Kartezjusz, czyli René Descartes (1596-1650) był francuskim filozofem, matematykiem i fizykiem, jednym z najwybitniejszych uczonych XVII wieku. Uznawany jest również za ojca nowożytnej filozofii.
Krótki życiorys Kartezjusza
Kartezjusz, a właściwie René Descartes, przyszedł na świat w La Haye Touraine 31 marca 1596 roku. Miał szlacheckie pochodzenie. Odebrał gruntowne wykształcenie. Studiował m.in. w Paryżu oraz ukończył prawo na uniwersytecie w Poitiers. Zajmował się szeroko pojętą nauką. Lecz nie tylko, bowiem zasilił również szeregi wojskowe, dzięki czemu zdobył gruntowne doświadczenie podróżując po całej Europie. Pracował następnie we Francji, by trafić w końcu do Holandii, gdzie podjął profesję na Uniwersytecie we Franeker. W roku 1649 uczony zdecydował się jednak wyjechać do Szwecji, gdzie udzielał na przykład prywatnych korepetycji samej królowej Krystynie.
Interesował się szczególnie filozofią, prawem, medycyną, matematyką i fizyką, także optyką. Był racjonalistą. Uważał, że poznanie świata winno być rozumowe, dlatego też uczynił matematykę osią swych rozważań. To właśnie jego autorstwa jest słynna maksyma „Cogito ergo sum” (“Myślę, więc jestem”). Uczony zasłynął i wiele wniósł do dziedziny szeroko pojętej matematyki. Pośród jego dokonań wymienić należy przykładowo geometrię analityczną, w tym rachunek różniczkowy, również funkcje, czy też w końcu zagadnienie liczb urojonych oraz twierdzenie Bèzout. Zajmował się w tym obszarze m.in. szacowaniem wartości pierwiastków dodatnich i ujemnych.
Był osobą bardzo wszechstronną i niezwykle kreatywną. Ze swych obserwacji świata wysnuwał wnioski i bardzo interesujące tezy.
Kartezjusz zmarł w Sztokholmie dnia 11 lutego 1650 roku.
Biografia rozszerzona Kartezjusza
René Descartes (31 marca 1596 – 11 lutego 1650) zwany Kartezjuszem, był francuskim filozofem, matematykiem i naukowcem. Spędził około 20 lat swego życia (1629–1649) w Republice Holenderskiej jako człowiek na służbie w Holenderskiej Armii Państwowej Maurycego z Nassau, księcia Orange i Stadtholdera. Kartezjusz to jedna z najbardziej znaczących postaci intelektualnych holenderskiego Złotego Wieku i jest powszechnie uważany za jednego z największych założycieli nowoczesnej filozofii.
Młodość
Jego matka, Jeanne Brochard, zmarła wkrótce po porodzie, więc nie dawano Kartezjuszowi wielkich szans na przeżycie. Ojciec Kartezjusza, Joachim, był członkiem Parlamentu Bretanii w Rennes. Kartezjusz zamieszkał później ze swoją babcią i wujem. Chociaż rodzina Kartezjusza była katolicka, region Poitou w którym żył był kontrolowany przez protestanckich hugenotów. W 1607 roku Kartezjusz wstąpił do jezuickiego Collège Royal Henry-Le-Grand w La Flèche, gdzie zapoznał się z matematyką i fizyką, w tym z pracą Galileusza. Po ukończeniu studiów w 1614 rroku Przez dwa lata (1615–1616) studiował na uniwersytecie w Poitiers, uzyskując licencjat w zakresie prawa kanonicznego i cywilnego. Zgodnie z życzeniem ojca został prawnikiem.
„Myślę, więc jestem”
Wiele elementów filozofii Kartezjusza ma swe precedensy w późnym arystotelizmie, odrodzonym stoicyzmie z XVI wieku lub we wcześniejszych filozofiach, takich jak augustynizm. W swojej filozofii naturalnej różnił się jednak od innych szkół dwoma głównymi punktami: po pierwsze, odrzucił podział substancji cielesnej na materię i formę; po drugie, odrzucił wszelkie odwołania do ostatecznych celów, boskich lub naturalnych. W swojej teologii Kartezjusz kładzie nacisk na absolutną wolność boskiego aktu stworzenia. Kartezjusz, odmawiając przyjęcia autorytetu poprzednich filozofów, w ten sposób często odróżniał swoje poglądy od filozofów, którzy go poprzedzali. Jego najbardziej znanym filozoficznym stwierdzeniem jest: „Myślę, więc jestem” (łacińskie “cogito, ergo sum”).
Kartezjański racjonalizm
Kartezjusz położył podwaliny pod XVII-wieczny racjonalizm, popierany później przez Spinozę i Leibniza, później przeciwstawił się empirycznej szkole myślenia prezentowanej przez Hobbesa, Locke’a, Berkeleya i Hume’a. Leibniz, Spinoza i Kartezjusz byli dobrze zaznajomieni z matematyką i filozofią – Kartezjusz razem z Leibnizem wniósł duży wkład w naukę. Kartezjusza “Medytacje nad pierwszą filozofią” (1641) są nadal standardowym tekstem na większości wydziałów filozofii uniwersyteckiej. Wpływ Kartezjusza w matematyce jest równie widoczny; kartezjański układ współrzędnych został nazwany jego imieniem. Uważany jest za ojca geometrii analitycznej, pomostu między algebrą a geometrią – stosowanego w odkrywaniu np. rachunku nieskończenie małego. Kartezjusz był także jedną z kluczowych postaci rewolucji naukowej jego czasów.
Ciekawostki o Kartezjuszu
- To właśnie jemu zawdzięczamy powszechnie dziś znaną wiedzę na temat załamania i odbicia światła czy zasadę zachowania pędu.
- Był świetnym obserwatorem, z obserwacji zwierząt wysnuł na przykład wniosek, że życie bytów ożywionych opiera się na ich nawykowości, którą można by naśladować konstruując maszyny myślące.
- Istnieje dziś całkiem prawdopodobna teoria mówiąca, iż Kartezjuszowi została podana trucizna, która wywołała komplikacje znane z objawów i podobne go grypy lub ciężkiego przeziębienia.
- Skala jego zainteresowań była niezwykle szeroka. Studiował na przykład pisma filozofów antycznych, by dojść do wniosku, że żyje w czasie odrodzenia, czy ściślej – renesansu.
Cytaty Kartezjusza
“Czytanie dobrych książek jest niczym rozmowa z najwspanialszymi ludźmi minionych czasów.”
“Nie ma nic tak odległego, by było poza naszym zasięgiem, ani nic tak ukrytego, by nie dało się odkryć.”
“Nienawiść jest przeciwieństwem miłości. Nie odróżnia się jednak tyle stopni i rodzajów nienawiści, co stopni i rodzajów miłości, gdyż „nie ma czasu” rozróżniać rodzajów zła, od którego się ucieka, tak jak rozróżnia się dobra, których się pragnie.”
“Myślę, więc jestem.”
“Istniejesz, więc i wiesz, że istniejesz, a o tym wiesz dlatego, ponieważ wątpisz.”
“Jestem podległy błędom równie jak każdy inny, odrzucam jako błędne wszystkie racje, które wziąłem poprzednio za dowody.”
“Żądza wiedzy, wspólna wszystkim ludziom jest chorobą, której nie można uleczyć, ponieważ ciekawość wzrasta wraz z wiedzą.”
Źródła
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Ren%C3%A9_Descartes
- https://wypracowania24.pl/historia/7043/kartezjusz-biografia-zyciorys?strona=2
- https://pl.wikiquote.org/wiki/Kartezjusz
