Św. Hieronim

Św. Hieronim ze Strydonu (ok. 345 – 419/420) jest świętym Kościoła katolickiego, doktorem Kościoła, apologetą chrześcijaństwa oraz świętym Kościoła prawosławnego i koptyjskiego. Dokonał tłumaczenia Pisma świętego z języków oryginalnych na łacinę. Przekład ten znany jako Wulgata należy do znaczących tekstów biblijnych Kościoła rzymskokatolickiego i jest jego oficjalnym tłumaczeniem.

Św. Hieronim – życiorys

Hagiografia katolicka wymienia pod tym imieniem: 5 świętych i 5 błogosławionych. Nasz Święty zajmuje wśród nich pierwsze miejsce.

Św. Hieronim przyszedł na świat ok. 345 roku w Strydonie (ob. Chorwacja), w miasteczku położonym na terenie dzisiejszej Istrii, pomiędzy Lublianą a Akwileją. Pełne jego imiona brzmią: Sofroniusz, Euzebiusz, Hieronim. Św. Hieronim pochodził z rodziny katolickiej, ale ówczesnym zwyczajem Chrzest święty przyjął w wieku młodzieńczym, zapewne z rąk papieża św. Liberiusza, kiedy ukończył studia retoryki w Rzymie. Jego nauczycielem był sławny wówczas gramatyk Donat, który św. Hieronima zapoznał z językiem łacińskim i jego bogatą literaturą. Pisma św. Hieronima dają mu najpiękniejsze świadectwo, jak dalece opanował ten język. W jednym ze swoich listów do Eustochii wyznał, że jego życie młodzieńcze nie różniło się wiele od trybu życia, jaki prowadziła ówczesna młodzież. Było ono lekkie i swobodne. Z tego listu wynika także że późniejsze twarde życie traktował jako rodzaj pokuty za grzechy młodości. Skoro wszakże został dopuszczony do Chrztu świętego, należy się domyślać, że jego młodość nie przekraczała granic ponad miarę, gdyż w przeciwnej sytuacji papież nie zezwoliłby na jego przyjęcie do Kościoła.

Po ukończeniu studiów w Rzymie św. Hieronim udał się do Trewiru, gdzie wówczas była stolica cesarstwa, największe miasto na północ od Alp na skrzyżowaniu dróg z Galii do Germanii, gdzie na życzenie rodziny oddał się karierze urzędniczej. Ale w latach 370—373 widzimy św. Hieronima już w Akwilei, gdzie biskupem był św. Chromacjusz. Wstąpił w szeregi jego duchowieństwa, które na wzór zakonu prowadziło ze swoim biskupem życie wspólne. Wszakże i tu długo nie zabawił, gdyż z bliżej nieznanych przyczyn udał się na Wschód. Zatrzymał się u swego przyjaciela w Antiochii. Pewnej nocy miał tajemniczy sen, w którym usłyszał głos napomnienia: „Sam siebie okłamujesz, gdyż jesteś więcej cyceronianinem niż chrześcijaninem”. Właśnie rozczytywał się w pismach Cycerona, sławnego filozofa i mówcy rzymskiego. Poruszony napomnieniem z nieba, św. Hieronim udał się na pustynię w okolicę miasta Aleppo (Syria), by tam wieść życie pokutne. Równocześnie rozpoczął studia nad językiem hebrajskim dla lepszego zrozumienia Pisma świętego. Wyczerpany jednak postami omal nie znalazł się nasz Święty na krawędzi śmierci. Powrócił więc do Antiochii, gdzie też przyjął święcenia kapłańskie w 377 roku. Miał wówczas ok. 32 lata. W drodze powrotnej do Europy zatrzymał się pewien czas w Konstantynopolu (379—382). Miasto urzekło go swoją historią, bogactwem zabytków, zasobnością w książki. Właśnie wtedy patriarchą Konstantynopola był św. Grzegorz z Nazjanzu. Św. Hieronim słuchał pilnie jego kazań. W tym czasie przełożył na język łaciński niektóre homilie Orygenesa i Historię Euzebiusza z Cezarei Palestyńskiej.

W roku 382 udał się św. Hieronim do Rzymu na synod. Towarzyszył biskupom: Paulinowi z Antiochii i św. Epifaniuszowi z Salaminy na Cyprze. W Wiecznym Mieście zatrzymał się trzy lata (382—385). Mieszkał na Awentynie, gdzie skupił wokoło siebie elitę intelektualną i religijną Rzymu. Wśród jego uczniów znalazła się także św. Marcella (+ 410). Właśnie w jej pałacu Święty zamieszkał. Na spotkania duchowne przybywała tu również inna pani można Rzymu, św. Paula (+ 404) i jej córka, św. Eustochia (+ ok. 419). W Rzymie św. Hieronim zaprzyjaźnił się z papieżem św. Damazym (+ 384), który mu polecił poprawić łacińskie tłumaczenie Pisma świętego. Po śmierci papieża Święty jednak poróżnił się z miejscowym duchowieństwem i był zmuszony Rzym opuścić. Udał się do Egiptu, gdzie było najlepiej rozwinięte wówczas życie pustelnicze. Słuchał wykładów znakomitego znawcy pism Orygenesa, Dydyma Ślepca. Stąd udał się do Palestyny i zamieszkał w Betlejem. Tu pozostał już aż do swojej śmierci (385—420). Dzięki pomocy finansowej św. Pauli św. Hieronim wystawił klasztor męski, w którym zamieszkał, oraz klasztor żeński, gdzie przełożoną została św. Paula.

Przybycie św. Hieronima do Betlejem okazało się opatrznościowe. Wschód był nękany wielu herezjami. Niemal każda gmina chrześcijańska była rozdarta. Św. Hieronim zwalczał błędy i wykazywał, gdzie jest prawda. Jego pisma są pełne ognia, życia, ciętej ironii. W samym Betlejem w pobliżu klasztoru, w którym przebywał św. Hieronim, był klasztor, w którym mieszkał inny uczony-asceta, Rufin. Zarzucał on św. Hieronimowi, że zbyt propaguje Orygenesa, który przecież głosił błędy. Do Rufina przyłączył się także św. Epifaniusz. Rozgorzała walka, która miała niebawem ogarnąć cały Wschód; zwolenników i przeciwników Orygenesa. W roku 414 przybył do Ziemi Świętej Pelagiusz i głosił nowe błędy. W św. Hieronimie znalazł najgwałtowniejszego przeciwnika.

Najwięcej jednak przysłużył się św. Hieronim Kościołowi Chrystusa przez to, że na język łaciński przełożył całe Pismo święte. Święty poświęcił temu swemu koronnemu dziełu 24 lata (382—406). Przekład jego przyjął się tak dalece na Zachodzie, że zyskał miano „wulgaty”, czyli tłumaczenia powszechnie przyjętego. Wyparło ono z wolna wszystkie inne jako mniej doskonałe. Sobór Trydencki (1545—1563) zatwierdził Wulgatę jako tekst kościelny. W ciągu wieków w różnych wydaniach Wulgaty wkradły się nieścisłości i teksty odmienne od pierwotnego tłumaczenia. A tych tekstów zachowało się bardzo wiele. Samych rękopisów mamy dzisiaj ponad 30 000. Papież św. Pius X polecił benedyktynom opracowanie takiego tekstu, który by był najwierniejszy z tekstem, jaki wyszedł spod ręki św. Hieronima. Ich praca trwała ponad 60 lat (1907—1968). Św. Hieronim zdobył sobie sławę wśród współczesnych najlepszego znawcy Pisma świętego. Znał języki: łaciński, grecki, hebrajski, aramejski. Radzili się go w trudnościach egzegetycznych ówcześni biskupi, wśród nich często zasięgał jego rady także św. Augustyn.

W ostatnich latach życia św. Hieronim był świadkiem najazdu zwolenników Pelagiusza na jego klasztor. Swoje życie musiał ratować ucieczką. Skorzystali z tej okazji jego wrogowie i zniszczyli jego klasztor, omal że nie pozbawili go życia. Zmarł w udrękach, które znosił z heroiczną cierpliwością, 30 września 419 lub 420 roku. Relikwie jego sprowadzono z czasem do Rzymu. Obecnie znajdują się w bazylice Matki Bożej Większej w ołtarzu głównym. Na miejscu domu św. Marceli w Rzymie, gdzie Święty zatrzymał się trzy lata, stoi także kościół. Św. Hieronim ma w Rzymie dwa kościoły pod swoim wezwaniem.

Już za życia św. Hieronim miał tak wielką sławę, że Paweł Orozjusz pisał o nim: „Cały Zachód czeka na słowa mnicha z Betlejem, jak suche runo na rosę niebieską”. Spuścizna literacka po św. Hieronimie jest ogromna: Wulgata, Onomastica sacra, czyli zbiór imion biblijnych i ich tłumaczenie, Traktat o tłumaczeniu, egzegezie Pisma świętego, Komentarze, Pisma apologetyczne, O znakomitych mężach, 59 Homilii i 150 listów. Ponadto spora liczba tłumaczeń: dzieł Orygenesa, Euzebiusza z Cezarei, Dydymusa i innych.

Ikonografia przedstawia św. Hieronima jako pokutnika. Najczęściej jednak Święty bywa przedstawiany w gronie 4 wielkich doktorów i Ojców Kościoła Zachodniego (św. Ambroży, św. Augustyn, św. Hieronim i św. Grzegorz I Wielki). Artyści przedstawiają św. Hieronima w kapeluszu i stroju kardynalskim, by podkreślić jego godność, chociaż kardynałów jeszcze wówczas nie było.

Źródła

Grafika: Domenico Ghirlandaio
Święci na każdy dzień, ks. W. Zaleski SDB, 1982

Tagi: