Nikifor Krynicki, a właściwie Epifaniusz Drowniak (1895-1968) był polskim malarzem pochodzenia łemkowskiego, przedstawicielem prymitywizmu.
Krótki życiorys Nikifora
Urodzony w Krynicy w 1895 roku Nikifor był artystą reprezentującym nurt zwany prymitywizmem w malarstwie. Przez większą część życia był nikomu bliżej nieznanym człowiekiem, który potrafił przez nikogo niezauważonym czynić swe artystyczne wysiłki choćby na ruchliwszych ulicach Krynicy. Choć to zmieniło się później, był i pozostał człowiekiem cichym i skromnym, bo i zatopionym w swej sztuce. Odkrył go wprawdzie malarz ukraiński Roman Turyn, a rozsławili państwo Banachowie, to jednak wydaje się z perspektywy czasu, że samo malowanie było dla Nikifora procesem osobistym na tyle, aby obejść się bez szerszego zainteresowania.
Artysta odszedł w 1968 roku.
Rozszerzona biografia Nikifora
Nikifor pędził życie samotnie, w ubóstwie. Był artystą przez większość życia uważanym za intelektualnie niepełnosprawnego. Mówił w sposób bełkotliwy i niewyraźny. Był całym sobą zatopiony w malarskiej pasji. Dopiero pod koniec życia Nikifor Krynicki został doceniony, bo i uznany na całym świecie, jako jeden z najwybitniejszych przedstawicieli prymitywizmu.
Zainteresowanie wśród kapistów
Twórczość Nikifora odkrył w 1930 roku ukraiński malarz Roman Turyn, który zapoznał z dziełami Nikifora polskich i ukraińskich malarzy reprezentujących kapizm, a przebywających we francuskim Paryżu. Obrazy Nikifora wzbudziły spory zachwyt, twórcy bowiem zwracali przede wszystkim uwagę na bezbłędne operowanie przez Nikifora samym kolorem. Wprawdzie co najmniej entuzjastyczne opinie środowiska artystycznego miały miejsce, ale Nikifor nadal nie znajdował chętnych do kupowania jego prac i zrozumienia jego sztuki.
Tymczasem pierwsza publikacja na temat Nikifora Krynickiego pojawiła się w roku 1938 w czasopiśmie zatytułowanym „Arkady” (nr 3). Autorem tejże publikacji został Jerzy Wolff – nabywca dużej ilości dzieł Nikifora.
Akcja Wisła i wizyty w Krakowie
W 1947 w ramach akcji „Wisła” Nikifor Krynicki został wysiedlony na Ziemie Odzyskane, skąd jednak aż trzy razy wracał na piechotę z powrotem do Krynicy – za trzecim razem artyście pozwolono pozostać w Krynicy.
Kilka książek o Nikiforze Krynickim napisali krytycy sztuki z Krakowa tacy jak Ella i Andrzej Banachowie, którzy opiekowali się Nikiforem w latach 1948–1959. Nikifor wielokrotnie odwiedzał ich w Krakowie.
Wystawy w kraju i za granicą
Staraniem wspomnianego małżeństwa Banachów pierwsza wystawa Nikifora Krynickiego (a wtedy jeszcze pana „Jana Nikifora”) miała miejsce w warszawskiej sali SARP w roku 1949. Natomiast dopiero dziewięć lat później prace Nikifora Krynickiego pokazano poza granicami kraju: w 1958 roku w paryskiej galerii Diny Vierny, potem w 1959 roku w Amsterdamie, Brukseli, Liege, oraz w 1960 w Hajfie. W Niemczech natomiast odbyły się trzy wystawy: w 1961 roku w Baden-Baden, w 1961 roku we Frankfurcie nad Menem i w Hanowerze.
Schyłek życia i śmierć
Od 1960 roku aż do śmierci Nikiforem Krynickim opiekował się krynicki artysta malarz, Marian Włosiński. Poświęcił dla niego swój własny talent i stworzył Nikiforowi dobre warunki do pracy i życia, a po śmierci Nikifora zadbał, by twórczość Nikifora została zachowana.
Nikifor Krynicki zmarł w 1968 roku w Domu Pomocy Społecznej w Foluszu k. Jasła. Został pochowany w Krynicy.
Ciekawostki o Nikiforze
- Był po II wojnie trzy razy przesiedlany z Krynicy na tak zwane ziemie odzyskane, i trzy razy wracał stamtąd do Krynicy – na piechotę.
- Był najprawdopodobniej synem malarza i krynickiej służącej – żebraczki.
- Był malarskim samoukiem.
- W filmowego Nikifora w reż. Krzysztofa Krauzego wcieliła się Krystyna Feldman.
- Swoje obrazy Nikifor podpisywał nieraz nazwiskiem Matejko.
Źródła
https://pl.wikipedia.org/wiki/Nikifor_Krynickihttp://www.krynica.pl/Nikifor-Krynicki-c190.html
http://www.pz2.edu.pl/info/wp-content/uploads/2016/01/h_Nikifor-Krynicki.pdf
