Kazimierz Wielki

Kazimierz III Wielki (1310 – 1370) był synem Władysława Łokietka i Jadwigi, ostatnim władcą piastowskim. Znacznie umocnił kraj pod względem politycznym i gospodarczym, dając w ten sposób swym następcom kraj gotowy do przewodzenia w tej części świata.

Krótki życiorys Kazimierza Wielkiego

Kazimierz Wielki przyszedł na świat w Kowalu w 1310 roku. Rok 1325 oznaczał małżeństwo Kazimierza z Aldoną. Małżeństwo trwało do 1339 roku, bowiem wtedy Aldona Anna Giedyminówna zmarła. Ze związku tego zdążyły się jednak urodzić dwie córki. Trzeba przy tym zaznaczyć, iż z początku Kazimierz miał we władaniu tylko Małopolskę i Wielkopolskę, następnie ziemie łęczycką i sieradzką. Spryt polityczny Kazimierza polegał wtedy na fakcie, iż rozwijał na podległych mu ziemiach struktury gospodarcze i administracyjne, unikając wojen, jak choćby z zakonem krzyżackim, czy Czechami, których władca rościł sobie pretensje do tronu polskiego. Kazimierz stawiał więc na dyplomacje, przedłużając rozejm na granicach północnych i południowych kraju. Sprawę pretensji czeskich rozwiązał na spotkaniu z królami Czech i Węgier w Wyszehradzie, ponieważ udało mu się odkupić prawa do korony. Natomiast zjazd ten dostarczył jeszcze jednej inicjatywy, mianowicie był przyczynkiem do procesu z krzyżakami przed sądem papieskim. Sąd ten orzekł pomyślnie na rzecz Kazimierza, jednak Krzyżacy nie uznali wyroku. W związku z tym w roku 1343 miało miejsce w Kaliszu podpisanie przez stronę polską i krzyżacką pokoju – Polska zyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską, zaś Pomorze Gdańskie pozostało w rękach zakonu. Posunięcia te dały Kazimierzowi spokój na granicach dotąd zagrożonych, dlatego zdecydował się na ekspansję wschodnią – uderzył na Ruś Halicką, zdobywając ziemie przemyską i sanocką w roku 1344. Cofnijmy się tymczasem o kilka lat wstecz. Otóż mowa o polityce sukcesyjnej Kazimierza, więc trzeba nam pamiętać o układzie, w który wszedł polski władca z Karolem Robertem, z dynastii Andegawenów, ponieważ w ten sposób rozwiązał kwestię braku potomka na tron polski – brak takowego w Polsce miał uzupełnić członek węgierskiej dynastii. Natomiast później miały miejsce wspomniane sukcesje i udane próby umocnienia granic. Kazimierz objął w zastaw na przykład część Śląska, z ziemiami takimi jak Wołczyn i Byczynę, Kluczbork, Namysłów, następnie opanował Wschowę. Natomiast w 1349 pozyskując pomoc militarną Węgrów w ramach wspomnianego układu sukcesyjnego Kazimierzowi udało się zająć Halicz i Lwów, by kilkanaście lat później zająć dodatkowo Podole, ziemię chełmską, włodzimierską i bełską. Nie był to koniec sukcesów, bowiem podporządkował sobie Mazowsze, zhołdował Drezdenko i Santok oraz odzyskał część Nowej Marchii od Brandenburgii. Kazimierz Wielki zmarł w roku 1370, oddając Polskę gotową do jej przyszłej mocarstwowości.

Biografia rozszerzona Kazimierza Wielkiego

Kazimierz III Wielki (1310 – 1370) był ostatnim królem z dynastii Piastów, synem Władysława Łokietka i Jadwigi. Do wiekopomnych zasług tego władcy należy fakt przebudowy kulturalnej, gospodarczej i ustrojowej Polski, w tym patronował m.in. kodyfikacji prawa zwyczajowego, reformie sądów oraz reformie monetarnej i handlowej. Rozwijał osadnictwo i reformował górnictwo, centralizując rządy na bazie rady królewskiej i urzędach starostów. Ufundował uniwersytet w Krakowie w 1364 roku oraz wybudował ponad 50 zamków. O doniosłości jego osoby świadczy fakt, że był rozjemcą w sporze między Luksemburgami a Habsburgami.

Polityka względem krzyżaków

Rok 1325 przyniósł Kazimierzowi małżeństwo z Aldoną, księżniczką litewską, z którą spędził w związku 14 lat, ponieważ związek przerwała jej śmierć w roku 1339 roku. Ze związku tego Kazimierz miał dwie córki. We władaniu Kazimierza była z początku Małopolska i Wielkopolska, następnie ziemia łęczycka i sieradzka. Prowadził poniekąd zręczną politykę odnośnie zakonu krzyżackiego oraz pretensji o tron polski władcy Czech, tym nie mniej unikając wojen nie powiększał obszaru Polski. Odkładając ekspansje w czasie na okres bardziej dogodny geopolitycznie, sięgał wpierw po dogodne środki dyplomatyczne. W tym celu przedłużał na przykład rozejm z krzyżakami i normalizował stosunki polsko – czeskie. Odbył w tym celu także spotkanie w Wyszehradzie z królami Czech i Węgier. Od króla czeskiego odkupił wówczas prawa do korony polskiej. Ponadto później wszczął proces z krzyżakami przed sądem papieskim, korzystnego jednak dla Polski wyroku nie uznali. W efekcie, w roku 1343, w Kaliszu, doszło do podpisania pokoju, na mocy którego odzyskał z rąk krzyżackich Kujawy i ziemię dobrzyńską w zamian za oddanie zakonowi Pomorza Gdańskiego

Ekspansja w trzech kierunkach

Wreszcie jednak zdecydował się na ekspansję w kierunku wschodnim – na Ruś Halicką, dopiero jednak w 1344 roku zdobył ziemię sanocką i przemyską. Tymczasem w 1339 roku Kazimierz wszedł w układ sukcesyjny z Karolem Robertem, gwarantując Andegawenom tron polski w przypadku braku następcy. Dążył ponadto do umocnienia swych wpływów na Pomorzu Zachodnim oraz na Śląsku, obejmując w zastaw Wołczyn i Byczynę, Kluczbork, Namysłów, następnie opanował Wschowę. Natomiast w 1349 pozyskując pomoc Węgrów zajął Halicz i Lwów, by kilkanaście lat później zająć ziemię chełmską, bełską, włodzimierska i Podole. Do nabytków Kazimierza Wielkiego zaliczyć można jeszcze podporządkowanie sobie Mazowsza, shołdowanie Drezdenka i Santoka oraz odzyskanie części Nowej Marchii od Brandenburgii.

Poważna scheda

Kazimierz Wielki zmarł w roku 1370. Polska którą oddawał wówczas we władanie Ludwika Andegaweńskiego miała dwukrotnie większy obszar od Polski jego ojca Władysława Łokietka. Za sprawą zręcznej dyplomacji stworzył podstawy do tego, by Polska odgrywała w następnych wiekach ważną rolę w tej części znanego wówczas świata. Był to szczyt średniowiecza, a dla Polski początek wzrostu na miarę mocarstwowości.

Ciekawostki

• Za młodu Kazimierz uwiódł córkę jednego z dostojników węgierskich, Klarę Zach. Oburzony ojciec dziewczyny, posądzając królową Elżbietę o „maczanie w tym palców” poranił ją mieczem, za co został ścięty, podczas gdy Kazimierz bezpiecznie wrócił do Polski.
• Mawia się, iż „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”, co nie jest prawdą. Była ona drewniana jeszcze później przez całe wieki.
• Podobnie jak inni, określał krzyżaków przekleństwem: „psu braty”.
• Był bigamistą.
• Dzięki niezwykle sprawnej polityce wewnętrznej oraz zewnętrznej Kazimierz Wielki powiększył obszar kraju dwukrotnie, ale i to nie jest najważniejsze, ponieważ rozwinął kraj gospodarczo, by mógł następnie odbyć się swoisty skok cywilizacyjny, za sprawą którego Polska została imperium.
• Współcześni mu władcy i ludzie polityki doceniali poczucie sprawiedliwości Kazimierza. Świadczy o tym chociażby fakt, że był mediatorem w sporze dynastycznym między Luksemburgami a Habsburgami.
• Kodyfikacja prawa zwyczajowego, reformy sądów oraz reforma monetarna i handlowa. Wszystko to jest wiekopomną zasługą Kazimierza Wielkiego

Cytaty Kazimierza Wielkiego

„Pragnąc gorąco jako obowiązani jesteśmy, aby rzecz każda pożyteczna i wszelkie powodzenie rodzaju ludzkiego wzmagało się, w przekonaniu, że się to duchownym i poddanym naszego państwa przyda, w mieście naszym Krakowie postanowiliśmy miejsce wyznaczyć, gdzie by studium powszechne we wszelkiej nauce dozwolonej się rozwijało.”

„Przeto my, Kazimierz z Bożej Łaski król Polski i pan dziedziczny ziem krakowskiej, sandomierskiej, sieradzkiej, łęczyckiej, kujawskiej i pomorskiej, podając do wiecznej pamięci, zawiadamiamy wszystkich i każdego z osobna, tak teraz żyjących jak i w przyszłości, którzy treść niniejszego pisma będą czytać, że, ponieważ powinniśmy z urzędu królewskiego nam danego przez Boga pomnażać coraz bardziej pożytki naszego królestwa, by stąd dochód teraźniejszy i przyszły wzrastał dla nas i dla naszych następców, biorąc nadto pod uwagę stałą i niezwykłą mądrość przezornych mężów Jana zwanego Kiesselhuth i Konrada, jego towarzysza, im obu i każdemu z nich oddzielnie, nadaliśmy, dajemy i udzielamy na podstawie dojrzałej rady naszych baronów pewną równinę u stóp grodu powszechnie zwanego Bdgoszczą, niezajętą i opuszczoną, dla założenia lub zasadzenia tam miasteczka lub miasta, posiadającego i przestrzegającego prawa niemieckiego magdeburskiego, które to miasto winno nazywać się Kunigesburg.”

Książka o Kazimierzu Wielkim

„Król Kazimierz wielki bigamista” jest książką Iwony Kienzler na temat mniej lub bardziej kuluarowych romansów polskiego króla.

Źródła:

Tagi: