Józef Wybicki (1747-1822) współcześnie jest znany głównie jako autor Mazurka Dąbrowskiego, obecnego hymnu narodowego, mimo że swoją działalnością ogarniał niemal wszystkie dziedziny życia publicznego – był energicznym organizatorem, działaczem społecznym, politykiem, pisarzem, gospodarzem, a także generałem.
Spis treści |Kliknij na rozdział, aby zostać przeniesionym|
Kim był Józef Wybicki? Krótka notatka z najważniejszymi informacjami
Józef Wybicki urodził się w Będominie 29 września 1747 roku. W latach 1753-55 znajdował się pod opieką stryja, proboszcza skarszewskiego, księdza Franciszka Wybickiego. Od 1755 roku do 1763 uczył się w kolegium jezuickim w Starych Szkotach pod Gdańskiem. W międzyczasie w 1758 roku zmarł jego ojciec.
W latach 1767-68 był posłem na sejm. Wówczas protestował przeciwko porwaniu senatorów. Przeszedł do historii jako ten, który próbował pozytywnie zastosować „liberum veto” podczas Sejmu Repninowskiego.
W 1768 roku przystąpił do konfederacji barskiej – był wówczas łącznikiem polskiego Sejmu z przedstawicielstwami innych krajów europejskich. W latach 1770-71 studiował prawo w Lejdzie.
Uczestniczył w pracach KEN i w zespole opracowującym tzw. Kodeks Zamoyskiego, którego założenia głosił w Listach patriotycznych (1777-78).
W czasie Sejmu Czteroletniego (1788-92) propagował dzieło reformy m.in. w komedii politycznej Szlachcic mieszczaninem.
W 1792 roku zasilił konfederacje targowicką, a dwa lata później brał udział w powstaniu kościuszkowskim. Towarzyszył wówczas generałowi J. H. Dąbrowskiemu w wyprawie do Wielkopolski.
W latach 1795-97 przebywał na emigracji w Paryżu. Był jednym z przywódców polskiej organizacji emigracyjnej w Paryżu, tzw. Agencji, oraz współtwórcą Legionów we Włoszech.
W lipcu 1797 roku ułożył Mazurek Dąbrowskiego, obecny hymn narodowy.
Odegrał znaczną rolę w powstaniu Księstwa Warszawskiego, wzywając rodaków do wystąpienia przeciw Prusom.
Od 1807 roku był senatorem wojewodą, zaś w latach 1817-20 prezesem Sądu Najwyższego.
Zmarł w Manieczkach dnia 10 marca 1822 roku.
Biografia rozszerzona Józefa Wybickiego
Wielkie polityki początki
Według niektórych źródeł ród Wybickich miał swe korzenie w Danii. Młody Józef Wybicki oddany został do jezuickiego kolegium. Buntował się tam przeciwko przyjętej tam regule metod wychowawczych. Połowa lat sześćdziesiątych XVIII wieku oznaczała dla Józefa Wybickiego usamodzielnienie się, ponieważ zyskał poparcie ugrupowania zwanego „Familia”, a oznaczającego głównie stronnictwo Czartoryskich. Otrzymał w 1766 roku stanowisko subdelegata grodzkiego. Zasilił Trybunały Koronne, wciąż kształcąc się prawniczo.
Liberum veto Wybickiego
Przeniósł się do Warszawy. Zasilił „Sejm Repninowski”. Był przeciwny polityce Rosyjskiej, która forsowała równouprawnienie dysydentów, lecz czyniła to z zamiarem podzielenia szlachty i osłabienia Polski. Ważny był wtedy dla Wybickiego dzień 27 lutego 1768 roku, bowiem w obecności króla i Repnina, zaprotestował przeciwko polityce rosyjskiej. W efekcie Wybicki podniósł w ten sposób liberum veto. Było to dość karkołomne, więc później przez jakiś czas musiał się ukrywać.
Czas konfederacji barskiej
Kolejne jego płomienne przemówienie odbyło się 29 lutego 1768 roku. Zapłacił za to reperkusjami majątkowymi na jego majątku rodzinnym. W Barze został później konsyliarzem generalnym, który zabiegał o poparcie konfederatów na forum europejskim. Był w Paryżu i Berlinie, później w Holandii, by ostatecznie wrócić do kraju i udać się do Wiednia już jako pułkownik.
Ożenek
Przed wspomnianym wyjazdem do Berlina był już po słowie z Kunegundą Drwęską, starszą od niego o 17 lat. Pisywali do siebie. Spotkali się dopiero w 1772. Matka Wybickiego oponowała ze względu na wiek narzeczonej i nieposażną sytuację materialną tej panny, jednk do ślubu doszło 17 października 1773 w kościele św. Wojciecha w Margoninie. Kunegunda zmarła dwa lata później mając zaledwie 45 lat. Wkrótce potem musiał pogodzić się też ze śmiercią matki.
Wybicki prawnikiem, ale i literatem
Został członkiem w Towarzystwie do Ksiąg Elementarnych. Chciał zmiany ustroju RP i w tym zakresie dokładał starań. Pracował nad kodeksem praw. Wydał wówczas też cykl 14 listów przypadających na lata 1776–1777. Wybicki krytykował w swej anonimowej twórczości negatywne zjawiska toczące Rzeczypospolitą – na czele ze słabością rządów i samowolą magnaterii, w tym nie zabrakło kwestii zniewolonych chłopów. Propagował, aby pańszczyzne zamieniano na czynsze. Jednak w 1780 roku Sejm odrzucił powstały „Zbiór praw sądowych”. To sprawiło, że zarzucił działalność polityczną.
Małżeństwo powtórne
11 września 1780 Wybicki stanął na ślubnym kobiercu po raz drugi. Osiedlił się w Wielkopolsce. Zakupił w tym celu dwie wsie. Małżeństwo zamieszkało w miejscowości Manieczki. Zamiast politykować, gospodarował, dokupując z czasem miejscowości sąsiednie. Został dramaturgiem, bowiem nie zaprzestał działań literackich. Napisał komedie „Kulig” i tragedie „Zygmunt August”, napisał też pięć oper. Jego twórczość zaczęto wystawiać w teatrach.
Czas powstania kościuszkowskiego
W 1780 został posłem. Miał za zadanie przygotować tzw. Kodeks Stanisława Augusta, również jako członek Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. Wyjechał do Warszawy. Brał czynny polityczny udział w zrywie kościuszkowskim. Był w Radzie Zastępczej Tymczasowej, również jako pełnomocnik rządowy dla spraw wojskowych u boku króla. Otrzymał rangę generała – majora. Zaprzyjaźnił się z Dąbrowskim. Po upadku powstania udał się na emigrację. Przebywał w Szwajcarii. W marcu 1795 przybył do Paryża.
Działalność paryska
Wybicki cały czas był w kontakcie z Dąbrowskim. Celem ich wspólnych działań było wpłynąć na francuski Dyrektoriat tak, by utworzyć korpus polski. Dąbrowski został polecony Napoleonowi, ten z kolei wyraził początkową niechęć, lecz później zgodził się na korpus polski organizowany we Włoszech.
Wreszcie hymn
Wybicki zatem udał się do Włoch. Między 16 a 19 lipca 1797 roku Wybicki napisał wreszcie swego „Mazurka Dąbrowskiego”. Wraz z początkiem roku 1800 Wybicki powrócił do Paryża. Spotkał tam Tadeusza Kościuszkę. Tymczasem podpisany 9 lutego 1801 pokój w Luneville nie uwzględniał interesów Polski. Sprawa zdawała się utknąć w martwym punkcie. Wybicki pojechał do Prus, Wrocławia, aż w końcu do Drezna.
Słynny rok 1806
Zmiany polityczne przyniósł rok 1806, bowiem wybuchła wojna francusko-pruska. 3 listopada 1806 roku Wybicki i Dąbrowski odbyli rozmowę z Napoleonem – ten wyraził chęć zawiązania umowy dotyczących powołania polskiego korpusu walczącego o niepodległość Polski.
Specjalną odezwę Wybicki napisał, a Dąbrowski ogłosił w Wielkopolsce. Wybuchło nawet lokalne powstanie, zakończone sukcesem. Na wyzwolonych terenach Wybicki zajął się przede wszystkim działalnością administracyjną. Wkrótce do Poznania przybył też Napoleon, zlecając Wybickiemu misję pokierowania w Warszawie tworzeniem nowej administracji.
Wybicki a Księstwo Warszawskie
Utworzono rząd Księstwa Warszawskiego. Wybicki przyjął obowiązki zaopatrzenia i organizowania policji. Odzyskał też swe utracone włości. Napoleon wręczył mu krzyż Orderu Legii Honorowej. Zajął wówczas urząd senatora wojewody. Następnie został mianowany namiestnikiem Wielkopolski.
Przeciwko Rosji
28 czerwca 1812 był współtwórcą Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego. 11 lipca w Wilnie deputacja spotkała się z Napoleonem. Kwestia niepodległości nie odnalazła cesarskich obietnic, więc czuć było wśród Polaków zawód. Wybicki tymczasem miał trudny czas godzenia się ze śmiercią syna.
Nadeszła klęska wojsk Napoleona w Rosji. Dla wielu zaangażowanych było to totalne fiasko dobrej sprawy. Za głowę Wybickiego wyznaczono w liście gończym cara nagrodę w wysokości 1000 talarów.
Ostatni czas Wybickiego
Majątek Wybickiego znalazł się później w państwie pruskim. Politycznie Wybicki dopatrywał się nadziei w związku z Królestwem Polskim pod carskim berłem Aleksandra I. Również władze Królestwa Polskiego chętnie widziały Józefa Wybickiego w swoim składzie – rok 1816 przyniósł mu fotel prezesa Delegacji Administracyjnej Królestwa, a 25 listopada 1817 prezesa Sądu Najwyższego Królestwa Polskiego. W ten sposób ubiegło mu trzy lata. Zmarł nagle 10 marca 1822 w Manieczkach.
Ciekawostki o Józefie Wybickim
- Wybicki naraził się na dość stanowczą krytykę Kościoła, ponieważ jako liberał pragnął forsować znacznie większą dostępność instytucji rozwodu.
- W szkole był buntownikiem. Nie godził się na program szkolny polegający na zapamiętywaniu dużych porcji informacji teoretycznych.
- Zadziwia fakt, że jako czynny patriota walczący z Rosją o niepodległość Polski został jako bojownik doceniony przez stronę rosyjską, do tego stopnia, że został wysokim urzędnikiem państwowym w pokongresowym Królestwie Polskim.
- Siedemnaście lat, tyle dzieliło wiek Wybickiego a wiek jego ukochanej Kunegundy.
- Do dziś trwają spory historyków na temat tego, kiedy dokładnie powstał „Mazurek Dąbrowskiego”.
- Wybicki dokładał wszelkich starań by chłopską pańszczyznę zamieniać na czynsze, w czym bliski był światopoglądowo ojcom założycielom USA.
Józef Wybicki – Audiobook dla dzieci
We współpracy aktora Stanisława Górki z dziećmi ze szkoły Podstawowej w Klwowie im. Lotników Polskich powstał audiobook dla dzieci pt. Opowieść o Józefie Wybickim. Jest on dostępny do odsłuchania zupełnie za darmo:
Źródła
- Szkolny Słownik Biograficzny, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 1996
- Encyklopedia Sławnych Polaków, Wyd. Publicat
- http://culture.pl/pl/tworca/jozef-wybicki
- https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Wybicki
- http://wypracowania24.pl/historia/5076/jozef-wybicki-biografia-zyciorys
Zobacz także
Niezwykły życiorys:
|Kliknij na zdjęcie, by przejść do artykułu|
Jan Paweł II (1920-2005) był pierwszym Polakiem na Stolicy Piotrowej. Odegrał ogromną rolę w upadku komunizmu. Papież Pielgrzym, Papież Rodziny, Największy Obrońca Życia Ludzkiego, Wielki Polak i Wielki Święty. Nauczał o Bożym Miłosierdziu, wskazując, że Jezus Chrystus jest jedyną drogą do Zbawienia.
Polub nas:
Zobacz:
