Kazimierz IV Jagiellończyk

Kazimierz IV Andrzej Jagiellończyk, przyszedł na świat w Krakowie 30 listopada 1427 roku. Zmarł w Grodnie 7 czerwca 1492 roku. Był wielkim księciem litewskim lat 1440-1492, królem Polski na przestrzeni lat 1447-1492. Zasłynął z odzyskania przez Koronę Pomorza Gdańskiego, był tym, który ugruntował panowanie Jagiellonów w tej części świata, m.in. poprzez ograniczenie wpływów magnaterii.

Spis treści

Biografia i życiorys Kazimierza IV Jagiellończyka

Był synem panującego króla Władysława Jagiełły. W chwili śmierci ojca nie był jeszcze pełnoletni, więc korona przypadła Władysławowi – jego starszemu bratu. Tymczasem 29. czerwca roku 1440 w Katedrze Wileńskiej młody Kazimierz został oficjalnie Księciem Litewskim, co oznaczało faktyczne zerwanie unii personalnej pomiędzy Koroną w Litwą. W roku 1444 podczas w wyprawie przeciwko Turkom zginął król Władysław, Kazimierz więc został jego naturalnym następcą.

Kazimierz uzyskał zgodę panów na koronację w 1447, tym samym została wznowiona polsko-litewska unia personalna. Walczył początkowo z magnaterią o jak najszerszą władzę królewską. Na skutek zatwierdzenia szlacheckich przywilejów w 1453 roku, uzyskał twarde ramy swej władzy, zwłaszcza, że nadchodziła dużymi krokami wojna z Zakonem Krzyżackim. W 1454 bowiem, Kazimierz Jagiellończyk wydał tzw. akt inkorporacyjny, roztaczający władzę króla polskiego nad terytoriami Prus. Odpowiedź Krzyżaków polegała nieuchronnie do wypowiedzenia wojny Rzeczypospolitej.

Musiał wydać jednak olejne przywileje, tym razem w Cerkwicy i Nieszawie, które to osłabiały zakres władzy króla na rzecz magnaterii i szlachty. Polska armia w bitwie pod Chojnicami w roku 1454 przegrała jednak mimo to. W związku z tym zaangażowano do walki z zakonem wojska zaciężne. Po trzech latach walk Krzyżacy wreszcie poprosili o pokój. Podpisano go w Toruniu w 1466 roku. Na jego mocy do Polski wracało po jakże długim czasie całe Pomorze Gdańskie oraz tzw. Prusy Królewskie, a pozostała część Prus zwana Prusami Zakonnymi, zostawały przy Krzyżakach, lecz jako lenno korony polskiej.

Przeczytaj życiorys: Władcy Polski

Druga połowa XV wieku oznaczała dla Kazimierza Jagiellończyka umiejętną politykę dynastyczną w celu zapewnienia swojej dynastii wpływu na kształt jej władzy europejskiej. Swojego syna Władysława osadził w ten sposób na tronie Czech.

Ostatni etap panowania Kazimierza Jagiellończyka oznaczał renesans idei polskiego parlamentaryzmu. Trwale wyodrębniły się w jego łonie Senat oraz Izba Poselska, prężnie zaczęły działać ponadto sejmiki ziemskie – oznaczało to jakkolwiek dalsze wzmocnienie prerogatywów szlacheckich w Rzeczpospolitej, to zdawało się być i tak nieuchronne. Wzrastała polska kultura, dwory szlacheckie i magnackie na terenie całego kraju zostały siedzibami często artystycznymi i naukowymi.

Kazimierz Jagiellończyk odszedł w Grodnie 7. czerwca roku 1492 w Grodnie, jego sarkofag spoczął rzecz jasna w krypcie wawelskiej.

Ciekawostki o Kazimierzu IV Jagiellończyku

Król miał liczne potomstwo – w sumie trzynaścioro, z czego czterech spośród sześciu synów zdołało zostać królami, natomiast jeden z synów, Kazimierz – został świętym. Na uwagę zasługuje przy tym fakt, iż wszystkie dzieci miał Kazimierz z jedną żoną, Elżbietą Rakuszanką, nazywaną przez historie „Matką królów”.
Został wielkim księciem litewskim w roku 1440, a co ważne – obwołany został nim wbrew protestom Polaków.
Jego starszy brat, Władysław, poległ w bitwie z Turkami pod Warną. Otrzymał zatem pośmiertny przydomek Warneńczyk, a doniosłość jego poświęcenia widoczna jest w nazwie wielu ulic w kraju.
Dwa lata, tyle trwał spór o koronę po śmierci Władysława Warneńczyka. Za cenę ustępstw na rzecz przywilejów dla szlachty polskiej, mógł Kazimierz objąć koronę RP. To istotne ze względu na fakt, iż proces tego typu ustępstw niejako wszedł wówczas w krew stanowi szlacheckiemu, który chciał jednocześnie większej ilości przywilejów a mniejszego udziału w toczonych wojnach – w ramach pospolitego ruszenia. Od tego czasy jednak również rola autorytetu króla wzrosła, kosztem niekiedy uprawnień formalnych.
Był faktycznym twórcą jagiellońskiego imperium dynastycznego, obejmującego przez pewien czas olbrzymi obszar, również Czech i Węgier.

Przeczytaj życiorys: Zdzisław Beksiński