Melchior Wańkowicz (ur. 10 stycznia 1892 r. – zm. 10 września 1974 r.) był oficerem polskiej armii, popularnym pisarzem, dziennikarzem politycznym i wydawcą. Najbardziej znany jest z relacji dla polskich sił zbrojnych na Zachodzie z czasów II wojny światowej oraz napisania książki o bitwie o Monte Cassino.
Krótki życiorys Melchiora Wańkowicza
Melchior Wańkowicz przyszedł na świat w 1892 roku w Kałużycach, na Mińszczyźnie. Był pisarzem, dziennikarzem oraz publicystą, ale i żołnierzem I wojny światowej, twórcą i założycielem Towarzystwa Wydawniczego „Rój”. W roku wybuchu II wojny Wańkowicz wyemigrował z Polski, pracując później jako korespondent wojenny z rejony Bliskiego Wschodu oraz Włoch. Tuż po ukończeniu II wojny podjął się pracy nad jego najbardziej znaczącą pozycją książkową zatytułowaną „Bitwa o Monte Cassino”. W tym okresie współpracował również z takimi polskimi gazetami jak : „Przekrój”, „Nowiny literackie”, a także „Słowo Powszechne”. Z emigracji do ojczyzny Wańkowicz powrócił pod koniec dekady lat 60. W połowie lat 60. pisarz podpisał się pod słynnym „listem 34” którego adresatami zostali ówcześni dygnitariusze partyjni , a celem tego listu było oprotestowanie polityki kulturalnej państwa. Po tym wydarzeniu władze Polski Ludowej na każdym możliwym kroku starały się utrudniać artyście życie i pracę, oskarżając go między innymi o ożywioną współpracę z zakazanym w PRLu Radiem Wolna Europa. Został na skutek tego skazany na 3 lata więzienia, ale po zaledwie 5 tygodniach spędzonych w areszcie Wańkowicz odzyskał wolność. Zmarł w 1974 roku w Warszawie. Spoczął na warszawskich Powązkach.
Rozszerzona biografia Melchiora Wańkowicza
Młodość i I wojna
Melchior Wańkowicz urodził się 10 stycznia 1892 r. w w Kałużycach, w guberni mińskiej Imperium Rosyjskiego, obecnie Kolyuzhitsa (rejon Byerazino, obwód miński, Białoruś). Uczęszczał do szkoły w Warszawie, a następnie na Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, którą o naukę ukończył w 1922 r. Był działaczem polskiego ruchu niepodległościowego, również oficerem Związku Strzeleckiego. Podczas pierwszej wojny światowej walczył w I Korpusie Polskim w Rosji pod dowództwem gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego.
Twórca haseł reklamowych
Po wojnie pracował jako dziennikarz, przez pewien czas jako szef działu prasowego w polskim Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. W 1926 r. Melchior Wańkowicz założył agencję wydawniczą „Rój”. Pracował także w branży reklamowej, tworząc popularne hasła reklamujące, m.in. to zatytułowane „Cukier krzepi”. W okresie międzywojennym napisał trzy książki, wszystkie zyskały mu sławę i popularność. Kilka dekad później wymyślił inne słynne hasło – „LOTem bliżej”, reklamując polskie linie lotnicze LOT.
Korespondent wojenny
Po niemieckiej inwazji na Polskę przez pewien czas mieszkał w Rumunii, gdzie pisał o wydarzeniach z polskiego września. Później, w latach 1943–1946, podjął się Wańkowicz być może swego najsłynniejszego dzieła jako korespondent wojenny dla Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie – później napisał bowiem o bitwie o Monte Cassino, czyli swoją najsłynniejszą książkę. Jedna z jego córek, Krystyna Wańkowicz, zmarła jako członek polskiego ruchu oporu Armii Krajowej podczas powstania warszawskiego w 1944 r.
Piórem Wańkowicza o walkach na Monte Casino
W latach 1949–1958 Melchior Wańkowicz mieszkał w Stanach Zjednoczonych, po czym wrócił do komunistycznej Polski. Przeciwstawiał się reżimowi komunistycznemu, pisząc i wykładając o polskich siłach na Zachodzie (których udział został zminimalizowany przez rząd, który próbował podkreślić kluczową rolę sowieckiej armii Berlinga). Jego najbardziej znanym dziełem jest książka złożona z trzech tomów o bitwie o Monte Cassino, hołd złożony żołnierzom polskim walczącym na Zachodzie (książka wydana wówczas w Polsce jedynie w skróconej, cenzurowanej formie).
List 34.
Po podpisaniu listu 34 w 1964 r., protestując zatem przeciwko cenzurze, większość jego dzieł została zabroniona, a on sam został aresztowany, oskarżony o pomówienie Polski w ramach „szerzenia antypolskiej propagandy za granicą ” (częściowo z powodu opublikowania niektórych jego utworów przez Radio Wolna Europa), ale głównym dowodem w tejże sprawie był prywatny list do jego córki mieszkającej w USA, przez co został skazany na trzy lata więzienia. Jednak wyrok nigdy nie został wykonany, a rehabilitacja Wańkowicza miała miejsce w 1990 r., czyli po upadku komunizmu w Polsce.
Pisarz zmarł 10 września 1974 r., w Warszawie.
Ciekawostki o Melchiorze Wańkowiczu
- W 1970 roku Wańkowicz zdołał odzyskać polskie obywatelstwo.
- Podczas pobytu w USA Wańkowicz pracował między innymi na roli, ale i był nauczycielem języka rosyjskiego.
- Otrzymał Krzyż Walecznych jako ten, który brał czynny udział w działaniach wojennych, m.in. w bitwie pod Monte Cassino – jako korespondent wojenny.
- Jest autorem sloganu reklamowego „Cukier krzepi”, wykorzystanego później przez partyjny marketing kolejnych PRLowskich ekip.
- W 1964 został skazany na 3 lata więzienia, a to za współpracę z nielegalnym wówczas Radio Wolna Europa.
Cytaty Melchiora Wańkowicza
“Przez te siedemnaście lat byłem w siedemnastu krajach. I w siedemnastu krajach widziałem siedemnaście innych katolicyzmów, siedemnaście innych demokracji, siedemnaście innych komunizmów. Katolik w Abisynii kastruje niewolników, katolik w Anglii czyta Biblię. Widziałem we Francji odezwy komunistów skierowane do rentierów z wezwaniem o poparcie. A demokracja w każdym kraju inną rzepkę skrobie. Wielkie idee adaptują się do podłoża cywilizacyjnego.”
“Jeśli porównać wytwarzanie człowieka w Polsce do jakiegoś procesu fabrycznego, to gdzieś na końcu taśmy Taylora jest ostatni czan z jakimś niewłaściwie dobranym barwnikiem, który wszystko psuje.”
Źródła
https://pl.wikipedia.org/wiki/Melchior_Wa%C5%84kowiczhttps://biografia24.pl/melchior-wankowicz/
https://pl.wikiquote.org/wiki/Melchior_Wa%C5%84kowicz
