochodzenie i znaczenie imienia Mateusz
Imię Mateusz jest pochodzenia hebrajskiego, wywodzi się zaś od imienia Mattanjah, które oznaczało „dar Jahwe” lub też „dany przez Jahwe”. Dokładniej wyjaśniają to Henryk Fros i Franciszek Sowa podając, że skróconą formą tego imienia było Mattaj. Podobne pochodzenie ma również imię Maciej, jednakże Józef Bubak wspomina, że w języku greckim drogi imion Mateusz i Maciej się rozeszły. Jan Grzenia podaje, że w języku greckim istniało imię Matthaios, natomiast do Polski dotarło ono jednak w większym stopniu za pośrednictwem wpływów łacińskich, w którym to języku imię to często przyjmowało formę Mathaeus, Mateusz zaś jest spolszczoną formą tego imienia. W takiej też formie – Mathaeus – imię to pojawia się w źródłach z 1144 roku. Kolejne formy, które wystąpiły w Polsce to Matyja (1201), Matyjasz (1202), Matys(z) (1336) oraz Matusz (1373). Imię to było dość popularne w Polsce w okresie średniowiecza. W Polsce istnieją liczne nazwiska powstałe od tego imienia, są to np. Mateusiak, Matusak, Matusewicz, Matusz, Matuszczak, Matuszczyk, Matuszewicz, Matysiak, Matysik, jak też i nazwy miejscowości, m.in. Matejówka, Mateuszew, Mateuszewo, Matusy, Matuszowice, Matuszówka, Matyjaszki, Matyski, Matysówka.
W roku 2020 imię Mateusz zostało nadane 1913 chłopcom, co oznacza dla niego 30 miejsce. Łącznie w Polsce jest około 374 500 mężczyzn o tym imieniu (15 miejsce w skali kraju).
Imieniny Mateusza
Najpopularniejsza data imienin Mateusza to 21 września. Osoby o tym imieniu mogą również obchodzić imieniny 22 i 27 stycznia, 27 marca, 8 kwietnia, 11 września, 12 i 13 listopada oraz 27 grudnia.
Zdrobnienia imienia Mateusz
Najpopularniejsze zdrobnienia imienia Mateusz to Mateuszek, Matysek, Maciszek, Matek, Mati.
Imię Mateusz w innych językach
Język angielski – Matthew, Mathew
Język niemiecki – Matthäus, Mattheus
Język francuski – Mathieu
Język hiszpański – Mateo
Język włoski – Matteo, Matuzino
Język rosyjski – Mateusz, Matfej, Matvei
Język łaciński – Matthias, Mathaeus, Matthaeus, Matheus
Patron imienia Mateusz
Henryk Fros i Franciszek Sowa wspominają, że hagiografowie natrafili łącznie na ślad 9 świętych noszących imię Mateusz, przy czym za najważniejszego patrona tego imienia zdecydowanie należy uznać Mateusza, apostoła i ewangelistę. Zgodnie z przekazami zawartymi także i w innych ewangeliach był on celnikiem z Kafarnaum (wspomina się też inne jego imię: Lewi, który był synem Alfeusza), który został powołany przez Chrystusa z miejsca swojego urzędowania. Co ważne, o jego działalności wspominają także i inni autorzy, spoza kręgu apostołów. I tak według Klemensa Aleksandryjskiego św. Mateusz w 42 roku opuścił Palestynę. Z kolei Sokrates i Rufin wspominają o jego działalności ewangelizacyjnej w Etiopii, natomiast według Ambrożego prowadził ją w Persji. Wspomnieni na początku autorzy podają, że nie jest znane miejsce, gdzie zakończył swoje apostołowanie, natomiast jest uważany za męczennika. Jest powszechnie uznawany – z racji swojej pierwotnej profesji – za patrona urzędów podatkowych i celnych. Na przestrzeni wieków w rożnych ośrodkach był wspominany w różnych dniach (16 listopada, 9 października, 1 lub 21 maja), natomiast w czasach obecnych datą tą jest już niezmiennie 21 września.
Dowiedz się więcej: Św. Mateusz, Apostoł i Ewangelista – życiorys.
W Martyrologium wymieniani są jeszcze inni święci o imieniu Mateusz, jednym z nich był Mateusz z Agrigento. Urodził się w drugiej połowie XIV wieku, zaś Agrigento jest miastem znajdującym się na Sycylii. Prawdopodobnie studiował w Hiszpanii. Wiadomo, że przystąpił do zakonu franciszkanów na Sycylii. Kilka razy pełnił funkcję wikariusza prowincji. Został też doceniony przez Marcina V, który udzielił mu upoważnienia do założenia 3 klasztorów. Jeden z nich założył w Syrakuzach. Pod koniec lat 20. XV wieku działał również w Hiszpanii, m.in. w Barcelonie i w Walencji. Wracał zresztą później do tego państwa na prośbę Marii Aragońskiej, której zależało na przywróceniu zgody w panującej rodzinie. W roku 1442 Mateusz został mianowany biskupem w Agrigento. Jego posługę przerwała choroba, która zmusiła go do złożenia dymisji. Przeniósł się do klasztoru w Palermo, gdzie zmarł w 1450 roku. Kult Mateusza z Agrigento został zaaprobowany przez Klemensa XIII w 1767 roku, zaś według Martyrologium franciszkańskiego jest on wspominany 7 stycznia.
Znani imiennicy
Mateusz Morawiecki – urodzony w 1968 roku bankowiec i polityk. Od roku 2017 jest Prezesem Rady Ministrów. W latach 2007-2015 był prezesem zarządu Banku Zachodniego WBK. W rządzie był m.in. ministrem rozwoju i finansów. Od roku 2021 jest wiceprezesem Prawa i Sprawiedliwości. Dowiedz się więcej
Mateusz Mijal – urodzony w 1986 roku wokalista. Występował m.in. w takich zespołach, jak Ich Troje, Skangur, Dukat oraz Chłopacy. Współpracował z takimi wykonawcami, jak Natalia Szroeder, Liber, Stachursky oraz Rafał Brzozowski. Zajął 2 miejsce w konkursie Premier na KFPP w Opolu. Dowiedz się więcej
Mateusz Ziółko – urodzony w 1986 roku piosenkarz. Zwyciężył w trzeciej edycji The Voice of Poland. W roku 2014 zajął pierwsze miejsce w konkursie SuperDebiuty (51 KFPP w Opolu). Występował jako support takich wykonawców, jak Amy McDonald oraz Coolio. Dowiedz się więcej
Mateusz Damięcki – urodzony w 1981 roku aktor teatralny, filmowy i telewizyjny oraz dubbingowy. Znany jest z występów w takich filmie Przedwiośnie oraz serialach W rytmie serca, Na dobre i na złe oraz Egzamin z życia. Użyczył swojego głosu Krzysiowi w Kubusiu Puchatku. Dowiedz się więcej
Mateusz Kusznierewicz – urodzony w 1975 roku żeglarz sportowy, znany z występów w klasie Finn. Złoty medalista z Igrzysk Olimpijskich w 1996 roku i srebrny w 2004. Czterokrotnie zdobył złoty medal mistrzostw świata i trzykrotnie mistrzostw Europy.
Bibliografia
J. Bubak, Księga naszych imion, Ossolineum, Wrocław 1993.
H. Fros, F. Sowa, Księga imion i świętych, tom 4, Wydawnictwo WAM, Kraków 2000.
J. Grzenia, Słownik imion, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Z wykształcenia politolog (UMCS w Lublinie). Autor jednej monografii, która uzyskała wyróżnienie w konkursie Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych i współautor kolejnej. Pasjonat ciekawostek z przeszłości bliższej i dalszej.
Ciekawe artykuły:
Niezwykły życiorys:
