Św. Hildegarda z Bingen (1098-1179) – wizjonerka i mistyczka, reformatorka, uzdrowicielka, uznawana przez Kościół katolicki za świętą.
Dzieciństwo:
Urodziła się 16 września 1098 roku w Rupertsberg (koło Bingen am Rhein) jako dziesiąte dziecko w rodzinie średniozamożnej szlachty. Już w wieku 3 lat pojawiły się u niej pierwsze wizje. W wieku 8 lat oddano ją na wychowanie do zakonu benedyktynek, zgodnie z tradycją wg. której dziesiąte dziecko poświęcano kościołowi. Jako nowicjuszka angażowała się na różne sposoby w działalność na rzecz okolicznej ludności i przybywających gości: lecząc chorych, prowadząc aptekę, pisząc pieśni czy komponując muzykę.
Posługa zakonna:
Przyjęła welon zakonny, a następnie została wybrana ksienią benedyktynek ze względu na to że cieszyła się powszechnym uznaniem i szacunkiem. Postanowiła odłączyć się od męskiej wspólnoty klasztoru i w 1147 roku zamieszkała wraz z siostrami w Ruperstbergu, gdzie pobudowała nowy klasztor. W klasztorze tym spędziła pozostałą część swojego życia. W roku 1141 pisała: “Niebo się otworzyło i oślepiające światło, wyjątkowo brylantowe, wpłynęło do mojego mózgu […] i nagle zrozumiałam książki, co one mówią: Psalmy, Ewangelie, Stary i Nowy Testament”. Hildegarda dyktowała opisy mistycznych wizji swojemu kierownikowi duchowemu, a z czasem nawiązała korespondencję z Bernardem z Clairvaux (późniejszy święty), by w końcu fragmenty dzieła Scivitas dotarły do papieża, który potwierdził jej dar wizjonerski. Dzięki błogosławieństwu papieskiemu została upoważniona do wystąpień publicznych oraz mogła zapisywać swoje wizje.
Twórczość:
Święta napisała trzy księgi: „Scivias”, „Liber vitae meritorum” oraz „Liber Divinorum operum”. W pierwszej księdze „Scivias” („Poznaj drogi”) opisuje 35 wydarzeń z dziejów zbawienia, od stworzenia świata po czasy ostateczne. W drugiej księdze „Liber vitae meritorum” („Księga zasług życia”) przedstawia relację między cnotami i wadami. W trzeciej księdze „Liber Divinorum operum” („Księga dzieł Bożych”), która uważana jest za pionierską Hildegarda opisuje 5 wizji zainspirowanych Prologiem Ewangelii wg. św. Jana.
Zdaniem Hildegardy proporcje ciała ludzkiego odpowiadają strukturze przyrody oraz budowie kosmosu. Wg. mistyczki powinniśmy stawać się tymi, kim mamy być w zamyśle Pana.
Hildegarda komponowała też różne hymny, antyfony oraz pieśni, które zebrano pod tytułem “Symfonia harmonii objawień niebieskich”.
W 1165 roku Hildegarda zbudowała dla swojego zakonu nowy, bliźniaczy klasztor w Eibingen. W obydwu klasztorach przebywało około stu kobiet, nad którymi pieczę sprawowała Hildegarda.
Napisała wiele dzieł naukowo-medycznych, które oprócz charakteru użytkowego posiadają też aspekt teologiczny. O prawdach życia duchowego, które uczyła swoje podwładne pisała: “Na początku trud jest gorzki. […] Jeśli jednak święta dusza daje się oczarować świętości, pogarda świata będzie dla niej słodka i pełna miłości”.
Działalność reformatorska i uzdrowicielska:
Mistyczka korespondowała z wieloma osobami, wypowiadając się na tematy trudne i stając w obronie pokrzywdzonych. Kiedy cesarz Fryderyk Barbarossa doprowadził do schizmy w kościele Hildegarda napisała list do niego w którym nawoływała go do zmiany postępowania, zaręczając że w przeciwnym razie spotka go kara Boża.
Hildegarda odbywała liczne podróże kaznodziejskie, gdzie wzywała do przemiany życia, zalecała reformy klasztorów, przestrzegała przed herezjami, walczyła z korupcją, manifestowała dążenie do sprawiedliwości i do budowania jedności kościoła. “Wszyscy chętnie jej słuchali, nawet gdy przemawiała surowym tonem: uważano ją za wysłanniczkę Boga”.
Hildegarda wraz z mniszkami wyzwoliła młodą szlachciankę – Siegewizę z wieloletniego opętania przez szatana, poprzez wielotygodniowe modlitwy, posty i umartwienia w tej intencji. Uzdrowiona i szczęśliwa Siegewiza, z czasem wstąpiła do zakonu benedyktynek kierowanego przez Hildegardę.
Hildegardę okrzyknięta “Sybillą znad Renu” lub “prorokinią germańską”; czczono ją jako chrześcijańską wyrocznię o atrybutach proroka, do której udawano się po radę i pomoc.
Hildegarda publikowała wykłady z zakresu medycyny oraz interesowała się działaniem roślin i minerałów, co sprawiło że określono ją mianem pierwszej kobiety lekarza i przyrodnika w Niemczech. Także jako pierwsza z kobiet poruszała w swoich pismach tematy życia seksualnego oraz ginekologii. Jej rozważania z zakresu teologii, filozofii i historii naturalnej były przyjmowane z zainteresowaniem, a głoszone przez nią poglądy oraz wyznawana wiara znacznie wyprzedzały osiągnięcia nauki czasów, w których żyła. Wprowadzała także nowości w dziedzinie muzyki, gdyż jej zdaniem śpiew winien stać się nieodłącznym elementem liturgii. Mówiła o sobie jako o prostej kobiecie, które dzięki nadprzyrodzonym wizjom jest napełniana boską mądrością.
Śmierć:
Święta zmarła w klasztorze w Ruperstbergu 17 września 1179 r. W dniu jej śmierci w okolicach Bingen pojawił się na rozgwieżdżonym niebie znak świetlny, który świadkowie potraktowali jako cud. Rozbłysły wówczas dwie promienne tęcze, a w miejscu przecięcia powstał okrąg oraz wpisany w niego stojący Krzyż. Świetlisty Krzyż rozjaśnił niebo na długi czas, by następnie zniknąć.
Wiele osób odwiedzało grób mniszki w Bingen, przy którym dokonywało się wiele cudów i uzdrowień. Uniemożliwiało to odprawianie nabożeństw, więc arcybiskup moguncki stojąc przy grobie świętej rozkazał, by cuda natychmiast się zakończyły, a Hildegarda spełniła jego prośbę.
W 1632 r. szczątki wizjonerki zostały przeniesione do Eibingen, ze wzg. na Szwedów, którzy niszczyli wszelkie katolickie miejsca kultu, a którzy nie zdołali zniszczyć grobu świętej, gdyż nad miejscem pochówku Hildegardy pojawiła się światłość, co tak przeraziło Szwedów, że pozwolili oni katolikom przenieść trumnę.
Kult:
Życiorys Hildegardy jest znany potomnym dzięki dwóm mnichom, którzy spisywali jej biografię i kontynuowali pracę nad systematyzacją jej dzieł, lecz przez wiele wieków zapomniano o wiedzy, którą z zakresu medycyny przekazała Święta. Dopiero w XX wieku dzięki dr. med. Gottfriedowi Hertzkawi z Salzburga sytuacja uległa zmianie, bowiem podjął się on badania i praktykowania leczenia według zaleceń mistyczki z Bingen.
Kult św. Hildegardy jest rozpowszechniany również w Polsce, gdyż od lat w Legnicy funkcjonuje Polskie Centrum św. Hildegardy, stworzone przez Alfredę Walkowską, która jest doktorem nauk teologiczych. W tym ośrodku stosuje się leczenie wg. zaleceń Świętej, używając wyłącznie naturalnych metod. Alfreda Walkowska napisała książkę pt. Powrót do harmonii, która ma popularyzować program zdrowia wg. zaleceń mistyczki z Bingen. W Polsce cieszą się też popularnością liczne książki św. Hildegardy, które zostały opracowane w formie poradników: Przyrodolecznictwo, Medycyna dla kobiet, Program zdrowia Hildegardy z Bingen, Kuchnia św. Hildegardy czy Zioła z apteki św. Hildegardy.
Zdaniem siostry Clementii, benedyktynki z opactwa św. Hildegardy w osobie Świętej przedstawiony został całemu światu i Kościołowi “wspaniały i przekonujący wzór osoby, dla której ponad wszystkim była miłość dla ludzi i stworzenia, miłość do Boga i Kościoła. Nasza patronka świadczyła o tym całym życiem.”
Kanonizacja:
W XIV w. Hildegarda została umieszczona w martyrologium jako święta, choć jej proces kanonizacyjny, rozpoczęty w roku 1227 nie został zamknięty.
Dnia 10 maja 2012 roku papież Benedykt XVI rozszerzył kult Hildegardy przez kanonizację równoważną na cały kościół, wpisując Hildegardę na listę świętych.
Dnia 7 października 2012 Benedykt XVI ogłosił św. Hildegardę doktorem Kościoła powszechnego.
Patronat:
Hildegarda jest patronką esperanto, językoznawców oraz naukowców. Jej popularność w naszych czasach ciągle wzrasta. Jej wspomnienie liturgiczne przypada na 17 września, w dzienną rocznicę jej śmierci.
Źródło:
- “Mój patron. Święta Hildegarda z Bingen”, Iwona Wabik, Wydawnictwo JUT, Szczebrzeszyn 2014