Św. Teresa z Avila

Święta Teresa z Avila (1515-1582) była hiszpańską mistyczką, karmelitanką, pisarką kontrreformacji i teologiem życia w kontemplacji.

Krótki życiorys św. Teresy z Avili

Święta Teresa z Avila przyszła na świat 28 marca 1515 roku w hiszpańskiej miejscowości Avila.

Teresę z Avili ukierunkowała przedwczesna śmierć jej matki, odeszła bowiem gdy Teresa miała zaledwie 12 lat. Tego samego roku oddała się kultowi Dziewicy Maryi. Wówczas jej ojciec zdecydował się oddać córkę pod opiekę augustianek. Teresa upatrywała swych szans w posłudze misjonarskiej, przez co cztery lata później została karmelitanką. Religijne ekstazy przeplatały się Teresie z atakami choroby. Koncentrowała się wtedy jak umiała na dziełach mistyków, czytując je i uważnie studiując – również łącząc lektury z odpowiednimi praktykami duchowymi, takimi jak kontemplacja w wewnętrznym skupieniu. Pociągały ją zwłaszcza dzieła i życiorysy ascetów, takich jak Piotr z Alkantary oraz prace instruktażowe w tym kierunku poczynione przez Ignacego Loyolę.

Teresa z Avila twierdziła, że osiąga doskonałe zjednoczenie z Bogiem. Powiedziała, że otrzymuje tak zwany „dar błogosławionych łez”. Otrzymała siłę rozróżniania grzechów ciężkich od lekkich, zdając sobie sprawę z okropności grzechu w ogóle, czy też ściślej – z dziedzicznej natury grzechu pierworodnego. Tymczasem około roku 1556 przyjaciele Teresy z Avili zasugerowali, że jej sukcesy są dziełem diabła. Zaczęła więc umartwiać się na wielką skalę. Była skłonna odejść od zmysłów by zaznać spokoju pochwał niebieskich. Wreszcie ukazał jej się Jezus Chrystus, jednocześnie – jak twierdziła – widzialny i niewidzialny, ale cielesny. Widzenia te miały trwać przeszło dwa lata, w których doznawała bólu duchowo-fizycznego za sprawą tajemnych działań serafina raniącego jej serce złota lancą. Ta wizja została natchnieniem dla dzieła sławnego Berniniego, pt. „Ekstaza świętej Teresy”, znajdującego się w Rzymie, w Kościele Matki Bożej Zwycięskiej.

Teresa do końca powtarzała „Panie, pozwól mi cierpieć z tobą albo umrzeć”. Dziełem Teresy było także zreformowanie reguły zakonnej – wniosła bowiem postulat skrajnego ubóstwa i zrzeczenia się dóbr materialnych, co urzeczywistniło się w jej działaniach (założyła 17 zakonów w swej zreformowanej regule).

Zmarła w hiszpańskim Alba de Tormes 4 października 1582 roku, zostawiając po sobie piękną schedę.

Biografia rozszerzona św. Teresy z Avili

Wśród 4 świętych i 5 błogosławionych o tym imieniu nasza Święta zajmuje pierwsze miejsce pod względem znaczenia.

Najważniejszym źródłem do poznania życia i działalności św. Teresy z Avila są jej własne pisma: Autobiografia, Sprawozdania duchowne i Księga fundacji. Nasza Święta, zwana Teresą Wielką, pochodziła z miasta Avila w Hiszpanii. Tam przyszła na świat, spędziła swojej lata dziecięce i młodzieńcze oraz wstąpiła do karmelitanek, skąd rozpoczęła wielkie dzieło reformy. W Avila także spoczywają jej śmiertelne szczątki.

Św. Teresa przyszła na świat 28 marca 1515 roku, jako trzecie dziecko Alfonsa Sanchez de Capeda i jego drugiej żony, Beatryczy z Ahumada. Miała 2 siostry i 9 braci. O swoich rodzicach pisała: „Z łaski Pana miałam rodziców cnotliwych i bogobojnych. Ojciec mój kochał się w czytaniu dobrych książek (…) Pobożne to czytanie, jak również i troskliwość, z jaką matka przyuczała nas do modlitwy i do czci Najśw. Panny, i niektórych świętych, pomogły mi do miłości Bożej, gdy miałam – zdaje mi się – sześć czy siedem lat. Utwierdził mnie przykład rodziców, w którym widziałam jedynie upodobanie i szacunek dla cnoty”. Na skutek czytania żywotów świętych postanowiła uciec do Afryki, aby tam z rąk Maurów ponieść śmierć męczeńską. Miała wtedy zaledwie 7 lat. Zdołała namówić do tej wyprawy także młodszego od siebie brata, Rodriga. Na szczęście wuj odkrył ich plany i w porę zawrócił oboje do domu rodzicielskiego. Kiedy przygoda się nie powiodła, energiczne dziewczę obrało sobie na pustelnię kącik w ogrodzie, by naśladować dawnych pokutników i pustelników. Mając 12 lat przeżyła śmierć matki. Pisała o tym w swojej biografii: „Gdy mi umarła matka… rozumiejąc wielkość straty, udałam się w swoim utrapieniu przed obraz Matki Bożej i rzewnie płacząc, błagałam Ją, aby mi była matką. Prośba ta, choć z dziecinną prostotą uczyniona, nie była – zdaje mi się – daremną, bo ile razy w potrzebie polecałam się tej wszechwładnej Pani, zawsze w sposób widoczny doznawałam jej pomocy”.

Jako młoda dziewczyna Teresa została oddana do internatu augustianek w Avila w 1530 roku. Jednak ciężka choroba zmusiła ją do powrotu do domu. Kiedy poczuła się lepiej, w 20. roku życia wstąpiła do klasztoru karmelitanek w rodzinnym mieście, Avili. Teresa ku swojemu niezadowoleniu zastała wielkie rozluźnienie. Siostry prowadziły życie na wzór wielkich pań. Przyjmowały wizyty, a ich rozmowy były dalekie od ducha Ewangelii. Już wtedy powstała w Teresie myśl o reformie. Złożyła śluby zakonne w roku 1537, ale ponowiona choroba zmusiła ją do chwilowego opuszczenia klasztoru. Powróciła po roku, ale powróciła po raz trzeci także niemoc, tak że Teresa była już bliska śmierci. I wtedy, jak wyznaje w swoich pismach, została cudownie uzdrowiona. Wyznaje, że zawdzięcza to św. Józefowi. Odtąd będzie Święta wyróżniać się nabożeństwem do tegoż Świętego. Choroba pogłębia w Teresie życie wewnętrzne. Poznała znikomość świata i nauczyła się rozumieć cierpienia innych. Właśnie w długich godzinach samotności i cierpienia zaczęło się jej życie mistyczne i zjednoczenie z Bogiem. Utalentowana i wrażliwa odkrywa, że modlitwa jest tajemniczą bramą, przez którą wchodzi się do „twierdzy wewnętrznej”. Mistyczka i wizjonerka, a jednocześnie osoba o umysłowości wielce rzeczowej i praktycznej.

Pewnego dnia w 1557 roku., wpatrzona w obraz Chrystusa ubiczowanego, Teresa zrozumiała, że wolą Bożą jest nie tylko jej własne uświęcenie, ale także uświęcenie jej rówieśnic zakonnych; oraz że klasztor powinien być miejscem modlitwy i pokuty, a nie azylem dla wygodnych pań. W owym czasie Teresa przeżywała szczyt swoich przeżyć mistycznych, które tak pięknie opisała w swoich pismach. W 1560 roku przeżyła wizję piekła. Wstrząsnęła ona nią do głębi, napełniła bojaźnią Bożą oraz zatroskaniem o zbawienie grzeszników i duchem apostolskim ratowania dusz nieśmiertelnych. Miała szczęście do wyjątkowych kierowników duchowych: św. Franciszka Borgiasza (1557) i św. Piotra z Alkantary (1560-1562), który właśnie dokonywał reformy w zakonie franciszkańskim.

Św. Teresa zabrała się najpierw do reformy domu karmelitanek w Avila. Kiedy jednak spostrzegła, że to jest niemożliwe, za poradą prowincjała karmelitów i swojego spowiednika postanowiła założyć nowy dom, gdzie można by było przywrócić pierwotną obserwancję zakonną. Jednak na wiadomość o tym zawrzało w jej klasztorze. Wymuszono na prowincjale, by odwołał zezwolenie. Świętą przeniesiono karnie do Toledo, jednak ona nie zamierzała jednak ustąpić. Dzięki pomocy św. Piotra z Alkantary otrzymała od papieża Piusa IV breve, zezwalające na założenie domu pierwotnej obserwy. W 1562 roku zakupiła skromną posiadłość w Avila, dokąd przeniosła się z czterema ochotniczkami. W 1567 roku odwiedził Avila przełożony generalny karmelitów, Jan Chrzciciel de Rossi. Ze wzruszeniem wysłuchał wyznań Teresy i dał jej ustne zatwierdzenie oraz zachętę, aby zabrała się także do reformy zakonu męskiego. Ponieważ przybywało coraz to więcej kandydatek, Teresa założyła nowy klasztor w Medina del Campo w 1567 roku. Tam spotkała neoprezbitera-karmelitę, 25-letniego o. Jana od św. Macieja. On również bolał nad upadkiem obserwancji w swoim zakonie. Postanowili pomagać sobie w przeprowadzeniu reformy. Dwie te dusze rozumiały się i postanowiły pomagać sobie w przeprowadzeniu reformy. Tym młodym kapłanem był św. Jan od Krzyża. Bóg błogosławił reformie, gdyż mimo bardzo surowej reguły, zgłaszało się coraz więcej kandydatek. W 1568 roku powstały klasztory karmelitanek reformowanych w Malagon i w Valladolid, w 1569 roku w Toledo i w Pastrans, w 1570 roku w Salamance, a w 1571 roku w Alba de Tormes. Z polecenia wizytatora apostolskiego św. Teresa została mianowana przełożoną sióstr karmelitanek w Avila, w klasztorze, w którym odbyła nowicjat i złożyła śluby. Zakonnic było tam ok. 130. Przyjęły ją niechętnie i z lękiem. Swoją dobrocią i delikatnością Teresa doprowadziła jednak do tego, że i ten klasztor przyjął reformę. Pomógł jej w tym św. Jan od Krzyża, który został mianowany spowiednikiem w tym klasztorze.

A jednak szatan nie spał. Nie wszystkie klasztory chciały przyjąć reformę. Siostry zmobilizowały do „obrony” wiele wpływowych osób. Doszło do tego, że Teresie zakazano w 1575 roku tworzenia nowych klasztorów. Nawet na nią nałożona „areszt domowy” oraz zakaz opuszczania klasztoru w Avila. Nasłano na Świętą inkwizycję, która przebadała pilnie jej pisma, czy nie ma tam jakiejś herezji. Nie znaleziono niczego podejrzanego, ale utrzymano zakaz nieopuszczania klasztoru. W tym samym czasie prześladowanie i niezrozumienie dotknęło św. Jana od Krzyża, którego więziono i torturowano.

Klasztor w Avila otrzymał polecenie wybrania nowej ksieni. Kiedy siostry stawiły opór, 50 z nich zostało obłożonych za „bunt” klątwą kościelną. Św. Teresa jednak nie załamała się. Nieustannie pisała listy do władz duchownych i świeckich wszystkich instancji, przekonując, prostując oskarżenia i błagając. Ostatecznie dzieło reformy zostało uratowane. Znaleźli się bowiem możni obrońcy, dzięki którym zdołano przekonać króla oraz jego radę. Król wezwał nuncjusza papieskiego i polecił mu, aby anulował wszystkie drastyczne zarządzenia wydane względem reformatorów (1579). Teresa i Jan od Krzyża uzyskali wolność. Mogli bez żadnych obaw powadzić dalej wielkie dzieło. Karmelici i karmelitanki zreformowani otrzymali osobnego przełożonego prowincji. Liczba wszystkich, osobiście założonych przez Teresę domów, doszła do 15. Św. Jan od Krzyża zreformował 22 klasztory męskie. Papież Grzegorz XIII w 1580 roku zatwierdził nowe prowincje: karmelitów i karmelitanek bosych.

Pan Bóg doświadczył swoją wybrankę wieloma innymi cierpieniami. Trapiły ją nieustannie dolegliwości ciała, jak choroby, osłabienie i gorączka. Nie mniej ciężkie były cierpienia duchowe, jak oschłości, skrupuły, osamotnienie. Wszystko to znosiła z heroicznym poddaniem się woli Bożej.

Zmarła 4 października 1582 roku, w wieku 67 lat. Została beatyfikowana w roku 1614 przez Pawła V, a kanonizował ją w roku 1622 papież Grzegorz XV.

Teresa Wielka ma nie tylko wspaniałą kartę jako reformatorka Karmelu, ale też jako pisarz Kościoła. Kiedy 27 września 1970 r. Paweł VI ogłosił ją doktorem Kościoła, nadał jej tytuł „doktora mistycznego”. Zasłużyła sobie na ten tytuł w całej pełni. Zostawiła bowiem dzieła, które można nazwać w dziedzinie mistyki klasycznymi. W odróżnieniu od pism św. Jana od Krzyża, jej styl jest prosty i przystępny. Jej dzieła doczekały się przekładów na niemal wszystkie języki świata. Do najważniejszych jej dzieł należą: Życie (1565), Sprawozdania duchowe (1560-1581), Droga doskonałości (1565-1568), Twierdza wewnętrzna (1577), Podniety miłości Bożej (1571-1575), Wołania duszy do Boga (1569), Księga fundacji (1573-1582) i inne pomniejsze. Św. Teresa z Avila zostawiła po sobie także poezje i listy. Tych ostatnich było wiele. Zostało do naszych czasów ich 440.

Św. Teresa z Avila jest patronką Hiszpanii, miast Avila i Alba de Tormes; karmelitów bosych, karmelitów trzewiczkowych, chorych – zwłaszcza uskarżających się na bóle głowy i serce, dusz w czyśćcu cierpiących

Ciekawostki o św. Teresie z Avili

• Podstawą do praktyk Świętej była przerażająca, jak twierdziła, pustka, która pojawiła się po przedwczesnej śmierci jej matki.
• Teresa z Avila zrozumiała przede wszystkim istotę swych praktyk, wśród nich natomiast własną naturalną niemoc w konfrontacji z grzechem i konieczność bezwzględnego podporządkowania się Bogu.
• Jedna z jej wizji trwała długo i była wyjątkowo ujmująca, mianowicie serafin wielokrotnie wbijał w jej serce rozżarzony do czerwoności czubek złotej lancy, powodując bez wątpienia niepojęty duchowo-fizyczny ból. To właśnie ta wizja jest zbieżna z wizją, jaka przeżywał święty Franciszek z Asyżu, którą opisał on w hymnie Wielka miłość.
• W 1982 roku papież Jan Paweł II odwiedził Hiszpanię i Avilę, aby uczcić rocznicę 400-lecia św. Teresy.

Źródła

• http://lubimyczytac.pl/cytaty/48726/autor/swieta-teresa-z-avila
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Teresa_z_%C3%81vili
• https://www.brewiarz.pl/czytelnia/swieci/10-15a.php3
• https://kosciol.wiara.pl/doc/490487.Mistyczka-z-charakterkiem-sw-Teresa-z-Avila
• Święci na każdy dzień, ks. W. Zaleski SDB, 1982

Tagi: