Magdalena Samozwaniec (1894-1972) była polską pisarką satyryczną, często nazywaną „pierwszą damą polskiej satyry”.
Spis treści
Magdalena Samozwaniec – dzieciństwo
Magdalena Samozwaniec urodziła się w Krakowie 26 lipca 1894 roku.
Kobieta była córką Wojciecha Kossaka – polskiego malarza tematyki batalistycznej i historycznej, oraz Marii Kisielnickiej. Magdalena miała starsze rodzeństwo – Jerzego (malarza, polskiego przedstawiciela realizmu) i Marię. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska była dramatopisarką i poetką tworzącą w dwudziestoleciu międzywojennym.
Choć Magdalena uczyła się tylko i wyłącznie w domu, sprawnie i biegle posługiwała się aż trzema językami obcymi: angielskim, niemieckim, i francuskim.
Ówczesne zwyczaje sprawiły, że ani Magdalena, ani jej starsza siostra nie zdobyły wyższego wykształcenia. Artystyczne korzenie rodziny spowodowały, że całe rodzeństwo poszło w ślad ojca i dziadka. Starsza siostra Magdaleny od zawsze uznawana była za dziecko wyjątkowe. Toteż w obliczu takiego postrzegania siostry, Magdalena uważała siebie za dziecko tępe, które wszystko zawdzięcza matce. Takie sytuacje sprawiły, że początkowo sielankowe siostrzane chwile przerodziły się w stałe konkurowanie.
Początki działalności Magdaleny Samozwaniec
Od wczesnych lat młodości tworzyła. Jej pierwszy debiut literacki to humoreska (krótkie żartobliwe opowiadanie w formie dialogu, często z puentą) „Wyjazd mamy do miasta”. Utwór został opublikowany w 1912 roku na łamach Nowin Krakowskich. Napędzana triumfem zaczęła tworzyć jeszcze więcej. Jednak jej propozycje nie były publikowane w żadnych periodykach. Zdecydowała się zatem na wydawanie rodzinnego tygodnika „Pimomo”, do którego ilustracje tworzył starszy brat Jerzy.
Lata 1919 do 1921 dla Marii były czasem uczęszczania do Szkoły Sztuk Pięknych Marii Niedzielskiej w Krakowie. Znajdująca się przy ulicy Szpitalnej w Krakowie szkoła artystyczna szkoliła i rozwijała utalentowane artystycznie kobiety. Po zakończeniu szkoły zdecydowała się na otwarcie pracowni batikarstwa – malowała tkaniny przy użyciu wosku. Na (najczęściej bawełniany) materiał, przy użyciu pędzelków lub patyczków nakłada się ciepły wosk.
Zaręczyła się z Janem Starzewskim (polskim ministrem spraw zagranicznych, dyplomatą, działaczem emigracyjnym). Ich małżeństwo trwało od 1921 do 1928 roku. Przez ten czas rodzice kobiety traktowali zięcia chłodno. Owocem związku małżeńskiego Magdaleny i Jana była córka Teresa.
Czas trwania małżeństwa Magdaleny i Jana to okres wielu sukcesów pisarskich kobiety. Wtedy właśnie napisała parodię „Trędowatej” – „Na ustach grzechu”. W dopracowaniu powieści pomagali jej mąż i starsza siostra. Nakład na wydanie tomiku był… kradziony. Nie doczekawszy się na finansową pomoc ojca, kobieta postanowiła spieniężyć biżuterię matki i na własną rękę wydać, jak się później okazało, chętnie czytane i kupowane dzieło.
Przepowiednia przypadkowo spotkanej wróżki zapowiedziała rozpad małżeństwa kobiety. Tak też się stało. Po nominacji mężczyzny na drugiego sekretarza poselstwa polskiego w Bukareszcie, napotykała wiele trudności w nowej rzeczywistości. Te problemy i liczne wpadki poskutkowały jej powrotem do Krakowa w 1925 roku. Mimo późniejszych spotkań z mężem ostatecznie się rozstali.
Relacja Magdaleny z córką była trudna. W dużej mierze dziewczyną zajmowała się matka kobiety. Przez pewien czas Teresa mieszkała razem z ojcem Janem w Kopenhadze. Jednak trudności w nawiązaniu kontaktu z macochą spowodowały, że wróciła do Krakowa. Matka z córką nie spędzały dużo czasu wspólnie. W późniejszych latach małe grono osób wiedziało w ogóle o istnieniu córki pisarki.
Magdalena Samozwaniec – życie po „Na ustach grzechu”
Powrót do Krakowa i stałe konkurowanie z siostrą zaowocowały nowym dziełem. „Malowana żona”, bo o niej mowa, to sztuka napisana przez Magdalenę i wystawiona w Teatrze Warszawskim. Sukces „Na ustach grzechu” sprawił, że Samozwaniec stała się w Warszawie osobą modną i znaną. Znana „Szopka” napisana przez Tuwima i Lechonia przedstawiała Magdalenę wraz z ojcem, Wojciechem. Wybranie kobiety na bohaterkę tego utworu było dla niej wielkim wyróżnieniem.
Magdalena często i chętnie podróżowała po Polsce i organizowała wieczory autorskie i spotkania ze swoimi czytelnikami. Tak też poznała Artura Świniarskiego i zaczęła współpracować z kabaretem „Kukiełki u Hawełki”.
W 1945 roku poślubiła Zygmunta Niewidowskiego. Para poznała się w dość nietypowy sposób. Mężczyzna przyszedł do domu rodzinnego Magdaleny wraz z jej córką. To spotkanie przerodziło się w uczucie. I tak para pozostała razem do śmierci kobiety.
Magdalena często tworzyła i wydawała. Do najważniejszych dzieł pisarki można zaliczyć:
- „Wielki szlem”, który okazał się bestsellerem tamtych czasów,
- „Maria i Magdalena” – powieść opowiadająca o życiu autorki, jej siostry i klanu Kossaków,
- „Zalotnica niebieska”, czyli książka poświęcona siostrze Marii.
Magdalena Samozwaniec zmarła 20 października 1972 roku. Została pochowana w Warszawie na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Źródła
http://krakow-przewodnik.com.pl/zwyczajni-wielcy-swieci/dwie-siostry/https://www.wp.pl/?s=https%3A%2F%2Fkobieta.wp.pl%2Fmagdalena-samozwaniec-pierwsza-dama-polskiej-satyry-5982772140335745a&nil&src01=f1e45
http://www.bg.agh.edu.pl/KOSSAK/magdalena-main.html
https://lubimyczytac.pl/ksiazka/71725/maria-i-magdalena
https://rme.cbr.net.pl/index.php/archiwum-rme/739-listopad-grudzien-nr-82/kultura-i-tradycje-ludowe/1102-batik-z-indonezji-do-polski
