Św. Hildegarda z Bingen (1098-1179) – wizjonerka i mistyczka, reformatorka, uzdrowicielka, uznawana przez Kościół katolicki za świętą.
Spis treści
Dzieciństwo
Urodziła się 16 września 1098 roku w Rupertsberg (koło Bingen am Rhein) jako dziesiąte dziecko w rodzinie średniozamożnej szlachty. Już w wieku 3 lat pojawiły się u niej pierwsze wizje. W wieku 8 lat oddano ją na wychowanie do zakonu benedyktynek, zgodnie z tradycją wg. której dziesiąte dziecko poświęcano kościołowi. Jako nowicjuszka angażowała się na różne sposoby w działalność na rzecz okolicznej ludności i przybywających gości: lecząc chorych, prowadząc aptekę, pisząc pieśni czy komponując muzykę.
Posługa zakonna
Przyjęła welon zakonny, a następnie została wybrana ksienią benedyktynek ze względu na to, że cieszyła się powszechnym uznaniem i szacunkiem. Postanowiła odłączyć się od męskiej wspólnoty klasztoru i w 1147 roku zamieszkała wraz z siostrami w Ruperstbergu, gdzie pobudowała nowy klasztor. W klasztorze tym spędziła pozostałą część swojego życia. W roku 1141 pisała: „Niebo się otworzyło i oślepiające światło, wyjątkowo brylantowe, wpłynęło do mojego mózgu […] i nagle zrozumiałam książki, co one mówią: Psalmy, Ewangelie, Stary i Nowy Testament”. Hildegarda dyktowała opisy mistycznych wizji swojemu kierownikowi duchowemu, a z czasem nawiązała korespondencję z Bernardem z Clairvaux (późniejszy święty), by w końcu fragmenty dzieła Scivitas dotarły do papieża, który potwierdził jej dar wizjonerski. Dzięki błogosławieństwu papieskiemu została upoważniona do wystąpień publicznych oraz mogła zapisywać swoje wizje.
Twórczość
Święta napisała trzy księgi: „Scivias”, „Liber vitae meritorum” oraz „Liber Divinorum operum”. W pierwszej księdze „Scivias” („Poznaj drogi”) opisuje 35 wydarzeń z dziejów zbawienia, od stworzenia świata po czasy ostateczne. W drugiej księdze „Liber vitae meritorum” („Księga zasług życia”) przedstawia relację między cnotami i wadami. W trzeciej księdze „Liber Divinorum operum” („Księga dzieł Bożych”), która uważana jest za pionierską Hildegarda opisuje 5 wizji zainspirowanych Prologiem Ewangelii wg. św. Jana.
Zdaniem Hildegardy proporcje ciała ludzkiego odpowiadają strukturze przyrody oraz budowie kosmosu. Wg. mistyczki powinniśmy stawać się tymi, kim mamy być w zamyśle Pana.
Hildegarda komponowała też różne hymny, antyfony oraz pieśni, które zebrano pod tytułem „Symfonia harmonii objawień niebieskich”.
W 1165 roku Hildegarda zbudowała dla swojego zakonu nowy, bliźniaczy klasztor w Eibingen. W obydwu klasztorach przebywało około stu kobiet, nad którymi pieczę sprawowała Hildegarda.
Napisała wiele dzieł naukowo-medycznych, które oprócz charakteru użytkowego posiadają też aspekt teologiczny. O prawdach życia duchowego, które uczyła swoje podwładne, pisała: „Na początku trud jest gorzki. […] Jeśli jednak święta dusza daje się oczarować świętości, pogarda świata będzie dla niej słodka i pełna miłości”.
Działalność reformatorska i uzdrowicielska
Mistyczka korespondowała z wieloma osobami, wypowiadając się na tematy trudne i stając w obronie pokrzywdzonych. Kiedy cesarz Fryderyk Barbarossa doprowadził do schizmy w kościele Hildegarda, napisała list do niego, w którym nawoływała go do zmiany postępowania, zaręczając, że w przeciwnym razie spotka go kara Boża.
Hildegarda odbywała liczne podróże kaznodziejskie, gdzie wzywała do przemiany życia, zalecała reformy klasztorów, przestrzegała przed herezjami, walczyła z korupcją, manifestowała dążenie do sprawiedliwości i do budowania jedności kościoła. „Wszyscy chętnie jej słuchali, nawet gdy przemawiała surowym tonem: uważano ją za wysłanniczkę Boga”.
Hildegarda wraz z mniszkami wyzwoliła młodą szlachciankę – Siegewizę z wieloletniego opętania przez szatana, poprzez wielotygodniowe modlitwy, posty i umartwienia w tej intencji. Uzdrowiona i szczęśliwa Siegewiza, z czasem wstąpiła do zakonu benedyktynek kierowanego przez Hildegardę.
Hildegardę okrzyknięta „Sybillą znad Renu” lub „prorokinią germańską”; czczono ją jako chrześcijańską wyrocznię o atrybutach proroka, do której udawano się po radę i pomoc.
Hildegarda publikowała wykłady z zakresu medycyny oraz interesowała się działaniem roślin i minerałów, co sprawiło, że określono ją mianem pierwszej kobiety lekarza i przyrodnika w Niemczech. Także jako pierwsza z kobiet poruszała w swoich pismach tematy życia seksualnego oraz ginekologii. Jej rozważania z zakresu teologii, filozofii i historii naturalnej były przyjmowane z zainteresowaniem, a głoszone przez nią poglądy oraz wyznawana wiara znacznie wyprzedzały osiągnięcia nauki czasów, w których żyła. Wprowadzała także nowości w dziedzinie muzyki, gdyż jej zdaniem śpiew winien stać się nieodłącznym elementem liturgii. Mówiła o sobie jako o prostej kobiecie, która dzięki nadprzyrodzonym wizjom jest napełniana boską mądrością.
Śmierć
Święta zmarła w klasztorze w Ruperstbergu 17 września 1179 r. W dniu jej śmierci w okolicach Bingen pojawił się na rozgwieżdżonym niebie znak świetlny, który świadkowie potraktowali jako cud. Rozbłysły wówczas dwie promienne tęcze, a w miejscu przecięcia powstał okrąg oraz wpisany w niego stojący Krzyż. Świetlisty Krzyż rozjaśnił niebo na długi czas, by następnie zniknąć.
Wiele osób odwiedzało grób mniszki w Bingen, przy którym dokonywało się wiele cudów i uzdrowień. Uniemożliwiało to odprawianie nabożeństw, więc arcybiskup moguncki stojąc przy grobie świętej, rozkazał, aby cuda natychmiast się zakończyły, a Hildegarda spełniła jego prośbę.
W 1632 r. szczątki wizjonerki zostały przeniesione do Eibingen, ze wzg. na Szwedów, którzy niszczyli wszelkie katolickie miejsca kultu, a którzy nie zdołali zniszczyć grobu świętej, gdyż nad miejscem pochówku Hildegardy pojawiła się światłość, co tak przeraziło Szwedów, że pozwolili oni katolikom przenieść trumnę.
Kult
Życiorys Hildegardy jest znany potomnym dzięki dwóm mnichom, którzy spisywali jej biografię i kontynuowali pracę nad systematyzacją jej dzieł, lecz przez wiele wieków zapomniano o wiedzy, którą z zakresu medycyny przekazała Święta. Dopiero w XX wieku dzięki dr. med. Gottfriedowi Hertzkawi z Salzburga sytuacja uległa zmianie, podjął się on bowiem badania i praktykowania leczenia według zaleceń mistyczki z Bingen.
Kult św. Hildegardy jest rozpowszechniany również w Polsce, gdyż od lat w Legnicy funkcjonuje Polskie Centrum św. Hildegardy, stworzone przez Alfredę Walkowską, która jest doktorem nauk teologiczych. W tym ośrodku stosuje się leczenie wg zaleceń Świętej, używając wyłącznie naturalnych metod. Alfreda Walkowska napisała książkę pt. Powrót do harmonii, która ma popularyzować program zdrowia wg zaleceń mistyczki z Bingen. W Polsce cieszą się też popularnością liczne książki św. Hildegardy, które zostały opracowane w formie poradników: Przyrodolecznictwo, Medycyna dla kobiet, Program zdrowia Hildegardy z Bingen, Kuchnia św. Hildegardy czy Zioła z apteki św. Hildegardy.
Zdaniem siostry Clementii, benedyktynki z opactwa św. Hildegardy w osobie Świętej przedstawiony został całemu światu i Kościołowi „wspaniały i przekonujący wzór osoby, dla której ponad wszystkim była miłość dla ludzi i stworzenia, miłość do Boga i Kościoła. Nasza patronka świadczyła o tym całym życiem.”
Kanonizacja
W XIV w. Hildegarda została umieszczona w martyrologium jako święta, choć jej proces kanonizacyjny, rozpoczęty w roku 1227 nie został zamknięty.
Dnia 10 maja 2012 roku papież Benedykt XVI rozszerzył kult Hildegardy przez kanonizację równoważną na cały kościół, wpisując Hildegardę na listę świętych.
Dnia 7 października 2012 Benedykt XVI ogłosił św. Hildegardę doktorem Kościoła powszechnego.
Patronat
Hildegarda jest patronką esperanto, językoznawców oraz naukowców. Jej popularność w naszych czasach ciągle wzrasta. Jej wspomnienie liturgiczne przypada na 17 września, w dzienną rocznicę jej śmierci.
Źródło:
- „Mój patron. Święta Hildegarda z Bingen”, Iwona Wabik, Wydawnictwo JUT, Szczebrzeszyn 2014
Ciekawe artykuły:
Niezwykły życiorys:
