Królowa Jadwiga Andegaweńska

Królowa Jadwiga Andegaweńska (ok. 1374 – 1399) została koronowana na króla Polski w 1384 roku. Jest świętą Kościoła katolickiego, a także patronką Polski.

Krótki życiorys Królowej Jadwigi Andegaweńskiej

Jadwiga Andegaweńska przyszła na świat w Budzie, między 3 października 1373 roku a 18 lutym 1374 roku. Jako córka Ludwika Andegaweńskiego i Elżbiety Bośniaczki urodziła się na Węgrzech. Królewski dwór wyposażył ją w zdolności intelektualne oraz kompetencje bycia monarchą, doceniała także wartość sztuki i nauki. W roku 1384 Jadwiga przybyła do Polski i została koronowana na króla Polski. Brała czynny udział we władzy również po ślubie z Jagiełłą. Przełomowy był rok 1385 – czas unii w Krewie, pomiędzy Polską a Litwą. W ślad za tym doszło do ślubu Jadwigi z Jagiełłą. Była wybitna i dowiodła tego uświetniając Akademię Krakowską. Była przy tym bardzo pobożna, na przykład skrupulatnie przestrzegała postów. Zachowała władzę i wpływ na małżonka, inspirując chociażby wyprawę na Ruś Czerwoną. Ponadto brała udział w rozmowach z papiestwem i Krzyżakami. Z wiekiem jednak poddała się bardziej działalności charytatywnej oraz swej pobożności. Źródła podkreślają, że była zdolna do poświęceń – nie tak bowiem widziała w młodości swą przyszłość. Marzyła o księciu z bajki o intelekcie zdolnym do długich dyskusji na tematy sztuki i nauki, podczas gdy trafił jej się Jagiełło, człowiek bystry, lecz w całej swej krasie mało zachodnioeuropejski. Zmarła w 1399 roku, nie doczekawszy historycznego zwycięstwa Jagiełły nad Krzyżakami. Oboje mieli jedną córkę, która jednak przedwcześnie zmarła. Dziś wspominamy Jadwigę jako opiekuna uniwersytetu, który wydał wiele wspaniałych osobistości świata kultury, nauki i sztuki.

Rozszerzona biografia Królowej Jadwigi Andegaweńskiej

Jadwiga Andegaweńska to kobieta, której przyszło zostać królem Polski. Żona Władysława II Jagiełło, została w 1997 roku ogłoszona Świętą przez papieża Jana Pawła II. 

Prawne podwaliny sukcesji

Jadwiga prawdopodobnie przyszła na świat 15 lub 18 lutego roku 1374. Była najmłodszą pociechą króla Węgier i Polski, czyli Ludwika I Wielkiego, zwanego przeważnie Węgierskim, który pochodził z dynastii Andegawenów; z kolei matką była Elżbieta, córka bana Bośni – Stefana II. Ludwik Węgierski przez papieży zwykł być określany terminem „christianissiumus princeps”, co oznacza fakt bycia najbardziej chrześcijańskim wśród europejskich wtedy panujących, do tego był nazywany „Wielkim” na Węgrzech, a to jako osobowość polityczna dotąd bez precedensu. Ponieważ niestety Ludwik Wielki nie posiadał wśród pociech dziecka płci męskiej, więc starał się na ile tylko mógł, aby to w Polsce uznano prawa do tronu właśnie jednej spośród jego trzech córek. Udało mu się to dzięki temu, iż spotkał się w Polsce z poparciem polskiej szlachty, które zapewnił sobie przywilejem dla szlachty, który specjalnie wystawił w Koszycach, 17 września 1374 roku. Choć wcześniej wiązano Jadwigę z Węgrami, to ona została władcą Polski (Przywilej ten został prawną kontynuacją przywileju uprzednio wprowadzonego w Budzie, który ustanawiał generalną zasadę dziedziczenia po sobie Kazimierza Wielkiego oraz Ludwika Węgierskiego – tak zwana umowa o przeżycie).

Układ w Krewie i jego następstwa

W roku 1378, Jadwiga liczyła sobie zaledwie kilka lat. Wtedy to przyszło jej poślubić ośmioletniego wtedy Wilhelma Habsburga, czyli syna księcia austriackiego Leopolda III. Ówczesna rzeczywistość dawała możliwość, aby wystarczyło publiczne oświadczenie, iż małżonkowie pragną być małżeństwem z chwilą swej pełnoletności, mianowicie oświadczenie, aby ślub został w mocy, jako ważny. W połowie 1384 roku przyjechała do Polski i 16 października Jadwiga została koronowana na króla Polski, chociaż wtedy to jeszcze władzę sprawowała rada złożona z panów wielmożów Małopolski. W 1385 został zawarty układ w Krewie, który przewidywał na swej mocy chrystianizację pogańskiej jeszcze wtedy Litwy oraz przyłączenie tego państwa do Polski, a to w zamian za rękę właśnie Jadwigi i koronę polską dla osoby najwyższej wtedy na Litwie, czyli Władysława Jagiełły.

