Św. Benedykt z Nursji (ok.480-547) był mnichem i opatem, autorem reguły benedyktyńskiej. Jest patronem Europy, uważany za ojca duchowego mnichów zachodu. Jest świętym Kościołów katolickiego, starokatolickiego, anglikańskiego, luterańskiego, ormiańskiego i prawosławnego.
Spis treści
Życiorys św. Benedykta
Benedykt urodził się około 480 roku, razem ze swoją siostrą bliźniaczką – św. Scholastyką. Jego ojciec był właścicielem posiadłości ziemskiej w Nursji. Benedykt pierwsze nauki pobierał w miasteczku rodzinnym, a na dalsze studia udał się do Rzymu. Chcąc oddać się Bogu na służbę jako asceta, opuścił Wieczne Miasto i osiadł w przysiółku Enfide (obecnie Affile). Następnie przeniósł się do Subiaco, gdzie znalazł ciszę i grotę w której mógł zamieszkać i oddać się kontemplacji. Przyjął z rąk jakiegoś mnicha habit. W grocie, która zapewniała mu zupełny spokój przebywał przez 3 lata, a miejscowi górale, którzy wypasali kozy, zaopatrywali go w żywność.
Z czasem przyłączyli się do Benedykta uczniowie. Pod jego kierownictwem utworzono 12 małych klasztorów, w których znajdowało się po 12 uczniów. Na czele każdego z nich postawieni byli przełożeni, którzy byli zależni od Benedykta. Benedykt przeobraził się z pustelnika w cenobitę, czyli ascetę, który zamieszkiwał pustynię wraz z innymi. Nie znane są przyczyny z jakich Benedykt opuścił to miejsce, choć św. Grzegorz wymienia niechęć miejscowego duchowieństwa. Benedykt wraz z najgorliwszymi swoimi uczniami przeniósł się na Monte Cassino do ruin dawnej fortecy rzymskiej. Rozpoczął budowę nowego klasztoru od wyburzenia świątyni pogańskiej Jowisza i Apollina, gdzie mieszkańcy przychodzili, aby składać ofiary.
Gdy klasztor i kościół stanął, a mury nowej placówki zapełniały się adeptami, Benedykt postanowił ułożyć regułę. Miał w tej kwestii już doświadczenie z długich lat rządów na Monte Cassino, kiedy to wypróbowywał przepisy w praktyce. Roztropnie zmieniał je i stale doskonalił, dlatego regułą benedyktyńska przeszła okres długiej próby i doświadczeń. Chociaż jej oryginał spłonął w roku 896 w czasie pożaru klasztoru w Teano to jednak zachowało się wiele jej odpisów.
Cechą zasadniczą Reguły św. Benedykta jest umiar we wszystkim: modlitwie, uczynkach pokutnych, pracy, spoczynku, posiłku i piciu. Nazwane jest to “złotym środkiem”. Zasadniczym celem jest służba Boża, a wszystkie chwile i czynności winny zmierzać do tego, aby głosiły chwałę stworzyciela. Jego dewizą było: Ora et labora – módl się i pracuj. Pięknym dziedzictwem jego zakonu, które pozostało do dni obecnych jest kult liturgiczny, strzeżony ze szczególną pieczołowitością. Dzień zakonnika w części przeznaczony jest na lectio divina, czyli czytanie Pisma Świętego. Do zakonu wprowadził profesję, czyli prawem zagwarantowaną przynależność do zakonu i stabilność miejsca, zobowiązującą mnichów do pozostawiania w jednym klasztorze aż do śmierci. Reguła św. Benedykta stała się podstawą dla innych reguł.
Szeroko rozeszła się sława Benedykta, a powiększać ją miały cuda o których wspominał św. Grzegorz. Benedykt miał między innymi przepowiedzieć najazd Longobardów, których wódz po śmierci Benedykta faktycznie najechał Monte Cassino i benedyktyni byli zmuszeni ratować się ucieczką do Rzymu w 587 roku. Benedykt miał założyć również opactwo w Terracina, a niektórzy podają także, że również opactwo św. Pankracego przy Lateranie w Rzymie.
Benedykt zmarł 21 marca 547 roku. Stało się to w kilka tygodni po śmierci jego siostry św. Scholastyki, założycielki żeńskiej gałęzi benedyktynów. Pochowano ich we wspólnym grobie na Monte Cassino, a po zniszczeniu klasztoru w 587 roku mnisi benedyktyńscy przenieśli ich relikwie do Francji. Szczątki św. Benedykta umieścili w klasztorze we Fleur, a św. Scholastyki w Le Mans. Znajdują się one tam do dnia obecnego. Część relikwii w latach późniejszych oddano opactwu na Monte Cassino. Relikwie zostały przeniesione do Fleur 11 lipca 773 roku, a zakon obchodzi w liturgii pamiątkę “przeniesienia relikwii”. Właśnie 11 lipca Paweł VI ustanowił doroczne święto św. Benedykta. Po śmierci Benedykta do jego grobu napływali liczni pielgrzymi. Sławę przyniosły mu Dialogi św. Grzegorza, gdzie mowa jest o cudach, jakie Benedykt działał za życia. Ku czci św. Benendykta ułożono mnóstwo hymnów, sekwencji i modlitw.
Patronat
W trakcie soboru watykańskiego II ws 1964 roku Paweł VI ogłosił św. Benedykta Patronem Europy. W ten sposób podkreślił orlę, jaką zakony oparte na jego regule odegrały w cywilizowaniu Europy oraz łączeniu tradycji Wschodu i Zachodu. Tradycja nadała mu również tytuł patriarchy monastycyzmu Zachodu.
W zachodniej tradycji św. Benedykt jest uważany za patrona wielu zakonów, górników, architektów, speleologów, inżynierów, uczniów oraz wydawców. Jest również orędownikiem otrutych osób.
Ikonografia
Św. Benedykt w ikonografii przedstawiany jest czarnym habicie benedyktyńskim, z krzyżem w dłoni. Ukazywany jest z niedługą, siwą brodą i łysiną czołową. Najczęściej w obu rękach trzyma zwinięty zwój.
Przypisuje się mu w tradycji zachodniej wiele atrybutów. Są to m.in: anioł, hostia, bicz, kielich z wężem, kruk z chlebem w dziobie, rozbity puchar, pastorał i pies.
Znaczenie reguły
Reguła św. Benedykta wywarła ogromny wpływ na życie Europy Zachodniej, a jego dzieło jest imponujące i niepowtarzalne. Benedyktyni w wiekach VI-XIII byli najpotężniejszą rodzinną zakonną na świecie, mieli kilka tysięcy klasztorów, a liczba mnichów dochodziła do wielu dziesiątków tysięcy. Benedyktyński model życia wywarł silny wpływ na takie rodziny zakonne jak: benedyktynki, cystersi, kameduli, sylwestryni, oliwetanie, trapiści, humiliaci, kartuzi czy norbertanie. Zakony oparte na regule przez niego ułożonej wydały ok. 5500 świętych i błogosławionych, dając Kościołowi 24 papieży. Do świętych benedyktyńskich zaliczamy chociażby: św. Grzegorza I Wielkiego, św. Bonifacego, św. Wojciecha, św. Jana Gwalberta, św. Hildegardę z Bingen czy św. Gertrudę Wielką.
Najbardziej znanym opactwem benedyktyńskim w Polsce jest Tyniec, Benedyktyni przybyli do Polski wraz ze św. Wojciechem. Ich opactwa istnieją obecnie w Tyńcu, Biskupowie oraz Lubiniu koło Kościana.
Źródła
Grafika: Fresk Fra Angelico przedstawiający św. Benedykta z Nursji.
https://brewiarz.pl/czytelnia/swieci/07-11a.php3https://pl.wikipedia.org/wiki/Benedykt_z_Nursji
