Książę Filip (1921-2021) – książę Edynburga, małżonek królowej Elżbiety, ojciec następcy tronu księcia Karola i dziadek książąt Williama i Harry’ego.
Spis treści
Krótki życiorys księcia Filipa
Książę Filip urodził się na wyspie Korfu w Grecji, 10 czerwca 1921 roku. Jako członkowie greckiej i duńskiej rodziny królewskiej, Filip i jego rodzina zostali wygnani z rodzinnego kraju, gdy był młody, a chłopiec zamieszkiwał we Francji, Niemczech i Wielkiej Brytanii. Filip poślubił Elżbietę Windsor (królową Elżbietę II) przed jej wstąpieniem na tron brytyjski w 1952 roku. Ich dzieci to książę Karol (dziedzic tronu), Anna, Andrzej i Edward. Książę Filip służył w roli brytyjskiego współmałżonka królewskiego przez ponad sześć dekad. Zmarł 9 kwietnia 2021 na zamku Windsor, w wieku 99. lat.
Biografia rozszerzona księcia Filipa
Rodzice, rodzeństwo i drzewo rodzinne
Książę Filip, książę Edynburga, hrabia Merioneth i baron Greenwich, urodził się na greckiej wyspie Korfu 10 czerwca 1921 roku. Znany również jako książę Filip z Grecji i Danii, Filip jest jedynym synem księcia Andrzeja z Grecji i Danii oraz księżniczki Alicji z Battenbergu. Miał cztery starsze siostry: Cecilie, Sophie, Margarita i Theodora.
Chociaż nie jest Brytyjczykiem, Filip ma więzi rodzinne z Anglią. Wkrótce po jego urodzeniu zmarł w Londynie jego dziadek, książę Ludwik z Battenbergu. Ludwik był naturalizowanym obywatelem brytyjskim, który wyrzekł się niemieckich tytułów i przyjął nazwisko Mountbatten podczas pierwszej wojny światowej. Filip jest również spokrewniony z brytyjską rodziną królewską jako potomek królowej Wiktorii.
Burzliwa młodość
22 września 1922 r. Wujek Filipa, król Konstantyn I, został zmuszony do abdykacji z tronu. Rząd wojskowy aresztował księcia Andrzeja, a w grudniu sąd rewolucyjny wygnał go z Grecji na całe życie. Rodzina Filipa wyjechała do Francji, gdzie osiedlili się w paryskiej dzielnicy Saint-Cloud. Matka Filipa została ostatecznie oddana do zakładu psychiatrycznego, podczas gdy jego ojciec przeniósł się na południe Francji, utrzymując ograniczony kontakt z resztą rodziny.
Filip uczęszczał do Szkoły Amerykańskiej MacJannet, zanim został wysłany do Wielkiej Brytanii na studia w Cheam School. W latach 30. przeniósł się do szkoły w Niemczech, a następnie przeniósł się do Szkockiej Szkoły Gordonstoun, założonej przez żydowskiego dyrektora Kurta Hahna po powstaniu partii nazistowskiej. Wielu członków rodziny Filipa pozostało w Niemczech, w tym jego siostry, które wyszły za mąż za niemieckich arystokratów.
Po ukończeniu studiów w 1939 r. Filip uczęszczał do Królewskiego Kolegium Morskiego, gdzie się doskonalił. W czasie II wojny światowej służył w brytyjskiej marynarce wojennej.
Małżeństwo z królową Elżbietą II
W 1939 r. król Jerzy VI i królowa Elżbieta (Królowa Matka Elżbieta) zwiedzili Królewskie Kolegium Morskie. Filip eskortował ich dwie młode córki, Elżbietę i Małgorzatę, które były odległymi kuzynami Filipa przez królową Wiktorię. Trzynastoletnia Elżbieta zakochała się w Filipie podczas podróży. Elżbieta i Filip zaczęli wymieniać listy, które będą kontynuowane przez kilka następnych lat.
Latem 1946 roku Filip poprosił króla Jerzego o rękę swojej córki po tym, jak rzekomo najpierw oświadczył się Elżbiecie. Król zgodził się, pod warunkiem, że wszelkie formalne zaręczyny zostaną przełożone na 21 urodziny Elżbiety. Aby przygotować się do obwieszczenia, Filip porzucił swoje greckie i duńskie tytuły królewskie, przyjął nazwisko Mountbatten od rodziny ze strony matki, przyjął anglikanizm jako religię i stał się obywatelem brytyjskim.
