Marek Aureliusz Antoninus, Marek Anniusz Aureliusz Werus, przyszedł na świat w Rzymie 26 kwietnia 121 roku. Zmarł w Vindobonie 17 marca roku 180. W latach 161–180 był cesarzem rzymskim, oprócz tego pisarzem i filozofem.
Krótki życiorys Marka Aureliusza
Jego ojcem był Anniusz Wersus, który zmarł, gdy Marek Antoniusz miał zaledwie lat jedenaście. Opiekę nad nim przejął wówczas Hadrian. Kiedy miał siedemnaście lat, został adoptowany przez Antoniusa Piusa, który został w roku 145 jego teściem, gdyż oddał on Antoniuszowi za żonę swoją córkę, którą była Faustyna Młodsza. Mieli razem później trzynaścioro dzieci.
Jako władca, Marek Aureliusz zwany był „filozofem na tronie”. Wyznawał zasady filozofii stoickiej. Jego życie, można rzec, było spokojne. Stronił od przemocy i walki, a to kiedy tylko dało się rozwiązywać problemy na drodze pokojowego porozumienia. Niestety, jego panowanie w Rzymie wiązało się wówczas z nękaniem go wieloma kataklizmami. Do takowych wszakże zaliczyć można wylew Tybru, później plagę szarańczy, epidemie czy pożary dość często trawiące miasto. Mimo takich warunków, Marek Aureliusz starał się przeprowadzać niezbędne reformy w państwie. Dotyczyły one między innymi, ale i głównie sfery administracyjnej państwa i kształtu oraz mocy prawa. Zabraniał na przykład tworzenia się i działania sekt, zwłaszcza tym, które oddawały kult wschodnim bogom. Upatrywał w tych praktykach zarzewi konfliktów, na które nie mógł sobie pozwolić zwłaszcza w związku z wymienionymi kataklizmami.
W latach 162-166 Rzym walczył z Partami. Inne walki miały miejsce na przestrzeni lat 166-168 – a to z plemieniem Kwadów i Markomanów. Z kolei od roku 170 do 174 Marek Aureliusz prowadził walki z Jazygami. Choć nie był zwolennikiem starć militarnych, w tym wypadku musiał odpowiedzieć zbrojnie na zalew licznych plemion i ludów usposobionych wrogo. Stłumił również podczas swego panowania powstanie w Egipcie.
Marek Aureliusz zmarł 17 marca 180 roku. Powodem była choroba zakaźna, mająca miejsce podczas kolejnej jego wyprawy na plemię Markomanów. Przed śmiercią zdążył jednak mianować swego syna – Kommodusa – swoim prawnym następcą.
Biografia rozszerzona Marka Aureliusza
Jako cesarz Rzymu w latach 161-180, Marek Aureliusz chronił imperium przed Partami i Niemcami, ale jest najbardziej znany ze swoich intelektualnych dążeń.
Marek Aureliusz urodził się 26 kwietnia 121 roku we Włoszech i został wybrany przez Emporera Hadriana na swego następcę. W 161 roku Aureliusz przejął kontrolę nad Imperium Rzymskim wraz ze swoim bratem Verusem. Wojna i choroby zagrażały Rzymowi ze wszystkich stron. Aureliusz posiadał swoje terytorium, ale został osłabiony politycznie, jako władca, po śmierci swego brata Verusa. Jego syn Komodos później został współwładcą w 177 roku, zaledwie trzy lata przed śmiercią Aureliusza 17 marca 180 roku.
Cesarz rzymski Marek Aureliusz znany jest jednak przede wszystkim ze swoich zainteresowań filozoficznych, Aureliusz był jednym z najbardziej szanowanych cesarzy w historii Rzymu. Urodził się w bogatej i politycznie znaczącej rodzinie. Dorastając, Aureliusz był oddanym uczniem, uczącym się łaciny i greki. Jednak jego największym zainteresowaniem intelektualnym był stoicyzm, filozofia, która podkreślała los, rozum i powściągliwość. Dyskursy, napisane przez byłego niewolnika i stoickiego filozofa Epictetusa, miały wielki wpływ na Marka Aureliusza. Jego poważną i pracowitą naturę zauważył wreszcie cesarz Hadrian.
Po śmierci wcześniejszego pretendenta do stanowiska swego następcy, Hadrian zaadoptował Tytusa Aureliusza Antonina (który byłby znany jako cesarz Pius Antonius), by zastąpić go jako cesarza. Hadrian przekonał także następnie Antonina, aby adoptował z kolei Marka Aureliusza. W wieku 17 lat Marek Aureliusz został synem Antonina. Pracował wraz ze swoim adoptowanym ojcem, ucząc się sposobów rządzenia i spraw publicznych.
W 140 roku Aureliusz został konsulem oraz przywódcą senatu – osiągnął zatem stanowisko, które zajmował jeszcze dwa razy w życiu. Z upływem lat otrzymał więcej obowiązków i oficjalnych uprawnień, przekształcając się w silne źródło wsparcia i rady dla Antoninusa. Aureliusz kontynuował również studia filozoficzne i rozwinął zainteresowanie prawem.
Wraz z rozwijającą się karierą Aureliusz wydawał się mieć zadowalające życie osobiste. Poślubił Faustynę, córkę cesarza, w 145 roku. Razem mieli wiele dzieci, choć niektóre z nich nie żyły niestety długo. Najbardziej znane są ich córka Lucilla i ich syn Commodus.
Po śmierci przybranego ojca w 161 roku Aureliusz doszedł do władzy i został oficjalnie znany jako Marek Aureliusz Antoninus Augustus. Podczas gdy niektóre źródła wskazują, że Antoninus wybrał go jako swojego jedynego następcę, Aureliusz nalegał, aby jego adoptowany brat służył jako jego współwładca. Jego bratem był Lucjusz Aureliusz Verus Augustus (zwykle określany jako Verus).
W przeciwieństwie do pokojowych i dostatnich rządów Antonina, wspólne panowanie dwóch braci naznaczone było wojną i chorobą. W latach 160. walczyli z imperium Partów o kontrolę nad ziemiami na Wschodzie. Verus nadzorował wysiłek wojenny, podczas gdy Aureliusz przebywał w Rzymie. Wiele z ich sukcesów w tym konflikcie przypisywano generałom pracującym pod Verusem, zwłaszcza Avidiusowi Cassiusowi. Później został gubernatorem Syrii. Powracający żołnierze przynieśli jednak ze sobą jakiś rodzaj choroby do Rzymu, który utrzymywał się jako epidemia przez lata, choroba, która zniszczyła znaczną część rzymskiej populacji.
Po zakończeniu wojny partyjskiej dwaj władcy musieli zmierzyć się z kolejnym konfliktem zbrojnym z plemionami niemieckimi pod koniec lat sześćdziesiątych. Niemieckie plemiona przekroczyły Dunaj i zaatakowały rzymskie miasto. Po zebraniu niezbędnych funduszy i żołnierzy Aureliusz i Verus wyruszyli, by zawalczyć z najeźdźcami. Verus zmarł w 169 roku, więc Aureliusz uruchomił się w tym kierunku sam, próbując odepchnąć Niemców.
W 175 roku stanął przed kolejnym wyzwaniem – tym razem o swoją pozycję. Po usłyszeniu pogłoski o śmiertelnej chorobie Aureliusza, Avidius Cassius zdobył tytuł cesarza dla siebie. To zmusiło Aureliusza do podróży na wschód, aby odzyskać kontrolę. Ale nie musiał walczyć z Kasjuszem, ponieważ tamten został zamordowany przez własnych żołnierzy. Zamiast tego Aureliusz zwiedził prowincje wschodnie wraz z żoną, przywracając tam swą władzę. Niestety Faustyna zmarła podczas tej podróży.
Po raz kolejny walcząc z plemionami niemieckimi, Aureliusz uczynił swego syna Komodusem swoim współwładcą w 177 roku. Razem walczyli z północnymi wrogami imperium. Aureliusz miał nawet nadzieję na rozszerzenie granic imperium poprzez ten konflikt, ale Aureliusz nie żył wystarczająco długo, aby zobaczyć tę że wizję u jej końca.
Marek Aureliusz zmarł 17 marca 180 r. Jego syn Komodos został cesarzem i wkrótce zakończył północne wysiłki wojskowe. Marek Aureliusz nie jest jednak najlepiej pamiętany z wojen, które prowadził, ale ze względu na swoją kontemplacyjną naturę i władzę kierowaną przez rozum. Zbiór jego myśli został opublikowany w dziele zatytułowanym “Medytacje” lub “Rozmyślania”. Na podstawie jego stoickich przekonań praca jest wypełniona jego notatkami o życiu, pełnymi niezwykle trafnych spostrzeżeń i metafor.
Ciekawostki o Marku Aureliuszu
- Marek Aureliusz był zwany filozofem na tronie, całkiem nieprzypadkowo. Oto wyznawał umiar życiowy ze wszech miar, stroniąc od rozwiązań brutalnych a najczęściej polubownych. Tymczasem ironia dotyczyła go w kontekście jego syna Kommodusa, który zasiadłszy na tronie po jego śmierci został władcą słynącym z brutalności i porywczości, natomiast ciekawostką jest rzeczywiste pochodzenie biologiczne Kommodusa, które przypisywano romansowi jego matki z gladiatorem.
- Marek Aureliusz jest autorem swych “Rozmyślań”, w której to pozycji dał wyraz filozofii stoickiej ze wszech miar – zastanawia przy tym fragment dotyczący medytacji codziennej, jaką tam zaleca Aureliusz czytelnikowi, ponieważ mówi o baczeniu na egoizm biorący górę w każdym niemal człowieku nad wszelkimi cnotami.
- Wyznawał zasadę, że władca jest sługą narodu, nie na odwrót.
Cytaty Marka Aureliusza
“Ale kto czci duszę rozumną, ogarniającą wszechświat i społeczeństwo, o żadną z innych rzeczy już się nie troszczy. Ponad wszystko duszę własną utrzymuje w takim stanie, aby była rozumna i społeczna i czynna, i śpieszyła z pomocą bliźniemu, który do tego samego celu dąży.”
“Co nie jest pożyteczne dla roju, i dla pszczoły nie jest pożyteczne.”
“Duszyczką jesteś, dźwigającą trupa – powiedział Epiktet.”
“Nie marnowałem czasu na badanie tajemnic nieba.”
“Popatrz, jak szybko wszystko ulega zapomnieniu!”
“Zawsze masz możność żyć szczęśliwie, jeśli pójdziesz dobrą drogą i zechcesz dobrze myśleć i czynić. A szczęśliwy to ten, kto los szczęśliwy sam sobie przygotował. A szczęśliwy los – to dobre drgnienie duszy, dobre skłonności, dobre czyny.”
Źródła
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Marek_Aureliusz
- https://wypracowania24.pl/historia/4633/marek-aureliusz-biografia-zyciorys
- https://pl.wikiquote.org/wiki/Marek_Aureliusz
- https://en.wikipedia.org/wiki/Marcus_Aurelius
- https://www.biography.com/people/marcus-aurelius-9192657
Jakub Mazur jest z wykształcenia socjologiem, który swoje zawodowe życie poświęcił pracy dziennikarskiej. Doświadczenie dziennikarskie zdobywał pracując m.in. w podkarpackim czasopiśmie oraz regionalnej telewizji na Śląsku. Prywatnie jest wielkim fanem historii, a pasją tą dzieli się poprzez publikacje na portalu Zyciorysy.info. Jest autorem ponad 1000 tekstów biograficznych.