Monteskiusz

Monteskiusz, przyszedł na świat we francuskim La Brède, 18 stycznia 1689 roku. Zmarł 10 lutego 1755 roku w Paryżu. Był francuskim wolnomyślicielem, w tym filozofem, wolnomularzem, prawnikiem i pisarzem epoki Oświecenia.

Spis treści

Biografia i życiorys Monteskiusza

Monteskiusz zasłynął ze swych “Listów perskich”, które ukazały się w roku 1721. W tejże literaturze poddał Monteskiusz rzetelnej krytyce porządek, który do dziś zwany jest ancient regimem, czyli tym panującym we Francji przed jej rewolucją, ale i także podczas jej trwania. Monteskiusz potraktował w swej publikacji ustrój państwowy Francji zestawiając go niejako z tym mającym miejsce w Wielkiej Brytanii, ponieważ system brytyjski Monteskiusz uważał za formę najwłaściwszą i godną naśladowania właśnie we współczesnej mu Francji.

Największym dziełem Monteskiusza jest składająca się z trzydziestu jeden ksiąg publikacja, zatytułowana “O duchu praw” (“De l’esprit des lois”), która to ukazała się w roku 1748, gdzie znakomicie jak na swe czasy dokonał regularnej i systematycznej analizy znanych mu państwowych form ustrojowych.

Monteskiusz w dziele swym wyłożył stopniowo genezy ustrojowe od podstaw, bowiem za takie zwykł uważać koncepcje dotyczące na przykład prawa naturalnego. Monteskiusz wychodził z założenia cokolwiek sprzecznego z tezami przykładowo Hobbesa, że prawo stanowione służy by poskramiać dzikość przyrodzonej jednostkom ludzkiej natury. Tymczasem według Monteskiusza przy tworzeniu prawa nie tylko wypada, ale należy zatem wziąć pod uwagę cały zespół uwarunkowań naturalnych, które potrafią kształtować, co najważniejsze – właśnie ducha praw, istniejącego ciągle i od nowa. Do tychże uwarunkowań zaliczać trzeba według niego takie jak na przykład terytorium państwa, historia polityczna, klimat, charakter obyczajów, typ religijności, istniejące na danym terytorium formy gospodarowania oraz zasady zaprowadzania porządku prawnego. Monteskiusz wyróżnił zatem w sumie trzy główne formy państwa, mianowicie: 1. despotia, czyli forma oparta na strachu; 2. monarchia, zasadzana organizacyjnie na honorze; 3. republika, czyli forma oparta na cnocie, chyba że ma miejsce wyjątek w ramach tego – gdy system ten kształtują warstwy arystokratyczne, bowiem wówczas miejsce szeroko pojętej cnoty zajmuje według Monteskiusza umiarkowanie.

Monteskiusz jakość dowolnego państwa rozpatrywał w kategoriach jego podejścia do wolności obywateli. Filozof wysunął na kartach swego dzieła myśl, że wolności obywateli sprzyja właśnie ograniczenie władzy, a zwłaszcza odpowiedni podział władzy – władza zajmująca się ustanawianiem praw ma być wg. niego rozdzielna z władzą wprowadzającą w życie prawne postanowienia; sądy natomiast powinny być tym bardziej całkowicie poza zasięgiem jakichkolwiek wpływów władzy państwowej, lecz z zachowaniem w strukturze państwowej miejsca na same sądy. Ma to gwarantować suwerenność werdyktów sądowych sędziów, a przez to sprawiedliwość. Do sądu może zatem wobec tego odwołać się statystyczny obywatel, który czuje się na przykład pokrzywdzony decyzją któregoś z urzędów państwowych. Monteskiusz, co w tym momencie istotne, postulował istnienie dwuizbowego parlamentu jako najlepszy, bo najefektywniejszy wyraz władzy ustawodawczej, co ważne – z prawem weta dla rządu. W ten sposób pojawiła się dzięki Monteskiuszowi definicja trójpodziału władzy.

Uważał też Monteskiusz, że władza nie powinna być ciągle w rękach stałego senatu, ale winna być wykonywana przez osoby powołane z ludu, natomiast samo powołanie do władzy w drodze powołania, najlepiej na drodze wyborów powszechnych.

Ciekawostki o Monteskiuszu

Uważał, że umysł ludzki jest w stanie wszystko ogarnąć.
W 1719 roku Monteskiusz złożył Akademii w Bordeaux propozycje, w myśl której wyrażał gotowość opracowania rodzaju ankiety, w której pragnął zwracać się do różnych uczonych w Europie, którzy mieliby następnie przesyłać mu swoje refleksje na temat państwa i ustrojów w historii świata.
Po dziś dzień jest niezbitym klasykiem, wymienianym tuż za Arystotelesem. To właśnie ten francuski myśliciel u podstaw swych teorii umieścił stwierdzenie, iż państwo jest efektem umowy społecznej jednostek.