Św. Katarzyna Aleksandryjska

Święta Katarzyna Aleksandryjska była młodą chrześcijanką ze szlachetnego rodu, która zginęła śmiercią męczeńską w 305 roku. Należy do grona Czternastu Świętych Wspomożycieli. Jest świętą Kościoła katolickiego i prawosławnego.

Św. Katarzyna Aleksandryjska – życiorys

Nazywamy ją tak, gdyż wedle legendy miała urodzić się w Aleksandrii jako córka króla Kustosa. Kształciła się ponoć we wszystkich dziedzinach, osiągając wspaniałe wyniki.

Tradycja mówi, że Katarzyna była młodą chrześcijanką ze szlachetnego rodu, piękną i wykształconą. Poniosła śmierć męczeńską w 305 roku w Aleksandrii Egipskiej, które było wówczas centrum starożytnej kultury oraz stolicą chrześcijańskie tradycji mądrościowej.

Źródła opisujące jej życie oraz męczeństwo pochodzą z późniejszych epok. Są to grecka Passio z VI-VII wieku, napisana jako dzieło o charakterze pouczającym przez kleryka z Aleksandrii lub mniszkę z Synaju, oraz Conversio, prawdopodobnie datowane na VIII wiek.

Jej męczeństwo miało miejsce za panowania cesarza Maksencjusza lub Maksymina, którzy szczególnie okrutnie prześladowali chrześcijan.

Na rozkaz cesarza zostały zorganizowane wielkie uroczystości ofiarne ku czci Bogów. Katarzyna odmówiła wzięcia udziału. Miałą się zwrócić do władcy w takich słowach:

„Dlaczego chcesz zgubić ten tłum, każąc mu oddawać cześć bożkom? Naucz się poznać Boga, stwórcę świata, oraz Jego Syna, Jezusa Chrystusa, który poprzez krzyż wyzwolił ludzkość od piekła”.

Na Cesarzu jej wielka pewność i determinacja wywarły duże wrażenie. Postanowił wezwać Katarzynę na dysputę ze swoimi retorami i filozofami, którzy mieli ją przekonać do odrzucenia wiary, jednakże to ona wykazując się niezwykłą mądrością, obaliła ich argumentację. Mędrcy nawrócili się, za co spotkało ich spalenie żywcem. Władca starał się skusić Katarzynę propozycjami świetnego zamążpójścia i bogactw, jednak ona wytrwale odmawiała. Wtrącono ją do więzienia, gdzie była żywiona przez gołębicę i gdzie przyszedł do niej sam Chrystus. Była odwiedzana także przez cesarzową i marszałka dworu, na których jej słowa wywarły ogromne wrażenie, dlatego też przyjęli chrzest, a wraz z nimi uczyniło to także dwustu żołnierzy. Cesarz na ten widok, skazał Katarzynę na torturę łamania kołem, lecz Anioł ocalił ją od okrutnej śmierci, łamiąc koło, które zraniło wielu żołnierzy. Cesarzowa publicznie wyznała wiarę w Chrysusa, za co poddano ją torturom, a później ścięto. Śmierć przez ścięcie poniosła także Katarzyna. Z szyi męczennicy popłynęło mleko, a aniołowie zanieśli jej ciało na górę Synaj, gdzie została pochowana.

Św. Katarzyna Aleksandryjska – kult, patronka

Księgi liturgiczne zawierają nie budzące wątpliwości potwierdzenie kultu tej męczennicy w całej Europie, przede wszystkim począwszy od XII wieku.

Święta Katarzyna Aleksandryjska była czczona przez uczonych, literatów, żaków, jak i przez prosty lud. Jej kult objął zasięgiem cały chrześcijański świat, a nawet przekroczył jego granice. Do Polski dotarł wcześnie, przede wszystkim chyba z Czech, gdzie popierany był przez Karla IV.

Jej kult wyraził się poprzez pobożną pieśń, kunsztowne utwory, przedstawienia teatralne, bogaty folklor i dzieła sztuki. Katarzynę uważano za najpotężniejszą pośród „czternastu świętych wspomożycieli”, ponadto uchodziła za patronkę wielu instytucji, zawodów i stanów od uniwersytetów i konfraterni literackich zaczynając, a na modystkach i szwaczkach kończąc.

We Francji znaczącym miejscem jej kultu był benedyktyński klasztor La-Trinite-au-Mont, gdzie w I poł. XI wieku zostały umieszczone jej relikwie, które darzono wielką czcią ze względu na uzdrowienia, jakie im przypisywano. We Włoszech powstało bardzo dużo poświęconych jej budowli sakralnych, a w całej Europie występują liczne toponimy związane z jej imieniem.

Katarzynie przypisuje się wiele patronatów: m.in. nad teologami i filozofami. Sorbona uczyniła z niej swoją patronkę, a studenci paryskiego uniwersytetu czcili ją w dedykowanym jej kościele. Zakony żebrzące, kładące uwagę na liczne dyscypliny wiedzy i kultury, wybrały ją na opiekunkę nauki i ośrodków kultury, rozpowszechniając jej kult na Starym Kontynencie. Szczególną rolę przy tym odegrali augustianie, którzy stworzyli wiele dzieł świadczących o ich głębokiej czci dla św. Katarzyny Aleksandryjskiej. W szkołach zakonnych dzień 25 listopada był uważany za święto nauki i wówczas upamiętniano Świętą również poprzez organizowane na jej cześć „akademie”, podczas których profesorowie i studenci, w obecności znakomitej publiczności, prezentowali swoją wiedzę z różnych dziedzin.

Katarzyna była też uważana za patronkę panien, żeglarzy oraz niektórych grup rzemieślników, m.in. konstruktorów kół oraz uczennic krawieckich, popularnie zwanych „katarzynkami”. W ikonografii jej nieodłączne atrybuty to: korona, książka, koło i palma męczeństwa.

W 1571 roku Regina Prothmann założyła w Braniewie (Brunsberdze) zgromadzenie pod wezwaniem św. Katarzyny, które było później czynne na Warmii i Litwie. Zostało skasowane dopiero podczas kulturkampfu (przeniesione do Finlandii i Anglii, dziś jest czynne w Brazylii i liczy 6 prowincji).

Źródła

H. Fros, F. Sowa, Twoje imię, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007

Praca zbiorowa pod red. Antonio Tarzia, Święci na każdy dzień, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011

Zdjęcie pochodzi z portalu wikipedia.org. Autorem jest Binczak. Zdjęcie zostało wykorzystane na podstawie licencji CC BY-SA 3.0.

Tagi: