Le Corbusier

Le Corbusier (1887-1965) był francuskim architektem szwajcarskiego pochodzenia, urbanistą, malarzem i rzeźbiarzem, czołowym przedstawicielem modernistycznego stylu międzynarodowego. Prowadził wszechstronną działalność, która wpłynęła z czasem nie tylko na architekturę, ale także na urbanistykę oraz sztuki plastyczne.

Krótki życiorys Le Corbusiera

Le Corbusier to pseudonim Charlesa Édouarda Jeannereta, który urodził się w 1887 roku w szwajcarskim La Chaux-de-Fonds. Uczęszczał do szkoły artystycznej La-Chaux-de-Fonds i studiował u architekta René Chapallaz, który wywarł wpływ na jego wczesne projekty mieszkaniowe.

W 1907 roku artysta wyjechał do Paryża, aby pracować dla Auguste’a Perreta, architekta, który był pionierem w stosowaniu betonu zbrojonego. Le Corbusier studiował architekturę u Josefa Hoffmana w 1908 roku oraz dla Petera Behrensa – przez sześć miesięcy, począwszy od października 1910 roku. Le Corbusier wrócił później do szkoły artystycznej La-Chaux-de-Fonds, aby uczyć się podczas I wojny światowej. W latach 1914–1915 opracował Domino House, model architektoniczny z otwartym planem podłogi, kolumnami i cienkimi ścianami z żelbetu. Teorie zawarte m.in. w Domino House wpłynęły na projekty Le Corbusiera w ciągu następnej dekady.

Spotkał się z Amédée Ozenfant w 1918 roku i założyli nowy ruch artystyczny o nazwie Puryzm. Razem opublikowali purystyczny dziennik L’Esprit Nouveau. W 1922 r. Le Corbusier przedstawił plan urbanistyczny Immeubles Villas. Bloki mieszkalne w Immeubles Villas, a później jego Ville Contemporaine odzwierciedlają przekonanie Le Corbusiera, że ​​nowoczesne planowanie architektoniczne może podnieść jakość życia mieszkańców miasta.

W 1929 roku Le Corbusier rozpoczął prace nad Villa Savoye. Ta rezydencja stanowiła wyraźny przykład pięciu punktów architektury Le Corbusiera, które zostały opublikowane w L’Esprit Nouveau i jego książce z 1923 roku z Ozenfantem pt. „W kierunku architektury”. Villa Savoye jest również uważana za doskonały przykład stylu międzynarodowego, stylu architektonicznego, który reprezentował także pierwsze dekady nowoczesnego ruchu. Le Corbusier, Ludwig Mies van der Rohe i Walter Gropius byli uważani za pionierów stylu międzynarodowego, przy czym liderem pozostawał Le Corbusier – projektant rewolucjonista. W ten sposób, w 1935 roku, Le Corbusier opublikował książkę o urbanistyce zatytułowaną „The Radiant City”. Po II wojnie światowej Le Corbusier wykorzystał pomysły zawarte w swojej książce do stworzenia bloków mieszkalnych w całej Francji, takich jak Unité d’Habitation of Marsse. Zaprojektował także pierwsze planowane miasto w Indiach o nazwie Chandigarh. Le Corbusier nie tylko zaprojektował ogólny układ miasta w latach 50., ale także projektował kilka budynków administracyjnych w Chandigarh, takich jak budynek parlamentu, uniwersytet, budynek sądu, a także niektóre meble.

Le Corbusier zmarł w roku 1965.

Rozszerzona biografia Le Corbusiera

Artystyczny świt giganta architektury

Le Corbusier nazywał się tak naprawdę Charles-Édouard Jeanneret-Gris i urodził się 6 października 1887 w szwajcarskim La Chaux-de-Fonds. Korzenie rodowe Charlesa Jeannereta sięgały w głąb dalekiej przeszłości, w której można odnaleźć osoby dobrze urodzone, o statusie szlacheckim. Ojciec Le Corbusiera, Georges-Edouard (1855–1926), był zegarmistrzem trudniącym się pracami emaliowania kopert zegarków w warsztacie, którego był właścicielem. Warsztat znajdował się w La Chaux-de-Fonds, które było uznanym centrum produkcji szwajcarskich zegarków. Matka natomiast, Marie-Charlotte-Amelie (1860–1960) trudniła się grą na pianinie. Młodość Charlesa-Édouarda Jeannereta minęła mu m.in. na pracy w zakładzie grawerskim jego stryja, gdzie wyrabiał inicjały na zegarowych tarczach.

Pod wpływem secesji

Na przestrzeni lat 1900-1904 Charles Jeanneret uczył się sztuki grawerowania i cyzelunku będąc uczniem szkoły artystycznej w miejcowości La Chaux-de-Fonds. Jeden z profesorów tej szkoły, nazwiskiem L’Eplattenier, nakłonił artystę, aby podjął naukę architektury. Charles-Édouard Jeanneret znalazł się zatem pod wpływem szeroko rozumianej secesji oraz angielskiego prądu w sztuce o nazwie Arts and Crafts. Natomiast w latach 1906-1907 artysta zrealizował wraz z kolegą René Chapallazem swój pierwszy plan budynku, którym był bogato udekorowany dom dobrze sytuowanego miejscowego grawera. Przełomowy okazał się rok 1907, wówczas to bowiem Le Corbusier odbył pierwszą podróż o charakterze studialnym, zwiedzając miasta takie jak Mediolan, Sienę, Bolonię, Padwę czy też Wenecję, by następnie udać się do Austro-Węgier, gdzie zobaczył Budapeszt oraz Wiedeń. Co bardzo istotne, w Wiedniu artysta przez sześć miesięcy podejmował pracę u jednego z twórców wiedeńskiej secesji, Josef’a Hoffmann’a, a także mógł zapoznać się z ideami, jakie wypracował Adolf Loos. Wreszcie w marcu 1908 młody architekt udał się do Paryża, wkrótce wstępując tam do pracowni architekta Auguste’a Perret’a, gdzie przepracował 15 miesięcy i doświadczył użytkowej wiedzy z zakresu surowej konstrukcji żelbetowej. Z kolei w 1909 przyszły projektant rewolucjonista spotkał we francuskim Lyonie z protagonistą nowoczesnej architektury, mianowicie z Tony’m Garnierem.

Podróże i debiuty

W 1910 roku Le Corbusier odbył długą podróż po Niemczech. Celem zostało zapoznanie się z osiągnięciami niemieckiej sztuki stosowanej. Pracując u niejakiego Petera Behrensa, architekt poznał Mies’a van der Rohe i Walter’a Gropius’a. W następnym roku mógł również zetknąć się z Heinrichem Tessenowem, czyli twórcą sławnego miasta-ogrodu o nazwie „Grünau-Falkenberg”. Następna jego podróż, tym razem po Europie Wschodniej, ale i Turcji oraz Grecji, była już etapem gromadzenia konkretnych rysunków, notatek i fotografii.

Tymczasem na rok 1913 przypadła jego pierwsza wystawa prac (dzieł akwarelowych). Zajmowało go w tamtym okresie zwłaszcza studiowanie w Bibliotece Narodowej dostępnych materiałów potrzebnych do pracy „Budowa miast” („La construction des villes”).

Le Corbusier, protoplasta puryzmu

W wieku 29 lat Le Corbusier osiadł na stałe w Paryżu, aby w roku 1917 otworzyć tam swoją własną pracownię architektoniczną. Od 1919 wydawał już gazetę artystyczną zatytułowaną „Ésprit Nouveau” („Nowy duch”), w której artykuły swego pióra podpisywał „Le Corbusier”. Jego pseudonim miał za zadanie przypominać francuskie słowo „kruk” (czyli „le corbeau”), niekiedy rysował właśnie kruka przy okazji składania podpisu. Wszedł wówczas również w kontakt z awangardowym środowiskiem artystycznym. Razem z Amédée Ozenfantem mógł dzięki temu zapoczątkować nowy kierunek malarski o nazwie „puryzm”. Od około 1925 używał już pseudonimu jako architekt i artysta.

Wzorem benedyktyńska cela

Le Corbusier już podczas swych pierwszych eskapad studialnych był pod wrażeniem klasztorów. To klasztorna cela została jedną z inspiracji do stworzenia jego „Pavillon de l’Esprit Nouveau”, który to projekt zrewolucjonizował architekturę oraz obszar projektowania wnętrz. Tenże modelowy dom jednorodzinny wyposażony w antresole i loggię, rozpoczął dość szybkie szerzenie się jego nowej myśli architektonicznej. W planie przypominać miał celę benedyktyńskiego duchownego. „Pavillon de l’Esprit Nouveau” był elementem jego idei o nazwie „Immeubles-Villas”, czyli dużego wielkomiejskiego budynku o charakterze mieszkaniowym łączącym cechy domu jedno- jak i wielorodzinnego. Dzięki tej wystawie artysta został zauważony. Mógł zatem w 1922 roku opublikować w czasopiśmie L’Esprit Nouveau swoje słynne pięć punktów wyznaczających dyskurs nowoczesnej architektury. Zostały one zastosowane po raz pierwszy w willi Le Lac w Corseaux w Szwajcarii w roku 1923, a następnie w sposób wybitnie spektakularny w willi o nazwie Savoye – we francuskim Poissy, w roku 1931).

„Słońce, przestrzeń, zieleń”

W roku 1926 Le Corbusier opracował dzieło pod tytułem „Architektura epoki maszynowej” („Architecture d’époque machiniste”). Dwa lata później został jednym z założycieli CIAM, czyli odbywających się regularnie Międzynarodowych Kongresów Architektury („Congrès Internationaux d’Architecture”). Propagował wówczas swoje rozpoznawalne hasło „słońce, przestrzeń, zieleń” jako trzy kolejne elementy, którymi powinna odznaczać się współczesna architektura.W tamtym czasie Le Corbusier podróżował do Niemiec, Moskwy, ale i do Ameryki Południowej. 19 września 1930 Le Corbusier zdecydował się przyjąć obywatelstwo francuskie, natomiast 18 grudnia tego samego roku poślubił Yvonne Gallis, która znana była od tego czasu jako Madame Le Corbusier. W 1934 roku Le Corbusier był tym, który stworzył w Paryżu wybitnie modernistyczną, przeszkloną kamienicę przy ulicy Nungesser et Coli 24, gdzie zamieszkał z żoną. Jego mieszkanie złożone jest z dwóch kondygnacji, pracowni i tarasu wypoczynkowego – z ogrodem umieszczonym na dachu.

II wojna i działalność lat następnych

W czasie II wojny Le Corbusier przebywał początkowo w Vichy, bywając też we francuskiej Algierii. Lokalna architektura algierska wywarła na niego pewien artystyczny wpływ.

Le Corbusier w roku 1942 rozpoczął pracę nad swym „Modulorem”, który był autorskim kanonem proporcji, co opisał w kilku swych pracach. Za modelowego, wysokiego człowieka przyjął średni wzrost policjanta w USA, który wynosił 183 cm. Wyciągnięta do góry ręka takiej postaci wyznaczyła podstawową wysokość projektowanych przez Corbusiera kondygnacji netto, wynosząc 226 cm. Większość wysokości odnoszących się do ciała ludzkiego czy też przedmiotów codziennego użytku artysta umieścił w dwóch ciągach: mianowicie w ciągu wymiarów, wyznaczonym na podstawie wspomnianego wzrostu, zawierając też wysokość kondygnacji i tworząc w ten sposób złoty podział.

Pod koniec II wojny Le Corbusier zdecydował się założyć „Assemblée de Constructeurs pour Rénovation architecturale” (ASCORAL), czyli organizację która opracowała plany odbudowy Francji już po wojnie, zaś w 1943 opublikował swoją „Kartę Ateńską”.

Po wojnie Le Corbusierowi, jako jednemu z architektów czołowych na świecie powierzano najbardziej prestiżowe projekty, nie tylko bynajmniej w Europie, ale i w dalekich Indiach (w mieście Chandigarh) czy też Brazylii. W 1947 roku Le Corbusier został członkiem komitetu złożonego z architektów, który miał za zadanie przygotować plany budowy centralnej siedziby ONZ w Nowym Jorku – konstrukcja opierała się w dużym stopniu na koncepcji Le Corbusiera.

Le Corbusier zmarł na zawał serca 27 sierpnia 1965 we francuskim Cap Martin.

Ciekawostki o Le Corbusierze

• Le Corbusier fascynował współczesnych mu młodych architektów, wokół artysty gromadzili się młodzi adepci sztuki, którzy zapragnęli brać go za swój wzór.
• Zmarł nagle, na skutek zawału serca podczas odbywania kąpieli w Morzu Śródziemnym.
• W latach 20. XX wieku Le Corbusier sformułował głośne hasło lansujące jego twórczość, czyli: „słońce, przestrzeń, zieleń” – trzy elementy, które powinny jego zdaniem mieć decydujący wpływ na współczesną architekturę oraz urbanistykę. Jak się jednak okazało, sygnowana jego nazwiskiem rewolucja modernistyczna w urbanistyce została najczęściej synonimem uniformizmu w sztuce, a nawet brzydoty miast.
• Zaprojektował plan przebudowy Paryża – jeśli by do tego doszło, centrum stolicy Francji zajmowałyby dziś wielkie bloki.
• W swoich pracach opierał się ściśle na proporcjach, w tym również – niejako śladami Leonarda da Vinci – na niezwykle precyzyjnych proporcjach ludzkiego ciała, tak, aby każda przestrzeń w jego projektach mogła temu ściśle podlegać.

Źródła

Zdjęcie pochodzi z portalu wikipedia.org. Autorem jest Joop van Bilsen / Anefo. Zdjęcie zostało wykorzystane na podstawie licencji CC0 1.0.

https://www.biography.com/artist/le-corbusier
https://en.wikipedia.org/wiki/Le_Corbusier
https://pl.wikipedia.org/wiki/Le_Corbusier
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1248673,Le-Corbusier-Dom-jest-maszyna-do-mieszkania
https://pl.wikiquote.org/wiki/Le_Corbusier
https://www.dwutygodnik.com/artykul/4603-w-strone-le-corbusiera.html

Tagi: