Stepan Bandera (1909-1959) był ukraińskim politykiem niepodległościowym, który zasłynął z krwawych mordów na ludności polskiej, zamieszkałej na polskich kresach.
Spis treści
Krótki życiorys Stepana Bandery
Stepan Bandera przyszedł na świat 1 stycznia 1909 roku w Uhrynowie Starym (we Wschodniej Galicji). Był ukraińskim politykiem niepodległościowym. Przywódcą ukraińskich nacjonalistów. Synem kapłana grekokatolickiego. Był studentem Politechniki Lwowskiej. Działał w nielegalnych w Polsce ukraińskich strukturach w formie organizacji konspiracyjnej, mianowicie w Ukraińskiej Wojskowej Organizacji jak również w faszystowskiej OUN (Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów). Szybko zdołał objąć kierownictwo Egzekutywy Krajowej OUN. OUN pod rządami Bandery zaczęła przypominać działalność terrorystyczną, przeprowadzano bowiem zamachy na życia osób, które optowały za porozumieniami ukraińsko-polskimi, jak chociażby na życie Tadeusza Hołówki czy Iwana Babija. W 1936 roku Bandera został wreszcie skazany na karę śmierci (którą zamieniono wkrótce na dożywocie), a to za zorganizowanie przez niego zamachu na ministra spraw wewnętrznych, czyli Bronisława Pierackiego. Trzy lata później Bandera został uwolniony z więzienia przez kroczących na wschód Niemców. Dokonał później rozłamu w samym OUN, i stworzył OUN-B (OUN-Bandera). Wraz ze swymi banderowcami ogłosił on następnie akt proklamowania państwa ukraińskiego, w rezultacie czego Bandera wylądował w obozie śmierci. W tym czasie jego OUN-B mordowała ludność polską Kresów Południowo-Wschodnich. Po zakończeniu II wojny światowej Bandera zamieszkał niemieckie Monachium, jednak ciągle kierował działalnością swego OUN. Zginął 15 października 1959 roku w udanym zamachu przeprowadzonym przez KGB. Pośmiertnie odznaczony został Bandera tytułem Bohatera Ukrainy. Uważany przez jednych za „ukraińskiego Prometeusza”, natomiast w opinii większości był i pozostanie okrutnym ludobójcą.
Biografia rozszerzona Stepana Bandery
Stepan Andriyovych Bandera (Ukrainiec: Степан Андрійович Бандера, polski: Stepan Andrijowycz Bandera; 1 stycznia 1909 – 15 października 1959) był szefem bojowego skrzydła ukraińskiego ruchu niepodległościowego, i przywódcą działań terrorystycznych ukraińskich nacjonalistów.
Urodzony w austriackiej Galicji, w rodzinie księdza greko-katolickiego, od najmłodszych swych lat był Bandera nacjonalistą. Po upadku Austro-Węgier Galicja stała się na krótko Zachodnio-Ukraińską Republiką Ludową, ale szybko została zaanektowana przez Polskę i poddana szerokim kampaniom polonizacji i pacyfikacji. W tym czasie właśnie Bandera stał się radykałem, a po tym, jak polskie władze odmówiły mu wyjazdu do Czechosłowacji na studia, zapisał się na Politechnikę Lwowską, gdzie zorganizował ruch kilku organizacji nacjonalistycznych. Został uwięziony w 1934 r. i skazany na śmierć, ale jego wyrok został szybko zamieniony na dożywocie. Uciekł z więzienia w 1939 r., w momencie, w którym druga Rzeczpospolita upadła po wspólnej inwazji nazistowsko-sowieckiej a jej byt poniekąd przeniósł się do stref okupowanych z jednej strony przez nazistowskie Niemcy, a z drugiej przez ZSRR.
Bandera popierał niemieckie kręgi wojskowe sprzyjające ukraińskiej niepodległości i organizował grupy ekspedycyjne OUN. Kiedy nazistowskie Niemcy zaatakowały Związek Radziecki, przygotował proklamację państwowości ukraińskiej 30 czerwca 1941 r., we Lwowie. Za odmowę uchylenia tegoż dekretu Bandera został aresztowany przez gestapo, co doprowadziło do aresztu domowego 5 lipca 1941 r., a później, w latach 1942–1943, był więźniem obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. W 1944 r., Kiedy Niemcy szybko przegrywały w wojnie, w obliczu postępujących wojsk alianckich, Bandera został zwolniony, w nadziei, że odegra znaczącą rolę w odstraszaniu napierających sił radzieckich. Założył główną siedzibę odnowionej Ukraińskiej Najwyższej Rady Wyzwolenia w Berlinie, ale uciekł, gdy wojska radzieckie dotarły do miasta. Osiadł ze swoją rodziną w Niemczech Zachodnich, gdzie pozostał liderem OUN-B i współpracował z kilkoma organizacjami antykomunistycznymi, takimi jak Antybolszewicki Blok Narodów, a także z brytyjskimi agencjami wywiadowczymi. Czternaście lat po zakończeniu wojny, w 1959 r., Bandera został zamordowany przez agenta KGB Bohdana Staszynskiego w Monachium.
22 stycznia 2010 r. ustępujący prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko przyznał Banderze pośmiertny tytuł Bohatera Ukrainy. Parlament Europejski potępił nagrodę, podobnie jak rosyjski, podobnie jak polscy i żydowscy politycy i organizacje. Nadchodzący wówczas czas prezydenta Wiktora Janukowycza sprawił, iż ogłosił on, że nagroda jest nielegalna, ponieważ Bandera nigdy nie był obywatelem Ukrainy, co było warunkiem uzyskania nagrody. Ogłoszenie to zostało potwierdzone decyzją sądu w kwietniu 2010 r.. W styczniu 2011 r. nagroda ta została oficjalnie unieważniona. Niemniej jednak w grudniu 2018 r. ukraiński parlament ponownie przyznał nagrodę Banderze.
Bandera pozostaje bardzo kontrowersyjną postacią na Ukrainie, a niektórzy okrzyknęli go wyzwolicielem, który walczył zarówno z Sowietami, jak i nazistami, próbując ustanowić niepodległą Ukrainę, podczas gdy inni potępiają go jako faszystę i zbrodniarza wojennego, który wraz ze swoimi zwolennikami był w dużej mierze odpowiedzialny za zabijanie polskich cywilów, a częściowo także za Holokaust na Ukrainie.
Ciekawostki o Stepanie Banderze
- Kiedy Bandera siedział w niemieckim obozie jenieckim, naziści, chcąc zdyskredytować OUN i UPA, rozpowszechnili propagandowe „ulotki” na Zachodniej Ukrainie, nazwając go „starszym bolszewikiem radzieckiej Ukrainy, Stalinem mianowanym towarzyszem”.
- Według wspomnień współczesnych, w dzieciństwie Bandera publicznie lubił dusić koty. Ludzie mówili, że niezdrowe małe hobby Stepana było wynikiem ciągłego ośmieszania go przez jego rówieśników. Bandera przy tym słabł i często chorował.
- Bandera aktywnie współpracował z Secret Services of Britain. Według niektórych pomógł brytyjskiemu wywiadowi w poszukiwaniach i szkoleniu szpiegów do infiltracji do ZSRR.
- W 1948 r., Przemawiając na nadzwyczajnej konferencji OUN, Stepan Bandera zadeklarował chęć udania się na Ukrainę, aby osobiście wziąć udział w pracach podziemnych. Nawiasem mówiąc, dwa lata wcześniej radziecko-ukraiński poeta Mykoła Bazhan, będący oficjalnym przedstawicielem Ukraińskiej SRR na sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Londynie, zażądał, aby kraje zachodnie wydały Stepana Bandera władzom ZSRR, nazywając go „Przestępca przeciwko ludzkości”.
- Syn i córka Stepana Bandery poznali swe prawdziwe nazwisko dopiero po śmierci ojca. Wcześniej chodzili do szkoły i myśleli, że są Popeli, a nie Banderami.
Cytaty Stepana Bandery
„Podczas naszego marszu widzieliśmy na własne oczy ofiary żydowsko-bolszewickiego terroru, który wzmocnił naszą nienawiść do Żydów, a potem zastrzeliliśmy wszystkich Żydów, których spotkaliśmy w dwóch wioskach.”
„Chodzi o stworzenie takiej drogi i stosunków ukraińskich, w tym
tendencji politycznych, siły i działań, aby wszystkie z nich,
zachowując swój pozytywny błękit, również indywidualne cele i znaki, były realizacją jednego wspólnego celu – zagadnienia istnienia narodowego, oraz uznaniem hierarchicznej kolejności głównych wartości spraw narodowych i autorytetu narodu jako najwyższego czynnika przewodniego reprezentującego Ukrainę.”
Źródła
Zdjęcie pochodzi z portalu wikipedia.org. Autorem jest Alexey Marenko. Zdjęcie zostało wykorzystane na podstawie licencji CC BY-SA 3.0.https://pl.wikipedia.org/wiki/Stepan_Bandera
https://en.wikipedia.org/wiki/Stepan_Bandera
https://biografia24.pl/stepan-bandera/
https://www.fort-russ.com/2016/01/10-little-known-facts-about-stepan/
https://archive.org/stream/StepanBanderaPerspektyvy/SBanderaPerspektyvy_djvu.txt
Ciekawe artykuły:
Niezwykły życiorys:
