Katarzyna Łaniewska (1933-2020) była polską aktorką filmową i teatralną. Znana jako babcia Józia z serialu „Plebania” i prowadząca program religijny „Ziarno”. Udzielała się politycznie, była silnie związana z kościołem.
Spis treści
Katarzyna Łaniewska – życiorys
Katarzyna Janina Łaniewska-Błaszczak urodziła się 20 czerwca 1933 roku w Łodzi, skąd pochodzili oboje rodzice. W wywiadach mówiła, że czuje się „warszawianką, urodzoną w Łodzi”. Po rodzicach odziedziczyła zainteresowanie działalnością społeczną; ojciec, były legionista, zakładał spółdzielnię „Społem”, matka działała w lidze kooperatystek. Przed wojną dużo podróżowali; z Łodzi przenieśli się do Lublina, potem do Częstochowy, krótko przebywali na Wybrzeżu, a tuż przed wojną wrócili na Śląsk.
Dzieciństwo Katarzyny przypadało na czas okupacji. W 1939 roku ojciec trafił na front, a rodzina na krótko odnalazła się w Warszawie, skąd tata – zadenuncjowany przez współpracownika – Białorusina – trafił do Auschwitz. Katarzyna z matką, babcią i starszym bratem Józefem przeżyła Powstanie Warszawskie. Trafili do obozu przejściowego w Pruszkowie, skąd w styczniu 1945 r. powrócili do Warszawy. Wychowywana przez babcię Józefinę, którą bardzo kochała, po latach „przemyciła” do serialu „Plebania” rodzinne zwyczaje, sposób bycia i powiedzenia własnej babci.
Zainteresowania artystyczne odziedziczyła po ojcu, który śpiewał, mówił monologi, był duszą towarzystwa oraz po babci, która miała talent plastyczny. Artystyczne inklinacje miała też ciotka Celina – dyrektorka wrocławskiego radia, która prowadziła teatrzyk kukiełkowy, pisała teksty. Brat skończył średnią szkołę muzyczną, grał na fortepianie. Katarzyna Łaniewska zaś w równym stopniu interesowała się teatrem, co sportem. Wybrała jednak aktorstwo. W 1955 ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie i w tym samym czasie zaczęła pracę w teatrze.
Kariera aktorska
W teatrze zadebiutowała w listopadzie 1955 roku. Okres największej aktywności zawodowej aktorki przypadał od połowy lat 50. do połowy lat 90. Związana była wtedy z warszawskimi teatrami: Teatrem Polskim (1955–1959 oraz 1983–1995), Teatrem Dramatycznym (1959–1962 oraz 1966–1977), Teatrem Narodowym (1962–1966 ) i Ateneum (1977–1983), działała także w Związku Artystów Scen Polskich.
W filmie zadebiutowała w 1953 roku rolą Maryny w „Trzech opowieściach” u Czesława Petelskiego. W ciągu ponad 40-letniej kariery zawodowej zagrała w ponad 80 filmach. Najczęściej były to „kobiety w chustkach”, czyli wiejskie dziewczyny, które bardzo lubiła. Role kostiumowe – księżniczek, a nawet świętych (jak Joanny d’Arc) zarezerwowane były dla aktorki w teatrze.
Szerokiej publiczności dała się poznać jako aktorka serialowa, najpierw Maliniakowa z „Czterdziestolatka”, a później gospodyni w „Plebanii”. Dziś trudno sobie wyobrazić ten serial bez poczciwej babci Józi i jej słynnego powiedzenia „Ja tam swoje wiem”. Gospodynię plebanii w Tulczynie grała przez 12 lat (2000-2012). Prawie równolegle (w latach 2004-2010) kreowała babcię w programie religijnym „Ziarno”. Mówiła, że w tym samym czasie była potrójną babcią: Józefiną z Plebanii i babcią Ziarnowską (jak nieraz wołano za nią na ulicy) oraz prywatnie babcią Kasią dla dwojga swoich wnucząt.
Na dużym ekranie od w 1988 roku grała Solską w „Koglu-moglu”. Dojrzewała wraz ze swoją bohaterką, lecz kiedy twórcy przymierzali się do nakręcenia trzeciej odsłony, aktorka – już po osiemdziesiątce – nie była pewna angażu. Jak mówiła – modliła się, żeby dostała jeszcze jedną szansę; chciała spróbować, czy da radę zagrać. Otrzymała dwie.
Mimo pogarszającego się wzroku miała doskonałą pamięć, więc mogła nauczyć się roli. W 2019 roku zagrała w „Koglu-moglu 3”. W 2021 roku planowana jest emisja ostatniej, czwartej części filmu „Koniec świata, czyli kogel-mogel 4” z udziałem Katarzyny Łaniewskiej.
Działalność polityczna
Od młodych lat udzielała się społecznie, działała w wielu organizacjach. Najpierw w harcerstwie, w czasie studiów była członkiem socjalistycznej organizacji młodzieżowej ZMP, a później należała do PZPR.
Pod koniec lat siedemdziesiątych związała się z opozycją antykomunistyczną i w latach osiemdziesiątych współtworzyła struktury NSZZ Solidarność w warszawskim Teatrze Ateneum, a w stanie wojennym kolportowała podziemną prasę. Pomagała w organizacji koncertów w kościołach, współpracowała m.in. z zamordowanym ks. Jerzym Popiełuszko, który zaprosił ją do udziału w mszach za Ojczyznę.
W późniejszych latach zaangażowała się w działalność polityczną po stronie Prawa i Sprawiedliwości (była m.in. kandydatką do Senatu z ramienia PIS), wygłaszała przemówienia na zjazdach i wiecach, publikowała w tygodniku „W sieci”. Działała w Związku Artystów Scen Polskich.
Mężowie, córka
Katarzyna Łaniewska była dwukrotnie zamężna. Po trzecim roku studiów poślubiła Ignacego Gogolewskiego. „Inek był moją pierwszą, wielką miłością. (…) Połączyła nas pasja sportowa, graliśmy razem w ping-ponga, aż ten pin pong doprowadził do zakochania się w sobie” – mówiła w wywiadzie dla portalu swiat-tessy.com. Para doczekała się córki Agnieszki, ale po 10 latach małżeństwo rozpadło się, gdyż Gogolewski zainteresował się starszą od siebie prezenterką Ireną Dziedzic.
Łaniewska wybaczyła mu, choć przez wiele lat żyła samotnie.
Z drugim mężem Andrzejem Błaszczakiem związała się w wieku dojrzałym. Para wzięła ślub kościelny, co było bardzo ważne dla aktorki. O swoim mężu mówiła: „woli spędzać czas na wsi, gdzie wybudował dla nas całoroczny dom. (…) Wspaniale gotuje. (…) Dlatego, choć to ja napisałam książkę kucharską często udaję, że zapomniałam przepisu potrawy, aby jemu dać pole do popisu. W kuchni to on jest mistrzem” – mówiła na portalu swiat-tessy.com.
Śmierć
W ostatnich latach narzekała na problemy ze zdrowiem, zwłaszcza pogarszający się wzrok, co sprawiło, że praktycznie nie wychodziła z domu. Przez lata mieszkała w centrum na Hożej w Warszawie. Zmarła po długiej chorobie 7 grudnia 2020 roku. Została pochowana na cmentarzu Służewieckim w Warszawie.
Katarzyna Łaniewska – ciekawostki
Córka aktorki, Agnieszka nie poszła w ślady mamy, ale pracowała z niepełnosprawnymi dziećmi w warszawskim szpitalu przy ul. Sobieskiego.
Katarzyna Łaniewska mówiła o sobie, że jest niezwykle tolerancyjna, choć przyszło to z wiekiem. Miała świetną pamięć. Ostatnią rolę filmową zagrała w wieku 87 lat.
Jest autorką książki kucharskiej „Kuchnia Wyśmienita, czyli gotujemy z babcią Józią”. Słynęła zwłaszcza z doskonałych ciast.
Źródła
Zdjęcie: F. Myszkowski
https://pl.aleteia.org/2020/12/07/katarzyna-laniewska-nie-zyje-aktorka-przez-lata-byla-blisko-kosciola/http://www.swiat-tessy.com/wywiady-bez-maski/katarzyna-laniewska-matko-swieta-toz-to-babcia-jozia/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Katarzyna_%C5%81aniewska
