Święta Zofia – o tym imieniu znamy dwie Święte. Pierwsza z nich była matką trzech córek i męczennicą, żyjącą w II wieku. Druga z nich była dziewicą i męczennicą, która poniosła śmierć ok. 303 roku.
Św. Zofia (dziewica) – życiorys
Św. Zofia (wg. tradycji tzw. zimna Zośka) to dziewica i męczennica. Należała do grupy męczenników Kwarta, Kwinta, Sulpicjusza i Trofima. Poniosła śmierć ok. 303 roku, podczas prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Dioklecjana. Tradycja podaje, że została pochowana na cmentarzu przy Via Latina.
Jej kult rozprzestrzenił się dzięki papieżowi Sergiuszowi II (844-847), który przeniósł jej relikwie pod ołtarz do kościoła S. Martino ai Monti (współcześnie Bazylika św. Sylwestra i św. Marcina w Monti). Papież Hadrian I podarował część relikwii św. Remigiuszowi (zm. 783), biskupowi Strasburga, kiedy ten był z pielgrzymką w Rzymie. Relikwie miały zostać umieszczone w klasztorze kanoniczek w Eschau (Alzacja).
Stamtąd prawdopodobnie kult Zofii trafił na polskie ziemie. Św. Zofia była wymieniana przez Stanisława Józefa Duńczewskiego w kalendarzach zamojskich z 1758 roku.
W Kościele katolickim jej wspomnienie obchodzono za Martyrologium Rzymskim 15 maja. Pod tym dniem Zofię umieszczają polskie kalendarze protestanckie.
W nowym Martyrologium Rzymskim z 2004 roku św. Zofia nie została ujęta.
Św. Zofia jest patronką zjawiska klimatycznego zwanego “zimną Zośką”. Święto to przypada 15 maja po dniach tzw. “zimnych ogrodnikach”. Św. Zofia jest wzywana podczas niedoli i w przypadku szkód wyrządzonych przez mrozy.
Św. Zofia (matka) – życiorys
W II wieku, za panowania bezbożnego cesarza rzymskiego Hadriana, w Rzymie mieszkała wdowa o włoskim pochodzeniu zwana Zofią, której imię oznacza mądrość. Była chrześcijanką i zgodnie ze swoim imieniem żyła mądrze, ukazując mądrość wychwalaną przez apostoła Jakuba, który mówi: Mądrość zstępująca z góry jest czysta, skłonna do zgody, ustępliwa, posłuszna, pełna miłosierdzia i dobrych owoców. Ta mądra i przyzwoita niewiasta, Zofia, żyjąc w formalnym małżeństwie, urodziła trzy córki, których nazwała na cześć trzech wielkich cnót. Pierwszą nazywano Wiarą, drugą Nadzieją, a trzecią Miłością.
Pobożnie żyjąc, podobała się Bogu przez czyny takie jak modlitwa, post i jałmużna. Wychowywała swoje trzy córki w sposób odpowiedni dla mądrej matki, tak aby, będąc imienniczkami cnót, mogły nabyć te cechy, których imiona nosiły. W miarę dojrzewania dziewczęta te wzrastały w cnocie i nauczyły się dobrze treści ksiąg proroków i apostołów. Przyzwyczaiły się słuchać słów swoich nauczycieli i szczerze zajmowały się modlitwą oraz obowiązkami domowymi. Co więcej, poddawały się we wszystkim swojej świętej matce, która była wypełniona boską mądrością. Odniosły wkrótce sukces we wszystkich sprawach dotyczących wychowania i mądrości. Ponieważ niewiasty Zofii były bardzo sprawiedliwe i doskonałe w mądrości, oczy wszystkich były wkrótce wpatrzone właśnie na nie.
Nadejście złego
Słowo o godnym podziwu sposobie życia córek Zofii i jej samej dotarło do cesarza, który słysząc, że są w Rzymie, wysłał żołnierzy, aby przyprowadzili ich przed swe oblicze. Biorąc pod uwagę młody wiek niewiast, cesarz był zdumiony tym, jak niezachwianie w wierze były córki Zofii, ale sądził jak się okazało pochopnie, że są mocne tylko będąc razem – wzajemnie się wspierając.
Wiara
Wiara, która miała dwanaście lat, została wprowadzona na widzenie z cesarzem jako pierwsza. Odważnie odrzuciła pochlebstwa tyrana i potępiła jego bezwstydne czyny i próżne spiski przeciwko chrześcijanom. Rozwścieczony cesarz kazał jej rozebrać się, bezlitośnie pobić i oderwać jej piersi, skąd wypłynęło mleko, a nie krew. Inne tortury, które znosiła, były bezskuteczne, ponieważ była chroniona mocą Boga. Kiedy wreszcie przyszli, by odeprzeć jej głowę, Zofia zachęciła ją do przyjęcia z radością śmierci, która zjednoczy ją z Chrystusem.
Nadzieja
Z kolei Nadzieja, która miała dziesięć lat, została sprowadzona do cesarza jako następna. Wyznając Chrystusa tak niezłomnie jak jej siostra, została pobita i wrzucona do szalejącego pieca, ale jego ogień wyszedł by zaledwie muskać jej ciała. Po wielu innych torturach ona również umarła od miecza, dziękując Bogu.
Miłość
Natomiast Miłość, czyli trzecia z sióstr, została wezwana przed cesarza, którego złość rozsadzała. Miała zaledwie dziewięć lat, ale miała taki sam niezłomny umysł jak jej siostry. Została zawieszona na szubienicy i przykuta tak mocno, że jej kończyny zostały złamane przez więzy. Następnie została wrzucona do pieca i wreszcie ścięta. Zofia radowała się w duchu, widząc, że jej córki tak chwalebnie udają się do siedzib sprawiedliwych, ale przytłoczona ziemskim smutkiem, oddała duszę Bogu kilka dni później, na ich grobie – wskutek przeżywanego smutku.
Inna z wersji wspomina, że św. Zofia miała ponieść śmierć męczeńską razem z córkami.
Patronat i kult
Św. Zofia jest patronką matek, wdów i ludzi mądrych.
Jej relikwie znajdują się w kościele św. Sylwestra in Capite w Rzymie
Św. Zofia w ikonografii jest przedstawiana zazwyczaj z córkami. Na indywidualnych przedstawieniach ma krzyż w prawej dłoni i zwinięty zwój w lewej ręce.
W Kościele katolickim jej wspomnienie liturgiczne jest obchodzone w grupie 1 sierpnia, a indywidualnie 30 września.
W Cerkwi prawosławnej jej wspomnienie przypada również na 30 września, wg. kalendarza gregoriańskiego. Tego samego dnia wspomina się jej córki, których imiona są szczególnie popularnie w Rosji, Bułgarii czy w krajach anglosaskich. W Polsce nadawane jest głównie imię Nadzieja.
Źródła
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zofia_(m%C4%99czennica_rzymska)https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awi%C4%99ta_Zofia
http://www.muzeumetnograficzne.rzeszow.pl/2019/05/17/swieta-zofia-patronka-ludzi-madrych/
https://www.saintsophiachurch.org/life-of-st-sophia.html