Niccolò Paganini

Niccolò Paganini (1782-1840) był wybitnym włoskim skrzypkiem, altowiolistą, gitarzystą i kompozytorem.

Niccolò Paganini – Kim był? Krótka notatka

Niccolò Paganini (1782-1840) był włoskim skrzypkiem i kompozytorem, jednym z najwybitniejszych skrzypków wirtuozów wszechczasów. Paganini to twórca nowoczesnej techniki gry na skrzypcach, do której wprowadził liczne innowacje. Jest autorem m.in. 24 Kaprysów na skrzypce solo. Był nie tylko wielkim skrzypkiem i gitarzystą, lecz również twórcą nowego typu wirtuozerii, która stała się punktem zwrotnym nie tylko w technice skrzypcowej, lecz również pianistycznej. Wzorowali się na nim najwięksi pianiści i kompozytorzy fortepianu tamtego okresu: Chopin, Liszt i Schumann.

Niccolò Paganini – Ciekawostki

Posiadał niezwykłą biegłość, przekraczającą wręcz ludzkie możliwości, dlatego wielu nazywało go „synem szatana” do czego przyczynił się także demoniczny wygląd artysty.

Pomimo wątłego zdrowia potrafił wystąpić ponad 150 razy w ciągu roku. Podczas koncertów grywał wyłącznie utwory skomponowane przez siebie. Wprowadził nowy „chwyt Paganiniego”, w przeciwieństwie do chwytu Geminianiego.

Swoistym rekordem świata skrzypcowej wirtuozerii Niccolò Paganiniego jest Allegro vivace a movimento perpetuo (zwane Perpetuela). Składa się ono z 2272 ósemek do wygrania w ciągu 3 i pół minuty, co daje 11 nut na sekundę.

W krzyżówkach możemy czasami spotkać zapytanie o rodzinne miasto Paganiniego. Odpowiedź brzmi: Genua.

XIX-wieczni obserwatorzy twierdzili, że mięśnie oraz ścięgna Paganiniego były sprężyste i elastyczne, a stawy tak rozluźnione, iż palce lewej ręki były bardzo rozciągliwe. Pozwalało mu to zadziwiać słuchaczy szybkością oraz łatwością w pokonywaniu technicznych trudności. Współcześnie jest rozważana hipoteza, że Paganini chorował na zespół Marfana, czyli chorobę genetyczną, której objawami są m.in. długie „pajęcze” palce oraz nadmierna ruchomość stawów.

Zachowały się relacje, że prywatnie chętnie grywał np. kwartety Haydna, Mozarta i Beethovena.

W swoim instrumencie dokonał zmian konstrukcyjnych, co jeszcze wzmacniało niezwykłe wrażenie, jakie wywoływany jego występy. Oryginalny strunnik zastąpił większym, a podstawek bardziej płaskim. Wykorzystywał także cieńsze struny i mocniejszy niż współcześni mu skrzypkowie naciąg włosia w smyczku.

Niccolò Paganini – Najważniejsze utwory

Najważniejsze utwory Niccolò Paganiniego to 24 Kaprysy na skrzypce solo, koncerty skrzypcowe: D-dur op.6 i h-moll op.7. Dla skrzypków największe wyzwanie stanowią wariacje; spośród nich np. tzw. „Il Carnevale di Venezia” (Karnawał wenecki). Paganini grał także mistrzowsko na gitarze. Zostawił kilkanaście kompozycji solowych oraz kameralnych na skrzypce, gitarę, altówkę i wiolonczelę.

Niccolò Paganini – Biografia

Niccolò Paganini urodził się 27 października 1782 roku w Genui. Jego rodzice byli miłośnikami muzyki. Ojciec był handlarzem portowym i chętnie grywał na skrzypcach i gitarze. To właśnie on jako pierwszy zaznajomił syna ze wspomnianymi instrumentami. Sześcioletni syn bezwiednie poprawiał swojego ojca, który to przekonał się o wybitnym talencie swojego dziecka i zaczął go systematycznie uczyć gry na skrzypcach. Ojciec jako zamiłowany hazardzista i brutal tyranizował Niccolò, zmuszając go do wielogodzinnych, wyczerpujących ćwiczeń. Oczyma wyobraźni widział stos złotych monet, które dla niego zarobi syn poprzez swoją mistrzowską grę. Ujemnie odbiło się to na zdrowiu wątłego chłopa i spowodowało chwilowy wstręt do muzyki w wyniku męczenia ponad siły.

Już jako ośmiolatek Paganini posiadał tak duże umiejętności, iż stał się lokalną gwiazdą Genui, zaczął także komponować. Niccolò dostał się pod pieczę nowych nauczycieli, jednakże żaden z nich nie potrafił okiełznać burzliwej indywidualności chłopca. Po paru latach występów w rodzinnym mieście ojciec za namową znajomych zabrał syna w podróż koncertową po kilku miastach Włoch, szukając jednocześnie dla niego nowych nauczycieli. W Parmie porady zasięgnął u A. Rollego, bodajże najlepszego ówczesnego skrzypka włoskiego i wybitnego pedagoga, który jednak stwierdził, iż nie może już niczego nauczyć 13-letniego chłopca. Kilkumiesięczna edukacja młodego Pagaininiego ograniczyła się do lekcji kompozycji u Ghirettiego oraz Paera.

W 1797 roku Paganini pod okiem ojca rozpoczął następną podróż koncertową po Włoszech. Po powrocie do Genui zastali warunki, które uniemożliwiały chłopakowi zarabianie pieniędzy, więc chciwy ojciec kazał mu ćwiczyć po 12 godzin dziennie. W listopadzie 1799 roku nadarzyła się okazja i Paganini wyrwał się na zawsze spod kurateli ojca, rozpoczynając pełne przygód dorosłe życie.

W dorosłym życiu Paganiniego oprócz muzyki opanowały namiętności takie jak hazard oraz niewieście wdzięki. Dzięki koncertom zarabiał ogromne pieniądze, które natychmiast roztrwaniał na uciechy życia. W ciągu jednej nocy potrafił przegrać w karty cały majątek, wraz ze skrzypcami. Na szczęście po tym wydarzeniu znalazł się sponsor, który najpierw pożyczył mu skrzypce, a później zachwycony jego występem podarował mu wspaniały instrument Guarneriego del Gesu z 1742 roku, o którym Niccolò mówił „moja armata”.

Po dwóch latach pełnych sukcesów w 1801 roku zaginął o nim wszelki słuch na kilka lat. Nie wiadomo dokładnie, co się z nim działo. Dopiero w 1805 roku pojawił się jako nadworny wirtuoz i kapelmistrz (a także kochanek) w Lucca na dworze siostry Napoleona Bonaparte, księżnej Marii Elizy Bacchiochi. Paganini koncertował i komponował, stworzył w tamtym czasie m.in. sławne 24 kaprysy na skrzypce solo. Na prośbę księżnej napisał Sonatę „Napoleon”, która była grana tylko na jednej strunie G.

Podziwiany i sławny Niccolò Paganini opuścił dwór w 1809 roku. Od tego casu odbywał przez najbliższe kilkanaście lat liczne tournée koncertowe we Włoszech. Wszędzie swą grą budził podziw tłumów. Ukoronowaniem jego wielkich sukcesów były pojedynki z najlepszym skrzypkiem francuskim – Charlesem Lafont’em w Mediolanie w 1816 roku i z polskim skrzypkiem – Karolem Lipińskim w Piacenzy w 1817 roku. W obu przypadkach Paganini wzbudził większy aplauz publiczności oraz krytyków. Chociaż nigdy nie występował poza Włochami ze względów chorobowych, to jednak jego sława rozniosła się po całej Europie. Przyczyną takiego stanu rzeczy były ataki choroby nerek i gruźlica. Na domiar tego poznał w Wenecji śpiewaczkę Antoninę Bianchi. Co prawda nie ożenił się z nią, lecz miał z nią syna Achilla. Początkowo ich związek układał się pomyślnie. Niccolò czuwał nad studiami wokalnymi ukochanej oraz dopuszczał ją do udziału w swoich koncertach, jednak po kilku latach rozszedł się z chorobliwie zazdrosną i przez to kłótliwą Antonią. Zapewnił jej dobrobyt materialny, lecz syna pozostawił przy sobie.

Okres „włoski” w jego życiu miał kilka wymuszonych przerw w tournée koncertowym ze względu na kuracje gruźlicze. Wtedy powstały liczne kompozycje, m.in. koncerty skrzypcowe: D-dur, h-moll, E-dur i liczne wariacje, które podkreślały jego nadzwyczajną wirtuozerię. Po podreperowaniu zdrowia, wiosną 1828 roku Paganini wyjechał na tournée europejskie, którego pierwszym etapem był Wiedeń. Następnie odwiedził Pragę, Berlin i w końcu zawitał do Polski, gdzie w maju 1829 roku uczestniczył w uroczystościach koronacyjnych Mikołaja I na króla Polski (tu podziwiał go młody Fryderyk Chopin). Następnie koncertował po całych Niemczech, a w lutym 1831 roku zagościł w Paryżu.

Kolejnym miejscem, które odwiedził był Londyn, gdzie zyskał oprócz niezwykłej sławy także wielki dochód. Przez najbliższe lata odwiedzał Francję, Anglię i Włoch, koncertując lub lecząc nadwyrężone zdrowie. Osiadł w słonecznej Nicei, gdzie zmarł na gruźlicę 27 maja 1840 roku. Początkowo odmówiono mu pogrzebu chrześcijańskiego, jednak rewizja wyroku przez kurię papieską umożliwiła taki pochówek. Jego zwłoki złożono na cmentarzu w Parmie.

Bibliografia

Marcin Lindstedt, 100 najwybitniejszych postaci w historii muzyki, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003

Oksfordzki słownik biograficzny, Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 1999

Niccolò Paganini, https://pl.wikipedia.org/wiki/Niccol%C3%B2_Paganini, dostęp: 02.12.2021

Paganini Niccolò (1782-1840), https://muzykotekaszkolna.pl/wiedza/kompozytorzy/paganini-niccolo-1782-1840, dostęp: 02.12.2021

Tagi: