Józef Haller von Hallenburg (1873-1960) był generałem porucznikiem Wojska Polskiego, legionistą Legionów Polskich, harcmistrzem, działaczem politycznym i społecznym.
Krótki życiorys Józefa Hallera
Józef Haller, urodzony 13 sierpnia 1873 r. w Jurczycach, był polskim politykiem prawicowym, legionistą, Generałem broni Wojska Polskiego. Studiował w wiedeńskiej Wojskowej Akademii Technicznej. Służył później w armii austriackiej. Był dowódcą II Brygady Legionów podczas trwającej I wojny światowej. W czasie wojny zdołał utworzyć we Francji tzw. Błękitną Armię, na czele to której właśnie Haller objął w imieniu Polski Pomorze Gdańskie (w 1920 r.). Dowodził armią oddziałów ochotniczych w czasie wojny polsko-bolszewickiej w roku 1920. Był później Haller posłem na sejm na przestrzeni lat 1920-1927. Krytykował dziiałalność Józefa Piłsudskiego, ale i Narutowicza po objęciu przez niego w roku 1922 urzędu prezydenta. Został z rozkazu przeniesiony w stan spoczynku po mającym miejsce przewrocie majowym w 1926 r.. Był współtwórcą powstałego w roku 1937 Stronnictwa Pracy. Był także ministrem oświaty w rządzie Władysława Sikorskiego, czyli w latach 1940-1943. Zmarł na emigracji, w Londynie, 4 czerwca 1960 r.
Biografia rozszerzona Józefa Hallera
Józef Haller von Hallenburg (13 sierpnia 1873 r. – 4 czerwca 1960 r.) był generałem porucznikiem Wojska Polskiego, legionistą Legionów Polskich, harcmistrzem (harcmistrz to najwyższy stopień instruktorów harcerskich w Polsce, jako członek Związku Harcerstwa Polskiego ZHP), był również działaczem politycznym i społecznym. Był kuzynem Stanisława Hallera.
Haller urodził się w Jurczycach. Studiował w Wiedeńskiej Akademii Wojsk Technicznych, a następnie (1895-1906) służył w armii austriackiej, rezygnując po uzyskaniu stopnia kapitana. Popierał paramilitarną niepodległą polską organizację Sokół. W 1916 r. podczas pierwszej wojny światowej został dowódcą Drugiej Brygady Legionu Polskiego, w szczególności jednostek walczących z Rosją na froncie wschodnim.
W 1918 r. Haller przedarł się przez front austro-rosyjski na Ukrainę, gdzie zjednoczył swoje oddziały z opuszczonymi oddziałami polskimi. W 1918 r., po sławetnej „szarży pod Rarańczą” jako dowódca 2. Polskiego Korpusu Pomocniczego wraz z armią austriacką, pobił armie carską. Protestował przeciwko traktatowi brzeskiemu i nadal walczył z Rosjanami swoją II Brygadą Legionów Polskich (później IV i V Dywizją Strzelców II Korpusu). Pod naciskiem Niemców, którzy po pokoju w Brześciu Litewskim uważali polską obecność na Ukrainie za nielegalną i w związku z zaciętą walką między Polakami a Niemcami w Kaniowie (10 maja 1918 r., 2500 ofiar), jego korpus został internowany, lecz sam brygadier zdołał uciec do Moskwy. Następnie, przy okazji Murmańska, przybył do Francji w lipcu 1918 r., gdzie stworzył „Wojsko Polskie” (zwane także Armią Hallera), a to dla Polskiego Komitetu Narodowego. Przez następne kilka miesięcy jego armia, sojusznicy Ententy, walczyli przeciwko Niemcom. W 1919 r. jako część nowej armii przybył do Polski i został wysłany na front ukraiński. W 1920 roku Haller wylądował na Pomorzu i wkroczył do Gdańska w imieniu Polski, natomiast podczas wojny polsko-radzieckiej dowodził armią ochotników. Był także Generalnym Inspektorem Armii i członkiem Rady Wojennej.
W latach 1920-1927 Haller był posłem do Sejmu. Po wyborze Gabriela Narutowicza na prezydenta republiki w grudniu 1922 r. Haller popadł w niełaskę. Po przewrocie w maju 1926 r. otrzymał polecenie przejścia na emeryturę. Współorganizował partię opozycyjną „Front Morges”. W czasie inwazji na Polskę (1939) Haller mieszkał za granicą. W latach 1940-1943 pełnił funkcję ministra edukacji w rządzie Władysława Sikorskiego. Po 1945 r. osiadł w Londynie na wygnaniu i nie brał czynnego udziału w żadnej polskiej emigracji politycznej.
Ciekawostki o Józefie Hallerze
1 grudnia 1911 r. Józef Haller przeszedł w stan spoczynku. Wówczas to wydzierżawił majątek Wysocko pod Brodami, święcie przekonany że zaczyna nowe życie na prowincji – całkiem spokojny, pośród pracy u podstaw. Zajął się wówczas m.in. pracą społeczną w ruchu spółdzielczym, pełniąc m.in. od 1912 r. funkcję inspektora w lwowskim Towarzystwie Kółek Rolniczych. Tymczasem doszło do wybuchu I wojny i nowych szans na niepodległość. Stał się wkrótce jednym z organizatorów Legionu Wschodniego.
5 maja 1915 r. Józef Haller uległ pod Częstochową ciężkiemu wypadkowi samochodowemu. Do służby powrócił dopiero w czerwcu 1916 r., po wielomiesięcznej rehabilitacji i leczeniu w ramach pobytu w szpitalach w Częstochowie i Wiedniu.
W trakcie wojny polsko-bolszewickiej, 1 lipca 1920 r., Józef Haller został członkiem Rady Obrony Państwa wraz z funkcją Generalnego Inspektora Armii Ochotniczej.
Józef Haller otrzymał Order Orła Białego, order Virtuti Militari V kl. oraz czterokrotnie Krzyż Walecznych.
W 1993 r. szczątki generała powróciły do kraju i zostały złożone w krakowskim kościele garnizonowym pod wezwaniem św. Agnieszki.
Cytaty Józefa Hallera
“Idziemy nad polskie morze – idziemy w kraj odwiecznie polski, wielokrotnie wydzierany nam przez wrogą siłę niemiecką. Ale tęższą i większą jest moc polska – moc polskiego oręża i polskiego ducha.(…) Wraca do Polski ziemia polska, ziemia zroszona krwią męczeńską polskiego biskupa św. Wojciecha, gdzie niegdyś tylu znakomitych rodaków działało, gdzie żył i pracował człowiek, “co wstrzymał słońce, ruszył ziemię – polskie go wydało plemię” (…), skąd w czasach upadku wyszło tylu obrońców swobody narodu (…). Niech żyje zjednoczona nasza Polska!”
“W dniu dzisiejszym Polskę tę, o którą walczyliście, sponiewierano! Odruch wasz jest wskaźnikiem, iż oburzenie narodu, którego jesteście rzecznikiem, rośnie i wzbiera jak fala! O ile obecny odruch stolicy nie będzie słomianym ogniem – zwyciężymy!”
Źródła
https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Hallerhttps://en.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Haller
https://dzieje.pl/postacie/jozef-haller
https://biografia24.pl/jozef-haller/
https://pl.wikiquote.org/wiki/J%C3%B3zef_Haller