Zaręczyny Filipa i Elżbiety zostały ogłoszone publicznie 10 lipca 1947 roku. Pobrali się 20 listopada 1947 roku w opactwie Westminster, podczas ceremonii transmitowanej przez radio na cały świat. Rano przed ślubem Filip został księciem Edynburga, hrabią Merioneth i baronem Greenwich.
Książę Filip i Elżbieta w sumie mają czwórkę dzieci: Karol, Anna, Andrzej i Edward. Książę Karol, ich najstarsze dziecko, jest spadkobiercą tronu.
Król Jerzy zmarł 6 lutego 1952 r., pozostawiając Elżbietę jako swoją następczynię. Filip i Elżbieta dowiedzieli się o jego śmierci podczas podróży po Kenii. Przystąpienie Elżbiety do tronu podniosło kwestię nazwy domu królewskiego. Za radą brytyjskiego premiera Winstona Churchilla, Elżbieta ogłosiła, że monarchia nadal będzie znana jako Dom Windsora, przydomek po raz pierwszy przyjęty przez jej dziadka Jerzego V.
Oficjalne działania i sprawy rodzinne
Książę Filip przez ponad sześć dekad był małżonkiem królowej, towarzysząc w jej oficjalnych obowiązkach i wystąpieniach na całym świecie. Ponadto brał udział w pracach wielu organizacji, szczególnie tych, które skupiają się na środowisku, lekkoatletyce i edukacji. W połowie lat 50. Filip ustanowił Nagrodę Księcia Edynburga, skoncentrowaną na osiągnięciach młodzieży. Grał w polo do 1971 roku i brał udział w wyścigach powozów i łodzi, z pilotowaniem samolotów, malowaniem obrazów i kolekcjonowanie dzieł sztuki również wśród swoich zainteresowań.
Choć w dużej mierze unikał osobistych skandali, książę Filip jest znany ze swojej szczerej natury i kontrowersyjnych uwag. Na cześć swoich 90. urodzin, w 2011 roku, Daily Mirror opublikował listę „90 klasycznych gaf”, które były przypisywane Filipowi przez lata.
W ramach swojej rodziny książę Filip interweniował w związki osobiste, czasami prowadząc do konfliktów. W 1981 roku naciskał na syna Karola, by ożenił się lub opuścił Lady Dianę Spencer. Książę Karol mając 32 lata, wciąż nie był żonaty, ani nie miał potomka męskiego, który mógłby w przyszłości odziedziczyć tron. Znalazł się pod wielką presją swojego ojca i zdecydował się w lutym oświadczyć Dianie. Para wzięła ślub 6 miesięcy później.
Kiedy ich późniejsze małżeństwo okazało się trudne, Filip i królowa podobno naciskali na to by się pojednali. Jednak ostateczne próby pogodzenia ich nie powiodły się. Para się rozstała, a później rozwiodła.
Niedługo po rozwodzie księżna Diana zginęła w wypadku samochodowym w Paryżu 31 sierpnia 1997 roku. Książę i królowa wraz z dalszą rodziną królewską przebywali na wakacjach. Synowie Diany, William i Harry dowiedziawszy się o śmierci matki, chcieli pójść do kościoła, więc dziadkowie poszli tam z nimi tego ranka. Królowa i książę Filip utrzymywali wnuków przez 5 dni z dala od prasy. Książęta wahali się czy iść za trumną matki w kondukcie pogrzebowym, więc Filip powiedział do Williama: „Jeśli nie pójdziesz, myślę że będziesz później żałował. Jeśli ja pójdę, zechcesz iść ze mną?”. Tym samym Filip szedł z wnukami Williamem i Harrym w procesji, a także wraz z Karolem i bratem Diany.
Miesiące później Mohamed Al Fayed publicznie oskarżył Filipa o bycie rasistą i zaaranżowanie wypadku samochodowego, w którym zginął syn Mohameda, Dodi Fayed i Diana. Oficjalne śledztwo nie znalazło jednak dowodów na istnienie spisku, a wypadek został uznany za przypadkowy. Książę Filip wypowiedział się w związku z tym, że wspierał Dianę, gdyż sam wiedział, co to znaczy być nowym członkiem rodziny królewskiej.
Problemy zdrowotne i śmierć
Na początku czerwca 2013 r., Na kilka dni przed jego 92 urodzinami, z powodu takich dolegliwości jak zablokowana tętnica wieńcowa i infekcja pęcherza moczowego, książę Filip przeszedł operację jamy brzusznej. Został zwolniony z London Clinic 17 czerwca, po ponad tygodniu pobytu w szpitalu.
Na początku 2015 roku australijski premier Tony Abbott uczynił księcia Filipa rycerzem związanym z Zakonem Australii za dekady jego służby królewskiej. W maju 2017 r. ogłoszono, że 95-letni Filip, najdłużej działający królewski małżonek w historii Wielkiej Brytanii, przejdzie na emeryturę w lecie. Ogłoszono, że będzie brał udział jedynie w uroczystościach, które go szczególnie zainteresują.
20 listopada 2017 roku Książę Filip i Królowa Elżbieta II obchodzili Platynowe Gody, czyli 70. rocznicę ślubu. W historii brytyjskiej monarchii jest to pierwszy taki przypadek obchodzenia przez królewskie małżeństwo Platynowego Jubileuszu.
W kwietniu 2018 roku, książę Filip został przyjęty do szpitala King Edward VII w Londynie na operację wymiany stawu biodrowego. Operacja zakończyła się sukcesem, a książę został wypisany ze szpitala osiem dni później.
Książę Filip zmarł 9 kwietnia 2021 roku na zamku Windsor, w wieku 99. lat. Był nie tylko najdłużej żyjącym męskim członkiem brytyjskiej rodziny królewskiej, ale także najdłużej żyjącym współmałżonkiem monarchy na świecie.
Wnuki
Książę Filip doczekał się ośmioro wnuków: Książe William, Książę Harry, Peter Phillips, Zara Tindall, księżniczka Beatrycze, księżniczka Eugenia, Ludwika Windsor i Jakub (wicehrabia Severn).
Anegdoty
W 1979 roku, gdy wraz z królową Elżbietą II byli gośćmi prezydenta Cartera w Białym Domu, Filip udał się sam do Sali Czerwonej, gdzie dwóch lokajów podawało alkohol. Podszedł do jednego z nich, Lynwooda Westreya, który go zapytał:
Wasza Królewska Mość, czy zechcesz wziąć jednego [drinka]?”
„Wezmę jeden, jeśli pozwolisz mi Wam służyć” – odpowiedział książę Filip
[Poruszony Lynwood nie wiedział co odpowiedzieć, ani zrobić, mając zajęte obie dłonie]
„Wypiję, jeśli wy wypijecie ze mną” – dodał Filip
„Więc nalał każdemu po drinku i porozmawialiśmy. Powiedział nam, że w razie jeśli bylibyśmy kiedykolwiek w Londynie, to zaprasza nas do Pałacu Buckingham, abyśmy mogli go zobaczyć. Wyobrażasz sobie taki zaszczyt? Nie mogliśmy pić w czasie służby, nie jesteśmy przecież gośćmi, ale byliśmy wtedy sami, więc nikt nie wiedział co się dzieje. Więc piliśmy wszyscy i prowadziliśmy miłą rozmowę. To jest rzecz, której do końca życie nie zapomnę” – po latach wspominał Westray.
Podczas otwarcia nowego stadionu Arsenal F.C. na którym nie mogła być obecna królowa z powodu urazu kręgosłupa, książę Filip powiedział: „Cóż, może i nie macie [tu] mojej żony, ale macie drugiego najbardziej doświadczonego odsłaniacza tablic na świecie”.
W 1999 podczas koncertu pop w Walii, w czasie którego głuche dzieci stały obok karaibskich bębniarzy powiedział: „Głusi? Nic dziwnego, że jesteście głusi, skoro stoicie w tym miejscu”.
Ponoć o Królowej powiedział: „Jeśli coś nie jest trawożerne, to mało ją obchodzi”, a to w związku z tym, że jest ona znawczynią i miłośniczką koni.
Źródła
https://www.biography.com/royalty/prince-philiphttps://pl.wikipedia.org/wiki/Filip_(książę_Edynburga)
