Tadeusz Kantor

Tadeusz Kantor przyszedł na świat w Wielopolu Skrzyńskim 6 kwietnia 1915 roku. Zmarł w Krakowie 8 grudnia 1990. Był polskim malarzem i reżyserem, scenografem oraz teoretykiem sztuk.

Spis treści

Biografia i życiorys Tadeusza Kantora

Tadeusz Kantor jako syn Mariana Kantora oraz Heleny z Bergerów, przyszedł na świat w roku 1915 na katolickiej plebanii, gdzie jego matka zamieszkiwała od dzieciństwa wraz ze swą owdowiałą matką Katarzyną, a przyrodnią siostrą miejscowego proboszcza oraz dziekana Wielopola, którym był ksiądz Józef Radoniewicz. Po I wojnie światowej, czyli po roku 1918, Marian Kantor nie wrócił jednak do swej rodziny w Wielopolu; opuścił za to rodzinę i zamieszkał na Górnym Śląsku pędząc żywot z inną kobietą. Rok 1921 oznacza w biografii Tadeusza Kantora jego przeprowadzkę wraz z matka i siostra do Tarnowa, gdzie przyszły reżyser podjął naukę w Szkole Ćwiczeń przy Seminarium Nauczycielskim Męskim. W latach 1925–1933 pobierał natomiast nauki w jednym z tarnowskich gimnazjów. Podczas lata 1932 Tadeusz Kantor zaprzyjaźnił się z ks. Julianem Śmietaną, dla którego mógł później, już w latach trzydziestych, wykonywać liczne prace o charakterze malarskim w kościele parafialnym. Tymczasem 5 października 1934 młody Kantor zapisał się na Wydział Malarstwa Krakowskiej ASP, gdzie mógł być m.in. u boku prof. Władysława Jarockiego, będąc pod wpływem twórczości głównie Stanisława Wyspiańskiego, przy czym nie była to aktywność jedyna, ponieważ studiował i dekoracja teatralne u słynnego wtedy prof. Karola Frycza.

W czasie wojny zarabiał w Krakowie na życie jako malarz pokojowy. 12 grudnia 1939 udało mu się złożyć egzamin końcowy u prof. Frycza. W czasie swego ukrywania się w okolicach miejscowości Wielopole, wykonywał prace malarskie w kościele miejscowości Nockowej, i wtedy to dowiedział się o aresztowaniu swego ojca, który następnie zginął w Oświęcimiu w roku 1942.

Został współtwórcą podziemnego Teatru Niezależnego. Próby odbywały się wówczas w domu pierwszej żony Kantora – Ewy Jurkiewicz. W 1945 Kantor podjął pracę jako kierownik malarni w Teatrze Starym w Krakowie, zapisując się na kurs scenografii mającym miejsce w Studio Teatralnym, które prowadził Andrzej Pronaszka, który obok Frycza został drugim idolem Kantora. W listopadzie 1946 roku wraz z Marią Jaremą mógł Kantor wziąć udział w Międzynarodowej Wystawie Sztuki Współczesnej, mianowicie w paryskim Muzeum Sztuki Nowoczenej, i wtedy to olśnił go pod względem własnego stosunku do sztuki w ogóle, która ujrzał w formie nowoczesnej – i z miejsca wychwalił, do tego stopnia, iż rozpoczynając pracę wkrótce na pozycji profesora malarstwa krakowskiej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych, niemal od razu zaatakował koncepcje tradycjonalizmu w sztuce.

Przeczytaj życiorys: Eugeniusz Bodo

Tymczasem kariera Kantora roli pedagoga została przerwana w roku 1949, ponieważ ówczesne władze wprowadzając przejęte w ZSRR zasady sztuki nazywanej realizmem socalistycznym przypuściły atak właśnie na nowoczesną sztukę, którą to Kantor uprawiał. Znalazł szczęśliwie zatrudnienie jako scenograf Państwowych Teatrów Dramatycznych realizując scenografie głównie pod Teatr Stary, gdzie Kantor przepracował do 1961.

W 1955 roku Tadeusz Kantor jako jeden z dziesięciu ówczesnych czołowych polskich artystów otwarcie zaprotestował przeciwko wspomnianemu socjalistycznemu realizmowi, a to ówczesną wystawą pt. „9 Malarzy”, która to miała miejsce w Domu Plastyków. Wystawa ta była swoistym zwiastowaniem powstania tak zwanej Grupy Krakowskiej II. Natomiast Kantor do roku 1961 brał udział w wystawach dużych na całym świecie – od Nowego Jorku, poprzez miejsca jak Sztokholm czy Hamburg, również będąc tam scenografem i współtwórcą teatru Cricot 2, ponadto będąc organizatorem artystycznego życia w Polsce a prezesując i Grupie Krakowskiej.

Od tamtego czasu Kantor brał udział w wielu wystawach całego świata oraz organizował udane spektakle teatralne za sprawą czego otrzymywał za tą działalność szereg prestiżowych nagród i branżowych odznaczeń.

Tadeusz Kantor od 1945 do 1961 był żonaty z Ewą Jurkiewicz, natomiast 10 kwietnia 1961 pobrał się z Marią Stangret.

Zmarł nagle i nieoczekiwanie po ukończeniu próby spektaklu pt. „Dzisiaj są moje urodziny”, w Krakowie, 8 grudnia 1990 roku.

Ciekawostki o Tadeuszu Kantorze

Tadeusz Kantor zdobył tytuł profesora sztuk.
W 1949 roku, Kantor zdecydowanie odmówił podporządkowania się wiodącej roli ideologii socrealizmu, głosząc, że artysta musi z zasady być wolnym od wszelkich nacisków, za taki też pogląd stalinowskie władze PRL w latach 1950-55 zakazały mu wystawiania swoich prac.
W 1955 roku, wraz z Marią Jaremą, Kantor powziął inicjatywę artystyczną w formie Teatru Cricot 2, który przyniósł mu następnie światową sławę, działał w nim do samego końca.
Tadeusz Kantor podczas okupacji podjął się stworzenia konspiracyjnego Teatru Niezależnego, w którym wystawiał regularnie dla zaufanej publiczności repertuar ściśle narodowy.
Tadeusz Kantor w 1954 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.
Napisał cztery książki, z których każda uważana jest dziś za klasykę poruszanych w nich spraw.

Przeczytaj życiorys: Lucy Maud Montgomery

Cytaty Tadeusza Kantora

„Rytm twórczości jest nieprzerwany; wymaga totalnego, bez reszty permanentnego zaangażowania myśli, woli i wyobraźni.”

„Moim domem było i jest moje dzieło.”

„Dotychczas usiłowałem scenę przezwyciężyć, obecnie zrezygnowałem w ogóle ze sceny, to znaczy miejsca pozostającego w pewnym stosunku do widzów, w poszukiwaniu nowego miejsca miałem do dyspozycji teoretycznie całą rzeczywistość życiową.”

„Śmierć jest ostatecznym argumentem przeciw konformizmowi.”

„Nigdy nie umieraj przed premierą.”