Józef Rufin Wybicki przyszedł na świat w Będominie 29 września 1747 roku, odszedł w Manieczkach 10 marca 1822 roku. Był człowiekiem pióra i polityki, zajmował stanowisko szambelana Stanisława Augusta Poniatowskiego. Napisał „Mazurek Dąbrowskiego”.
Spis treści
Krótki życiorys Józefa Wybickiego
Urodził się w Będominie 29 września 1747 roku. Odebrał wykształcenie prawnicze. Mając już dwadzieścia lat prowadził zabiegi polityczne, jako poseł na Sejm w I Rzeczypospolitej. Do historii przeszedł jako ten, który próbował pozytywnie zastosować „liberum veto” podczas Sejmu Repninowskiego. Jego udziałem została też konfederacja barska – był wówczas łącznikiem polskiego Sejmu z przedstawicielstwami innych krajów europejskich. Jakkolwiek zasilił też konfederacje targowicką, to walczył później w insurekcji Tadeusza Kościuszki. Współpracował z gen. Henrykiem Dąbrowskim – razem wspierali powstanie wielkopolskie, następnie przechodząc do działań w ramach Legionów Polskich we Włoszech, które w roku 1797 powstały, również dzięki niemu. Narodził się wtedy to również hymn narodowy, mianowicie „Mazurek Dąbrowskiego”. Walczył w wojnach napoleońskich. Miał swój aktywny wkład w powstanie Księstwa Warszawskiego, zostając politykiem tego państwa czołowym. W roku 1809 bronił Wielkopolski przed wojskami austriackimi. Później działał na rzecz Królestwa Polskiego. W latach 1817 – 1820 prezesował Sądowi Najwyższemu Królestwa Polskiego, będąc już wcześniej na stanowisku senatora – wojewody. W roku 1807 wręczono mu w uznaniu zasług Order Orła Białego oraz Order Legii Honorowej. Jako autor literacki i polityczny stworzył tekst „Mazurka Dąbrowskiego”. Zmarł w Manieczkach 10 marca 1822 roku.
Biografia rozszerzona Józefa Wybickiego
Wielkie polityki początki
Według niektórych źródeł ród Wybickich miał swe korzenie w Danii. Młody Józef Wybicki oddany został do jezuickiego kolegium. Buntował się tam przeciwko przyjętej tam regule metod wychowawczych. Połowa lat sześćdziesiątych XVIII wieku oznaczała dla Józefa Wybickiego usamodzielnienie się, ponieważ zyskał poparcie ugrupowania zwanego „Familia”, a oznaczającego głównie stronnictwo Czartoryskich. Otrzymał w 1766 roku stanowisko subdelegata grodzkiego. Zasilił Trybunały Koronne, wciąż kształcąc się prawniczo.
Liberum veto Wybickiego
Przeniósł się do Warszawy. Zasilił „Sejm Repninowski”. Był przeciwny polityce Rosyjskiej, która forsowała równouprawnienie dysydentów, lecz czyniła to z zamiarem podzielenia szlachty i osłabienia Polski. Ważny był wtedy dla Wybickiego dzień 27 lutego 1768 roku, bowiem w obecności króla i Repnina, zaprotestował przeciwko polityce rosyjskiej. W efekcie Wybicki podniósł w ten sposób liberum veto. Było to dość karkołomne, więc później przez jakiś czas musiał się ukrywać.
Czas konfederacji barskiej
Kolejne jego płomienne przemówienie odbyło się 29 lutego 1768 roku. Zapłacił za to reperkusjami majątkowymi na jego majątku rodzinnym. W Barze został później konsyliarzem generalnym, który zabiegał o poparcie konfederatów na forum europejskim. Był w Paryżu i Berlinie, później w Holandii, by ostatecznie wrócić do kraju i udać się do Wiednia już jako pułkownik.
Ożenek
Przed wspomnianym wyjazdem do Berlina był już po słowie z Kunegundą Drwęską, starszą od niego o 17 lat. Pisywali do siebie. Spotkali się dopiero w 1772. Matka Wybickiego oponowała ze względu na wiek narzeczonej i nieposażną sytuację materialną tej panny, jednk do ślubu doszło 17 października 1773 w kościele św. Wojciecha w Margoninie. Kunegunda zmarła dwa lata później mając zaledwie 45 lat. Wkrótce potem musiał pogodzić się też ze śmiercią matki.
Wybicki prawnikiem, ale i literatem
Został członkiem w Towarzystwie do Ksiąg Elementarnych. Chciał zmiany ustroju RP i w tym zakresie dokładał starań. Pracował nad kodeksem praw. Wydał wówczas też cykl 14 listów przypadających na lata 1776–1777. Wybicki krytykował w swej anonimowej twórczości negatywne zjawiska toczące Rzeczypospolitą – na czele ze słabością rządów i samowolą magnaterii, w tym nie zabrakło kwestii zniewolonych chłopów. Propagował, aby pańszczyzne zamieniano na czynsze. Jednak w 1780 roku Sejm odrzucił powstały „Zbiór praw sądowych”. To sprawiło, że zarzucił działalność polityczną.
Małżeństwo powtórne
11 września 1780 Wybicki stanął na ślubnym kobiercu po raz drugi. Osiedlił się w Wielkopolsce. Zakupił w tym celu dwie wsie. Małżeństwo zamieszkało w miejscowości Manieczki. Zamiast politykować, gospodarował, dokupując z czasem miejscowości sąsiednie. Został dramaturgiem, bowiem nie zaprzestał działań literackich. Napisał komedie „Kulig” i tragedie „Zygmunt August”, napisał też pięć oper. Jego twórczość zaczęto wystawiać w teatrach.
Czas powstania kościuszkowskiego
W 1780 został posłem. Miał za zadanie przygotować tzw. Kodeks Stanisława Augusta, również jako członek Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. Wyjechał do Warszawy. Brał czynny polityczny udział w zrywie kościuszkowskim. Był w Radzie Zastępczej Tymczasowej, również jako pełnomocnik rządowy dla spraw wojskowych u boku króla. Otrzymał rangę generała – majora. Zaprzyjaźnił się z Dąbrowskim. Po upadku powstania udał się na emigrację. Przebywał w Szwajcarii. W marcu 1795 przybył do Paryża.
Działalność paryska
Wybicki cały czas był w kontakcie z Dąbrowskim. Celem ich wspólnych działań było wpłynąć na francuski Dyrektoriat tak, by utworzyć korpus polski. Dąbrowski został polecony Napoleonowi, ten z kolei wyraził początkową niechęć, lecz później zgodził się na korpus polski organizowany we Włoszech.
Wreszcie hymn
Wybicki zatem udał się do Włoch. Między 16 a 19 lipca 1797 roku Wybicki napisał wreszcie swego „Mazurka Dąbrowskiego”. Wraz z początkiem roku 1800 Wybicki powrócił do Paryża. Spotkał tam Tadeusza Kościuszkę. Tymczasem podpisany 9 lutego 1801 pokój w Luneville nie uwzględniał interesów Polski. Sprawa zdawała się utknąć w martwym punkcie. Wybicki pojechał do Prus, Wrocławia, aż w końcu do Drezna.
Słynny rok 1806
Zmiany polityczne przyniósł rok 1806, bowiem wybuchła wojna francusko-pruska. 3 listopada 1806 roku Wybicki i Dąbrowski odbyli rozmowę z Napoleonem – ten wyraził chęć zawiązania umowy dotyczących powołania polskiego korpusu walczącego o niepodległość Polski.
Specjalną odezwę Wybicki napisał, a Dąbrowski ogłosił w Wielkopolsce. Wybuchło nawet lokalne powstanie, zakończone sukcesem. Na wyzwolonych terenach Wybicki zajął się przede wszystkim działalnością administracyjną. Wkrótce do Poznania przybył też Napoleon, zlecając Wybickiemu misję pokierowania w Warszawie tworzeniem nowej administracji.
Wybicki a Księstwo Warszawskie
Utworzono rząd Księstwa Warszawskiego. Wybicki przyjął obowiązki zaopatrzenia i organizowania policji. Odzyskał też swe utracone włości. Napoleon wręczył mu krzyż Orderu Legii Honorowej. Zajął wówczas urząd senatora wojewody. Następnie został mianowany namiestnikiem Wielkopolski.
Przeciwko Rosji
28 czerwca 1812 był współtwórcą Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego. 11 lipca w Wilnie deputacja spotkała się z Napoleonem. Kwestia niepodległości nie odnalazła cesarskich obietnic, więc czuć było wśród Polaków zawód. Wybicki tymczasem miał trudny czas godzenia się ze śmiercią syna.
Nadeszła klęska wojsk Napoleona w Rosji. Dla wielu zaangażowanych było to totalne fiasko dobrej sprawy. Za głowę Wybickiego wyznaczono w liście gończym cara nagrodę w wysokości 1000 talarów.
Ostatni czas Wybickiego
Majątek Wybickiego znalazł się później w państwie pruskim. Politycznie Wybicki dopatrywał się nadziei w związku z Królestwem Polskim pod carskim berłem Aleksandra I. Również władze Królestwa Polskiego chętnie widziały Józefa Wybickiego w swoim składzie – rok 1816 przyniósł mu fotel prezesa Delegacji Administracyjnej Królestwa, a 25 listopada 1817 prezesa Sądu Najwyższego Królestwa Polskiego. W ten sposób ubiegło mu trzy lata. Zmarł nagle 10 marca 1822 w Manieczkach.
Ciekawostki o Józefie Wybickim
- Wybicki naraził się na dość stanowczą krytykę Kościoła, ponieważ jako liberał pragnął forsować znacznie większą dostępność instytucji rozwodu.
- W szkole był buntownikiem. Nie godził się na program szkolny polegający na zapamiętywaniu dużych porcji informacji teoretycznych.
- Zadziwia fakt, że jako czynny patriota walczący z Rosją o niepodległość Polski został jako bojownik doceniony przez stronę rosyjską, do tego stopnia, że został wysokim urzędnikiem państwowym w pokongresowym Królestwie Polskim.
- Siedemnaście lat, tyle dzieliło wiek Wybickiego a wiek jego ukochanej Kunegundy.
- Do dziś trwają spory historyków na temat tego, kiedy dokładnie powstał „Mazurek Dąbrowskiego”.
- Wybicki dokładał wszelkich starań by chłopską pańszczyzné zamieniać na czynsze, w czym bliski był światopoglądowo ojcom założycielom USA.
Cytaty Józefa Wybickiego
“Nie mieli swojego języka, nie umieli mówić, jak ich przodkowie: Kochanowscy, Skargowie, Orzechowscy – utworzyli sobie jakiś bełkot barbarzyński, z łaciny i polszczyzny złożony, do którego my jeszcze Pomorzanie dodali słowa Kaszubów i Wendów.” – Józef Wybicki o polskiej szlachcie w czasach saskich
Źródła
- http://culture.pl/pl/tworca/jozef-wybicki
- https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Wybicki
- http://wypracowania24.pl/historia/5076/jozef-wybicki-biografia-zyciorys
