Krzysztof Komeda (1931-1969) był polskim kompozytorem i pianistą jazzowym, twórcą znanych na całym świecie standardów jazzowych i muzyki filmowej.
Krzysztof Komeda – biografia
Krzysztof Komeda, a właściwie Krzysztof Trzciński urodził się 27 kwietnia 1931 roku w Poznaniu.
Już jako dziecko marzył, by zostać wirtuozem fortepianu. W wieku czterech lat rozpoczął pobieranie lekcji gry na fortepianie, a gdy miał 8 lat został przyjęty do konserwatorium poznańskiego, jednak wojna pokrzyżowała plany edukacji. W czasie okupacji, którą spędził w Częstochowie, pobierał lekcje gry u mieszkającej w getcie dawnej nauczycielki konserwatorium. Odwiedzał ją dzięki specjalnej przepustce.
Po zakończeniu wojny do 1950 roku zgłębiał teorię muzyki i grę na fortepianie w szkole państwowej. W latach nauki w szkole średniej w Ostrowie Wielkopolskim zainteresował się muzyką rozrywkową i taneczną. Poznał tam absolwenta tej szkoły, Witolda Kujawskiego, który był znanym swingującym basistą. On wprowadził Komedę-Trzcińskiego do jazzu oraz namówił na wyjazdy muzyczne do Krakowa, które odbywały się w małym mieszkaniu Kujawskiego. Wiązało się to z tym, że publiczne granie jazzu było przez władze komunistyczne zakazane do 1956 roku.
Po maturze Krzysztof Trzciński zdecydował się za namową matki na studia medyczne na Akademii Medycznej w Poznaniu. Wybrał laryngologię, gdyż chciał się dokształcać w dziedzinie foniatrii. W dalszym ciągu uczył się grać na fortepianie, na uczelni prowadził też zespół wokalno-instrumentalny. W związku z tym, że w pierwszej połowie lat 50. jazz był w Polsce zakazany, wykluczono go z szeregów Związku Młodzieży Polskiej, gdyż był reprezentantem “antysocjalistycznego trendy burżuazyjnego”. Przerwał studia po dwóch latach nauki, jednak wznowił je i ukończył, uzyskując dyplom lekarski w 1956 roku.
Podczas jednej z dziecięcych zabaw w wojnę mały Krzysztof, pełniąc rolę dowódcy, napisał na drzwiach KOMEDA zamiast KOMENDA. Zrodzone w ten sposób przezwisko stało się kilkanaście lat później jego oficjalnym pseudonimem artystycznym. Przybrał go m.in po to, aby ukryć swoje muzyczne pasje przed kolegami z kliniki medycznej, w której pracował. Pomimo “odwilży” jazz’u w październiku 1956 roku, nadal władze traktowały ten gatunek muzyczny bardzo nieufnie.
Przyjaźń ze znanymi muzykami i fascynacja jazzem wzmocniły związki Krzysztofa Komedy z muzyką, dlatego zrezygnował z pracy w klinice i poświęcił się pracy muzycznej. Współpracował z pierwszym powojennym zespołem jazzowym – grupą “Melomani” oraz grał z różnymi poznańskimi grupami rozrywkowymi. Pociągała go jednak głównie muzyka nowoczesna “modern jazz” i z tej pasji powstał w 1956 roku “Komeda Sextet”, który odniósł spektakularny sukces na I Festiwalu Jazzowym w Sopocie. Była to pierwsza polska grupa jazzowa grająca muzykę nowoczesną. Nowatorskie wykonania “Komeda Sextet” utorowały drogę dla Jazzu w Polsce.
Na przestrzeni lat 1956-1962 Krzysztof Komeda brał wraz ze swoją grupą udział w krajowych festiwalach. Zaczęli również odnosić wtedy pierwsze sukcesy zagraniczne – w Paryżu, Moskwie i Grenoble.
Spokojny, małomówny i chorobliwie nieśmiały Komeda stał się z czasem najważniejszą postacią polskiej sceny jazzowej. Jako pierwszy w kraju zerwał z wykonywaniem standardów amerykańskich i czerpiąc ze źródeł polskich oraz europejskich, zaczął poszukiwać własnej drogi. Jego indywidualny styl ukształtował się około 1962 roku. Jako samouk w dziedzinie kompozycji i aranżacji, pisał liryczne, pełne dramatyzmu utwory o charakterystycznej formie, opartej na integrującym całość temacie przewodnim. Tworzył także piosenki oraz muzykę do spektakli teatralnych, baletowych i poetyckich.
Za najważniejszą płytę w historii polskiego jazzu uważa się do dziś jego płytę Astigmatic. Powstała w okresie festiwalu Jazz Jamboree w 1965 roku, Zespół Komedy po koncertach jeździł do studia, gdzie nagrywał utwory bez żadnych prób i powtórzeń.
W 1958 roku Krzysztof Komeda rozpoczął przygodę z muzyką filmową. Największą sławę uzyskał właśnie jako kompozytor filmowy, kiedy to wielokrotnie odchodził od jazzu, wykorzystując m.in. muzykę chóralną, symfoniczną aleatoryczną, parafrazy muzyki poważnej. Stosował różne metody pracy – od improwizacji do scen filmowych po mozolne i skomplikowane formalnie nagrania w studiu elektronicznym. Uważał, że obraz i dźwięk powinny stanowić całość, a zadaniem dźwięku nie jest ilustrowanie akcji, lecz współtworzenie nastroju.
Krzysztof Komeda napisał muzykę do około 70 filmów, takich reżyserów jak m.in. Andrzej Wajda, Jerzy Skolimowski czy Roman Polański. Znakomita ścieżka dźwiękowa do Dziecka Rosemary przyniosła mu wielki rozgłos w Hollywood.
Śmierć
Rozpoczynająca się dopiero, wielka, światowa kariera kompozytora została przerwana przez jego przedwczesną śmierć. Podczas pobytu w Hollywood poszedł z zaprzyjaźnionym z nim scenarzystą Markiem Hłasko po jednej z imprez na wycieczkę w góry. Krzysztof spadł z kilkumetrowej skarpy, zepchnięty nieumyślnie przez Marka. Nie wiadomo czy wybuchła kłótnia czy też żartobliwie się przepychali. Do szpitala został zawieziony przez wezwaną przez Marka Hłaskę karetką. Przeprowadzono badania, zrobiono opatrunek i rano wrócił do domu. Przez następny miesiąc nic się nie działo, lecz przez następne kilka tygodni czuł się już coraz gorzej i nagle stracił przytomność. Badania neurologiczne wykazały krwiaka mózgu, który powstał w wyniku spadnięcia ze skały.
Krzysztof Komeda zmarł 23 kwietnia 1969 roku, nie odzyskując świadomości po operacji mózgu, którą przeszedł cztery miesiące wcześniej. Otwierał niekiedy oczy, lecz nikogo nie poznawał. Zmarł w tydzień po przewiezieniu do Polski. Spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim.
Marek Hłasko bardzo cierpiał, twierdząc, że to jego wina. Po 3 tygodniach od śmierci Krzysztofa popełnił samobójstwo.
Krzysztof Komeda – żona i dzieci
Krzysztof Trzciński wziął ślub w 1958 roku z Zofią z domu Tittenbrun (1929-2009). Była miłośniczką jazzu, organizatorką, promotorką i managerką, a także muzą Krzysztofa.
Krzysztof Komeda miał przybranego syna. Tomasz Lach poznał ojczyma, gdy miał 5 lat i spędzili wspólnie 13 lat życia.
Krzysztof Komeda – ciekawostki
Był najmłodszym uczniem poznańskiego konserwatorium do którego przyjęto go, gdy miał zaledwie 8 lat.
Piosenkarka Maria Sadowska poświęciła mu płytę “Tribute To Komeda”. Jego utwory instrumentalne przerobiła na piosenki.
Zachorował w dzieciństwie na chorobę Heinego-Medina (zwaną polio). Choroba spowodowała utykanie na jedną nogę, która pozostała krótsza. Nie przeszkadzało mu to jednak w uprawianiu sportu i graniu na pianinie.
Źródła
Źródło zdjęcia: wikipedia.org | Autor: Klapi | Licencja: CC BY-SA 3.0
Encyklopedia Sławnych Ludzi, wyd. Publicathttps://pl.wikipedia.org/wiki/Krzysztof_Komeda
https://weekend.gazeta.pl/weekend/1,152121,22776700,krzysztof-domyslal-sie-ze-cos-jest-nie-tak-ostatnie-godziny.html
https://www.fakt.pl/kobieta/plotki/tak-zmarl-krzysztof-komeda/lnny1s8#slajd-4
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zofia_Komedowa
https://www.filmweb.pl/person/Krzysztof+Komeda-342
https://czytajpl.pl/2018/05/07/krzysztof-komeda-ciekawostki-o-legendzie-polskiego-jazzu/
Ciekawe artykuły
