Jan Gutenberg (ok. 1400 – 1468) był niemieckim złotnikiem, wynalazcą, drukarzem i wydawcą, który wprowadził druk do Europy za pomocą prasy drukarskiej.
Jan Gutenberg – biografia
Wczesne lata
Urodzony około 1400 r. w skromnej rodzinie kupieckiej w Moguncji, w Niemczech, Jan Gutenberg był trzecim synem swych rodziców, synem Friele Gensfleischa i jego drugiej żony Else Wirick Gutenberg, której późniejsze nazwisko panieńskie przyjął Jan. Niewiele jest rzetelnie zapisanych historii jego wczesnego życia, natomiast lokalne kroniki wskazują, że początkowo praktykował jako złotnik w Moguncji.
Eksperymenty z drukiem
Kiedy w 1428 r. W Moguncji wybuchła rewolta rzemieślnicza przeciwko klasie szlacheckiej, rodzina Jana Gutenberga została wygnana i osiedliła się w dzisiejszym Strasburgu, we Francji, gdzie rozpoczęły się jego eksperymenty z drukowaniem. Gutenberg doskonalił wówczas swoje niewielkie pojedyncze próby z czcionką. Jego pomysł, nieskończenie bardziej praktyczny niż rzeźbienie całych bloczków drewnianych do drukowania, sprawił, iż każda jego czcionka była pojedynczą literą lub znakiem. Tenże typ ruchomy był używany wprawdzie w Azji setki lat wcześniej, ale innowacją Gutenberga było opracowanie systemu odlewniczego i stopów metali, które ułatwiły produkcję na szeroką skalę.
Kłopoty finansowe
W 1448 r. Jan Gutenberg wrócił do Moguncji, a do 1450 r. zdołał uruchomić drukarnię. Pożyczył 800 guldenów od miejscowego finansisty Johanna Fusta, aby zakupić specjalne narzędzia i sprzęt potrzebne do jego unikalnej metody typografii. Do grudnia 1452 r. Gutenberg był bardzo zadłużony i nie był w stanie spłacić pożyczki Fusta. Opracowano w związku z tym nową umowę, dzięki której Fust został partnerem w biznesie Gutenberga. Jednak do 1455 r. Gutenberg nadal nie był w stanie spłacić długu, więc Fust pozwał wynalazcę. Dokumenty sądowe są pobieżne, ale uczeni uważają, że podczas procesu Gutenberg był w stanie wydrukować swoje arcydzieło, mianowicie Biblię „czterdziestu dwóch wierszy”, znaną obecnie jako Biblia Gutenberga.
Fust ostatecznie wygrał sprawę i przejął większość działalności drukarskiej Jana Gutenberga, w tym produkcję jego Biblii. Peter Schoeffer, zięć Fusta, który zeznawał przeciwko niemu podczas procesu, dołączył wówczas do Fusta jako partner w firmie. Oprócz Biblii innym ważnym osiągnięciem Gutenberga był Psałterz (Księga Psalmów), który również został przekazany Fustowi w ramach rekompensaty. Psałterz jest ozdobiony setkami dwukolorowych liter i delikatnych przewijanych ramek, a to dzięki pomysłowej metodzie opartej na wielokrotnym drukowaniu na jednym metalowym bloku. Psałterz był pierwszą książką z nazwiskami swoich drukarzy, Fusta i Schoffera, ale historycy uważają, że żaden z nich nie byłby w stanie samodzielnie opracować tak wyrafinowanej metody, gdyby nie Gutenberg, który musiał pracować dla tej pary w firmie, którą kiedyś sam posiadał.
Poźniejsze życie
W 1462 r. firma drukująca Fusta i Gutenberga została zlikwidowana w związku z polityką papiestwa odnośnie panowania nad regionem Moguncji. Wielu typografów uciekło wówczas do innych części Niemiec i Europy, zabierając ze sobą swoje drukarskie techniki i całą technologię. Gutenberg pozostał w Moguncji, ale znów popadł w biedę. Arcybiskup przyznał mu tytuł Hofmanna (pana sądu) w 1465 r., który to zapewniał wynagrodzenie i przywileje za świadczone na rzecz urzędu usługi. Gutenberg kontynuował działalność drukarską jeszcze przez kilka lat, ale niewiele jest dowodów na to, co wynalazca faktycznie wówczas opublikował, nie umieścił bowiem swojego nazwiska na żadnym ze swoich wydruków.
Zapisy z późniejszych lat Jana Gutenberga są tak pobieżne jak dostępne dziś fakty z jego wczesnego życia. Uważa się, że w ostatnich miesiącach życia nadal mieszkał w Moguncji.
Zmarł 3 lutego 1468 r. i został pochowany w kościele klasztoru franciszkanów w pobliskim mieście Eltville, w Niemczech.
Ciekawostki o Janie Gutenbergu
- Jan Gutenberg skonstruował aparat do odlewania znaków z wymiennymi matrycami, wynajdując równocześnie prasę drukarską.
- Do dziś zachowało się 48 egzemplarzy Bibli Gutenberga, nad której wydruowaniem wynalazca pracował trzy lata. Gutenberg użył do tego 150 specjalnie opracowanych znaków pisma gotyckiego.
- Jeden z egzemplarzy dzieł Gutenberga można oglądać w Polsce, w Muzeum Diecezjalnym w Pelpinie.
- Sama czcionka drukarska została wynaleziona w Chinach w I połowie XI wieku.
- Jan Gutenberg był właścicielem pierwszego wydawnictwa w historii.
Cytaty
“Z pewnością jest to prasa, ale prasa, z której będą płynąć niewyczerpane strumienie. Dzięki niej Bóg rozpowszechni swoje Słowo. Spłynie z niej źródło prawdy: jak nowa gwiazda rozproszy ciemności ignorancji i sprawi, że światło dotychczas nieznane zaświeci wśród ludzi.”
Źródła
https://pl.wikipedia.org/wiki/Johannes_Gutenberghttps://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1038182,Wynalazek-pana-Gutenberga
http://sadurski.com/jan-gunetberg-ciekawostki/