Małżeństwo z księciem Litwy

15 lutego 1386, uznana już oficjalnie za osobę pełnoletnią, Jadwiga, odwołała zawarte wcześniej, w dzieciństwie, małżeństwo z Habsburgiem, i trzy dni potem pobrała się z Władysławem II Jagiełłą. Jan Długosz pisał, że Jadwiga zgodziła się zostać żoną księcia litewskiego „nie dla dogodzenia żądzy i rozkoszom ciała, ale aby zapewnić wzrost wiary chrześcijańskiej i pokój wśród chrześcijan”. Małżeństwo to na domiar sukcesu uzyskało aprobatę ówczesnego papieża Urbana VI. Oznaczało to w prostej linii koniec wojen z Litwą czy wreszcie połączenie wspólne sił w walce ze wspólnym wrogiem, za jakiego uważały obie strony Krzyżaków. Trzeba przy tym zaznaczyć, iż Wielkie Księstwo Litewskie pod koniec tamtego wieku XIV obejmowało, oprócz samej Litwy, także ogromne terytoria w Rusi. Nota bene Rusini wprawdzie byli chrześcijanami, ale nie rzymskimi, a prawosławnymi. Pobyt Krzyżaków w tej części Europy, w momencie gdy na jej terenach nie było potrzeby już nawracania nikogo, stał się nieuzasadniony. Wtedy to Krzyżacy postarali się w pewien sposób unieważnić małżeństwo Jadwigi z księciem Jagiełłą. Wówczas to niejaki Gniewosz z Dalewic, czyli protektor Wilhelma Habsburga, oskarżył Jadwigę o małżeńską zdradę.  Było to rzecz jasna oszczerstwo, ponieważ Gniewosz nie potrafił niczego udowodnić przed odpowiednim sądem. Oszczerca mógł zostać za sprawą poszlakowanych zeznań skazany na wygnanie lub nawet śmierć, jednak Jadwiga zaproponowała karę bardziej w charakterze potwarzy, mianowicie winny wszedł pod stół aby „odszczekać”, to, co wcześniej zdążył powiedzieć.

Mecenat

Jadwidze Andegaweńskiej poczytuje się za ogromną zasługę fakt rozpowszechniania wiedzy. Była po pierwsze dobrze wykształcona, a po drugie otaczała się ludźmi nauki. W testamencie zapisała klejnoty na poczet odnowienia Akademii Krakowskiej. Na jej żądanie na język polski przetłumaczono rozmaite tytuły literackie, z których gros należało do tematyki wykładanej właśnie na odnowionym Uniwersytecie. Na uwagę zasługuje fakt, iż Jadwiga potrafiła dyskutować z ludźmi nauki oraz polityki. Mecenat był zatem efektem jej intelektu, a nie, jak chcieli jej zagorzali przeciwnicy chęcią zaskarbienia sobie uwagi i przychylności środowiska naukowego.

W roli króla, żony oraz polityka

Rolę króla szybko zamieniła Jadwiga na działalność głównie w ramach wspomnianego mecenatu, tyle zasłużonego, co wypływającego naturalnie z jej skłonności do wiedzy, którą bardzo doceniała. Władzę faktyczną w kraju po wejściu Jadwigi w związek małżeński z Jagiełłą sprawował właśnie on, i nie zamierzał by ona brała w procesach decyzyjnych jakąkolwiek doniosłą rolę. Było raczej przeciwnie – on budował w stosunku do swej małżonki – co potwierdzają wielokrotnie źródła – chory dystans, robiąc jej sceny zazdrości małżeńskiej, jakoby miała romanse częste, a na dodatek z jego przeciwnikami politycznymi. Ona czuła się wobec tego w tym związku bardzo upokarzana, więc naturalnym sposobem wentylującym rodzącą się frustrację był właśnie mecenat oraz dzielenie swego towarzystwa z ludźmi wybitnymi ówczesnej nauki. Gdyby jednak sprawy zostawały na zamku królewskim, było by to przysłowiowe pół biedy. Ale okazało się, że sprawa rzekomych i licznych zdrad Jadwigi była kroplą efektywnie drążącą skałę, powodując, że sprawami zajął się przewód sądowy w samym Watykanie. Rzecz jasna starania by udowodnić cokolwiek w tej sprawie spełzły na niczym, natomiast fakt krążenia plotek był dla niej niezwykle bolesny. W każdym razie Jagiełło był dla niej bardzo złośliwy, a to do stopnia wykraczającego ponad zwykłą uczciwość małżeńską.

Legendarna pobożność

Królowa ufundowała między innymi krakowski kościół Karmelitów. W budynek tejże świątyni jest nawet wmurowany specjalny kamień z odciskiem królewskiej stopy. Jak głosi stara legenda, królowa oparła nogę na kamieniu, by odpiąć od swego buta złotą klamrę, którą następnie podarowała kamieniarzowi, który miał w domu chorą żonę oraz głodne pociechy. Okres samodzielnych działań politycznych Jadwigi, jako władczyni, był jednak dość krótki. Żyła bowiem niecałe 26 lat. Zmarła 17 lipca 1399 w wyniku nagłego osłabnięcia po bardzo ciężkim porodzie. Jej córka, Elżbieta Bonifacja, przeżyła zaledwie 3 tygodnie i zmarła 13 lipca, czyli na kilka dni przed śmiercią swojej matki. Już w wieku XV przygotowano odpowiedni proces beatyfikacyjny królowej Jadwigi, jednak nie został on podjęty kanałami oficjalnymi. Dopiero w wieku XX poważnie ponowiono starania o wyniesienie Jadwigi na kościelny ołtarz. Beatyfikowana została wreszcie w 1979 roku, aby po 18 kolejnych latach, czyli 8 czerwca 1997, papież Jan Paweł II ogłosił władczynię świętą.

Sarkofag Jadwigi Andegaweńskiej znajduje się w Katedrze Wawelskiej, w południowym ramieniu ambitu.

Ciekawostki o Królowej Jadwidze Andegaweńskiej

• Jadwiga romansowała z Wilhelmem Habsburgiem nawet wobec umówionego już ślubu z Jagiełłą.
• Jagiełło był dla Jadwigi z początku prymitywem, dla którego ani myślała poświęcać swą urodę i intelekt.
• Zjednała sobie całe rzesze sympatyków pobożnością oraz inicjatywą polityczną na rzecz dobra kraju.
• Jagiełło był od Jadwigi o dwadzieścia lat starszy.
• „Królowa Jadwiga” autorstwa Lucjana Rydela jest pozycją obowiązkową dla chcących pogłębić swą wiedzę na temat królowej Jadwigi z dynastii Andegawenów.
• Szczególną rolę tamtego okresu odegrał zaufany Jadwigi – Zawisza z Oleśnicy. Był on bowiem mediatorem w początkowych relacjach Jadwigi z Jagiełłą, osobą która z wyczuciem wprowadzała relacje obojga na wyższy poziom znajomości, aż po ślubny kobierzec.
• Jadwiga inspirowała znakomitą wyprawę polską na Ruś Czerwoną.
• Wilhelmowi Habsburgowi została zaślubiona w wieku lat czterech. Jak wiadomo zaręczyny zerwały postanowienia krewskie.
• Kiedy Królowa Jadwiga wizytowała budowę kościoła nawiedzenia NMP (dziś Bazyliki) na Piasku dostrzegła smutnego murarza, którego powodem smutku była troska o zdrowie żony i los jego małych dzieci. Nie było go stać na leczenie ukochanej, więc Jadwiga postawiła stopę na kamieniu i odpięła złotą klamrę od trzewika. Podarowała ją rzemieślnikowi, a na kamieniu wg. jednej z wersji legendy został ślad królewskiej stopy. Kamień wmurowano w ścianę kościoła i znajduje się w Krakowie do dziś. Wiele osób w związku z tym sądziło, że pod dobrocią Królowej nawet kamień mięknie.

Cytaty Królowej Jadwigi Andegaweńskiej

„Póki ja żyję, póty wielkiej wojny Królestwa Polskiego z państwem zakonnym nie będzie. Ale potem wszystko jest możliwe…”

Źródła

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Jadwiga_Andegawe%C5%84ska
• „Historia średniowiecze”, H. Manikowska, J. Tazbirowa, Warszawa 1996
• https://www.krakowniezalezny.pl/jadwiga-kobieta-ktora-zostala-krolem/
• „Poczet królów i książąt polskich Jana Matejki”, Świat Książki, Warszawa 1996
• https://www.pch24.pl/gwiazda-polakow–krol-jadwiga,68802,i.html
• https://historia.org.pl/2018/03/15/postac-jadwigi-andegawenskiej-w-kronice-jana-dlugosza/
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Nagrobek_Jadwigi_Andegawe%C5%84skiej

Tagi: