Jerzy Stuhr

Jerzy Stuhr (ur. 1947) to polski aktor teatralny i filmowy, reżyser i pisarz. Ojciec aktora Macieja Stuhra.

Wiek: 75 lat(a)

Jerzy Stuhr – w Krakowie od pokoleń

Jerzy Oskar Stuhr urodził się 18 kwietnia 1947 r. w Krakowie w rodzinie od pokoleń związanej z tym historycznym miastem. Rodzice – Tadeusz i Maria nie mieli więcej dzieci. Aktor, po przodkach odziedziczył austriackie pochodzenie; pradziadowie – Anna (z domu Thill) i Leopold Stuhr – osiedlili się w Krakowie w 1879 r. Przybyli tam z regionu Mistelbach w Dolnej Austrii.

Pradziadek Leopold, przedstawiciel zamożnej klasy mieszczan, zakupił kamienicę w Rynku Podgórskim, a następnie założył restaurację. Dziadek Oskar to z kolei znany krakowski adwokat i działacz Stronnictwa Narodowego. Matka przyszłego aktora pracowała jako księgowa w teatrze Banialuka, zaś ojciec był prokuratorem.

W dzieciństwie i wczesnej młodości rodzina mieszkała w Bielsku-Białej. Tam Jerzy ukończył ogólniak (III Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego), po czym podjął studia na wydziale polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Po polonistyce kontynuował edukację w strukturach Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie.

Jerzy Stuhr – filmy

W filmie zadebiutował u Hieronima Przybyła w produkcji „Milion za Laurę” (1971). Kolejne lata to epizody u Andrzeja Żuławskiego, Jerzego Gruzy i Antoniego Krauze.

Kilka lat musiał czekać na swoją główną rolę, ale za to zagrał ją u samego Krzysztofa Kieślowskiego! W filmie „Spokój” (1980) kreuje młodego mężczyznę, który opuszcza zakład karny i próbuje ułożyć sobie życie na nowo.

W innym filmie Kieślowskiego „Blizna” zagrał asystenta dyrektora Stefana Bednarza. W „Wodzireju” Feliksa Falka i filmie „Seans” Sławomira Idziaka otrzymał główne role, a u Andrzeja Wajdy w „Bez znieczulenia” kreował drugoplanową postać adwokata Jerzego Porębowicza. Prawdziwy rozkwit talentu aktorskiego nastąpił w 1979 r., kiedy powstał kolejny film Kieślowskiego ze Stuhrem w roli głównej. Mowa o „Amatorze”, gdzie kreuje zagubionego twórcę amatorskich filmów.

W latach 70. dobrze wykorzystał swoją popularność, nie poprzestając na rolach kinowych i teatralnych. Dał się poznać jako współprowadzący program telewizyjny „Spotkanie z Balladą”.

Kolejne lata to następne ważne filmy. Grał na planach u Andrzeja Wajdy (1978 – „Bez znieczulenia”) i Agnieszki Holland (1978 – „Aktorzy prowincjonalni”) oraz u innych reżyserów: Bajona („Wizja lokalna” – 1980), Zygadły („Ćma” – 1980, „Śmierć Johna L.” – 1987),  Szulkina („Wojna światów” – 1981, „O-bi, o-ba” – 1984), Zaorskiego („Matka Królów” – 1982), Piwowskiego („Pociąg do Hollywood” – 1987) itp.

Publiczność zapamiętała aktora głównie z ról komediowych. Jedną z nich była kreacja Maksa w filmie „Seksmisja” Juliusza Machulskiego (1983). Później przyszły kolejne ważne filmy i ciekawe role: w „Kingsajz” (1988), „Dekalog X” (1988), „Obywatel Piszczyk” (1989).

U Juliusza Machulskiego wykreował sylwetkę komisarza Ryby w filmie „Kiler” (1997), a następnie „Kilerów dwóch” (1999).

Za drugoplanową rolę ambasadora w filmie „Persona non grata” Krzysztofa Zanussiego (2005) otrzymał Polską Nagrodę Filmową Orła. W 2015 r. w „Smoku Bagińskiego zgrał hejnalistę.

Rok 2018 przyniósł kolejnego Orła – tym razem nagrodę specjalną za osiągnięcia życia.

Jerzy Stuhr – aktor teatralny

Po studiach zaczął pracę w krakowskim Starym Teatrze. Kolejny, ważny etap w karierze Stuhra nastąpił wraz z wyjazdem do Włoch (1980), gdzie wystawiał spektakle teatralne, współpracował ze Szkołą Teatralną w Bolonii i Teatro Stabile w Trieście, prowadził kursy aktorskie na Festiwalu Aktorów we Florencji. Na deskach teatru zagrał wiele wyrazistych ról tak w klasycznym, jak i współczesnym repertuarze. Był sekretarzem w „Życiorysie” Krzysztofa Kieślowskiego, Belzebubem w „Dziadach” na podstawie Adama Mickiewicza, Piotrem Stiepanowiczem w „Biesach” Dostojewskiego, Piotrem Wysockim w „Nocy listopadowej” na podstawie Stanisława Wyspiańskiego, AA w „Emigrantach” Sławomira Mrożka, Horodniczym w „Rewizorze” Nikołaja Gogola, Porfirym Pietrowiczem w „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego, Królem Ryszardem w „Ryszardzie III” Williama Shakespeare’a.

Intrygujące kreacje stworzył w Teatrze Telewizji w „Ślubach panieńskich” na podstawie sztuki Aleksandra Fredry.

Jerzy Stuhr – reżyser

Jerzy Stuhr nie poprzestał na aktorstwie, a w latach 90. wszedł na kolejne pole aktywności zawodowej – reżyserię. Debiut przypadał na rok 1994.

To wtedy dał się poznać jako twórca filmu „Spis cudzołożnic”, będącego adaptacją powieści Jerzego Pilcha pod tym samym tytułem. Debiut reżyserski dojrzałego twórcy okazał się bardzo udany i zaowocował Nagrodą Specjalną Jury 19. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w 1994 r.

Trzy lata później dał się poznać od jeszcze innej strony – wyreżyserował „Historie miłosne” (1997) i zagrał pięć ról filmowych, wcielając się w adiunkta, księdza, pułkownika, więźnia, petenta i wreszcie grając siebie samego. Nagrody: Złote Lwy 22. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, a także nagrody na MFF w Wenecji były w pełni zasłużone. Przełom nowego tysiąclecia to również aktywność reżyserska Stuhra. W 1999 r. zakręcił „Tydzień z życia mężczyzny”, a w 2000 r. „Duże zwierzę”, którego bohaterem uczynił wielbłąda. Warto znać ten tytuł, kiedy w krzyżówkach pojawi się hasło „duży film Jerzego Stuhra”.

Rok 2003 to kolejny epizod aktorsko-reżyserski – wyreżyserował film „Pogoda na jutro” ze sobą w roli głównej. W 2007 r. napisał scenariusz i wyreżyserował „Korowód”, co przyniosło Nagrodę za najlepszy scenariusz 32. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. W 2014 r. nakręcił film „Obywatel”, za co otrzymał Nagrodę Specjalną Jury 39. Festiwalu Filmowego w Gdyni.

Jerzy Stuhr w dubbingu

Filmy i teatr to niejedyna aktywność aktora. Nie byłoby popularnego Osła ze „Shreka” w polskiej wersji językowej, gdyby nie dubbing Jerzego Stuhra. Aktor podkładał głos także w czterech kontynuacjach tej produkcji.

Ale to nie wszystko. Gargamel w „Smerfach”, dorosły św. Mikołaj w „Święty Mikołaj”, Dziadunio w „Gnomy rozrabiają” – wszyscy oni dali się usłyszeć w polskich wersjach językowych dzięki mistrzostwu Jerzego Stuhra.

Przy kampanii „Prawda czy fałsz?” aktor współpracował natomiast z rozgłośnią RMF FM, czytając „Przygody dobrego wojaka Szwejka”.

Jerzy Stuhr – książki

Jako absolwent polonistyki nie ma problemów we władaniu piórem. W 1992 r. po pierwszym zawale serca napisał książkę „Sercowa choroba, czyli moje życie w sztuce”.

Kolejna publikacja „Ucieczka do przodu! Jerzy Stuhr od A do Z w wywiadach Marii Malatyńskiej” ukazała się nakładem Wydawnictwa Znak w 2007 r.

W następnej opisał dzieje swojej rodziny w książce „Stuhrowie. Historie rodzinne” (2008). Publikacja została Krakowską Książką Miesiąca.

Cztery lata później ukazała się publikacja „Tak sobie myślę….” (2012), a w 2014 r. – „Obywatel Stuhr. Z Jerzym i Maciejem rozmawia Ewa Winnicka”.

Wspólnie z Marianną Bończą-Stuhr w 2014 r. wydali natomiast książkę „Kto tam zerka na Kacperka?”, a w 2015 ukazała się „Ja kontra bas”.

Jerzy Stuhr był także aktywny na polu nauki. W latach 1990–1996 jako rektor PWST w Krakowie, po raz wtóry funkcję tę sprawował w latach 2002-2008.

Jerzy Stuhr – żona, dzieci, problemy zdrowotne

Jest mężem skrzypaczki Barbary Kóski, którą poślubił w 1971 r. Najpierw, jesienią wzięli ślub cywilny, a później pobrali się w kościele, w święta Bożego Narodzenia. Znają się jednak od dzieciństwa. Chodzili do tego samego przedszkola w Bielsku-Białej, siedzieli w tej samej salce katechetycznej na lekcjach religii. Jednak dopiero podczas studiów ponownie zwrócili na siebie uwagę. On przecież studiował aktorstwo, a ona muzykę, a to pokrewne dziedziny. A na dodatek zajęcia na jednym i drugim kierunku odbywały się w tym samym budynku.

Oświadczył jej się jako dwudziestolatce, a ona się rozpłakała i oświadczyny przyjęła. Dziś żona jest najważniejszym towarzyszem życia aktora.

Przepis na małżeńskie szczęście: lojalność, wolność, zaufanie, miłość. Mówi, że 50 lat minęło jak jeden dzień. Para doczekała się dwójki dzieci – syna Macieja i córki Marianny.

Jerzy Stuhr od dawna boryka się z problemami zdrowotnymi. W 1988 r. doznał zawału serca. W 2011 r. u aktora zdiagnozowano raka krtani. W 2016 r. doznał drugiego zawału, a w 2020 – udaru mózgu. Życie w tym ostatnim przypadku zawdzięcza szybkiej reakcji rodziny i rehabilitacji, której poddał się tuż po udarze.

Jerzy Stuhr – ciekawostki

Jak przekonywał podczas występu na opolskim festiwalu w 1977 r. „Śpiewać każdy może, jeden trochę lepiej, drugi trochę gorzej”. Wykonanie, korespondujące z ówczesną sytuacją polityczną w Polsce, uznawane jest dziś za kultowe.

Jest przewodniczącym rady Fundacji Krakowskiego Hospicjum dla Dzieci im. księdza Józefa Tischnera.

W 2007 r. uhonorowano go doktoratem honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Był wykładowcą tej uczelni.

W 2008  r. otrzymał Złotą Kaczkę jako najlepszy aktor komediowy stulecia.

Zasiada w radzie programowej radia RMF Classic.

Jerzy Stuhr to także laureat Orderu Uśmiechu (2014) oraz członek Międzynarodowej Kapituły przyznającej tę nagrodę.

Źródła

Zdjęcie: wikimedia.org | Autor: Grzegorz Gołębiowski | Licencja: CC BY-SA 4.0 | Obróbka: przycięcie

https://www.se.pl/wiadomosci/gwiazdy/jerzy-stuhr-kocham-basie-bez-pamieci-aa-jryK-cyCF-tSPs.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Stuhr
https://filmpolski.pl/fp/index.php?osoba=111973
https://www.se.pl/wiadomosci/gwiazdy/dddtvn-ewa-drzyzga-jerzy-stuhr-i-jego-zona-aa-tPdP-JwAh-YArJ.html

Tagi: