Tales z Miletu

Tales z Miletu żył na przełomie VII i VI wieku przed Chrystusem. Został pierwszym znanym greckim filozofem i ojcem matematyki. Urodził się, żył i odszedł w Milecie, znajdującym się w kolonii greckiej położonej w Azji Mniejszej, czyli na terenach dzisiejszej Turcji.

Krótki życiorys Talesa z Miletu

Daty urodzin i śmierci Talesa pozostają dyskusyjne, nie są bowiem dokładnie znane. W przybliżeniu jednak można sądzić, iż jego narodziny miały miejsce w roku 624 przed Chrystusem, natomiast śmierć w roku około 547 przed Chrystusem.

Wiedzę matematyczną Tales z Miletu posiadł podczas swego pobytu w Egipcie. Wśród najbardziej jego znanych twierdzeń są te, które zawierają informacje o przepołowieniu koła średnicą, również twierdzenie o identyczności dwóch kątów znajdujących się przy podstawie trójkąta równobocznego, jak i twierdzenie mówiące, że jeśli dwie linie proste przecinają się, przeciwległe kąty są sobie równe, czy twierdzenie, że kąt wpisany w półkole to kąt prosty.

Tales był i pozostał najsłynniejszym prekursorem tak zwanej jońskiej szkoły przyrody. Podważał on tym samym mitologiczny obraz świata. Zarówno on, jak i późniejsi filozofowie tej szkoły poszukiwali odpowiedzi na pytanie dotyczące początków świata, jego podstaw oraz struktury. Na podstawie własnych obserwacji i wnioskowań Tales doszedł do tezy, że początkiem i końcem wszystkiego jest jeden z podstawowych żywiołów, mianowicie woda.

Miano wielkiego astronoma otrzymał nieprzypadkowo. Oto Tales z Miletu zawdzięcza to chociażby trafności, z jaką przewidział zaćmienie Słońca mające wtedy miejsce 28 maja 585 roku przed Chrystusem. Udało mu się to dzięki uprzednim obserwacjom kolejnych po sobie zaćmień księżyca i Słońca. Ciekawostką jest, że Tales pewnie nie posiadał wówczas wiedzy, że Ziemia jest kulą. Przewidzenie zaćmienia tłumaczy się tymczasem w dużej mierze szczęśliwym trafem.

Rozszerzona biografia Talesa z Miletu

Cezury z życia Talesa

Przedział czasowy określający życie Talesa nie jest dokładnie znany, ale istnieje kilka wiążących jego biografię zdarzeń, o których mowa w wiarygodnych źródłach. Tak na przykład według Herodota, Tales przewidział zaćmienie Słońca mające miejsce 28 maja 585 r. p.n.e. Z kolei Diogenes Laërtius cytuje kronikę Apollodorusa z Aten, w której mowa o tym, że Tales zmarł w wieku 78 lat podczas 58 Olimpiady (czyli w latach 548–545 p.n.e.), a to na skutek udaru cieplnego który wydarzył się, gdy oglądał zawody.

Zagadnienie słowotwórczej genezy uczonego

Wiadomo dziś, że Tales najprawdopodobniej urodził się w mieście Milet. Starożytny pisarz Apollodorus z Aten, pisząc w II wieku p.n.e., zdołał odnotować, że Tales urodził się około roku 625 p.n.e. Herodot natomiast, opisując współczesne mu wydarzenia – w V wieku p.n.e., opisał Talesa jako Fenicjanina. Tymczasem współczesny nam brytyjski klasycysta Tim Whitmarsh zauważył, że Tales zasłynął wśród swych współczesnych jako ten, który uważał wodę za pierwotną materię, a ponieważ „tal” jest fenickim słowem oznaczającym wilgoć, jego nazwa „Tales” mogła wywodzić się właśnie z tej okoliczności.

Historyczne spekulacje na temat pochodzenia i… dzieci

Według późniejszego historyka Diogenesa Laërtiusa, faktem było to, iż „Tales był synem Examyasa i Cleobuliny i należał do ludu Thelidae, czyli ludzi będących Fenicjanami”. Tenże Diogenes stwierdził oprócz tego, że „większość pisarzy opisywało go jednak jako rodowitego mieszkańca Miletu, a do tego z wybitnej rodziny.” Następnie Diogenes przedstawia bardziej sprzeczne fakty: takie, według których Tales adoptował swojego siostrzeńca o tym samym imieniu; a po wtóre, iż ten wybitny filozof i uczony nigdy się nie ożenił, co było jego w pełni świadomym wyborem. Plutarch przedstawił fakt, gdy Solon odwiedził Talesa – zapytał on wówczas uczonego, dlaczego uczony pozostaje singlem; Tales na to odpowiedział, że nie podoba mu się pomysł martwienia się o dzieci. Jednak kilka lat później, w trosce o rodzinę, jak to zostało już powiedziane – adoptował swojego siostrzeńca Cybisthusa.

Tales o swoich korzeniach

Zakłada się z dużym prawdopodobieństwem, że Tales w pewnym momencie swojego życia odwiedził Egipt, gdzie dowiedział się o nauce zwanej geometria. Diogenes Laërtius zauważył wtedy, że Tales uważał Milesian, czyli swych ziomków, jako po prawdzie ateńskich kolonistów, co rzuca więcej światła na zagadnienie tak zwanej Wielkiej Kolonizacji.

Przede wszystkim matematyk

Tales (który zmarł około 30 lat przed Pitagorasem i 300 lat przed Euklidesem, Eudoksem z Knidusa i Eudemos z Rodos) był i pozostaje często nazywany „pierwszym greckim matematykiem”. Podczas gdy niektórzy historycy, jak np. Colin R. Fletcher, wskazują, że mógł istnieć poprzednik Talesa, z którym ten został później utożsamiony, to przyznaje się on jednak, że „Tales mając do dyspozycji techniki obserwacji, eksperymentów, superpozycji i dedukcji… udowodnił, że jest matematykiem”.

Tropem dedukcji Talesa z Miletu

Arystoteles napisał, iż „Tales, założyciel tej szkoły filozoficznej, mówi, że trwałym bytem jest woda (dlatego też wysunął przypuszczenie, że ziemia unosi się na wodzie). Przypuszczalnie powziął to założenie, widząc, że pożywką wszystkiego co żyje jest to co wilgotne, a samo już ciepło jest wytwarzane z wilgoci i od jego istnienia zależy szereg zjawisk (bowiem to, z czego powstaje rzecz, jest zawsze jego pierwszą zasadą)”.

Ciekawostki o Talesie z Miletu

• Uważany jest za jednego z grona siedmiu najwybitniejszych mędrców antycznych, także jako ojciec nauki greckiej.
• Już w starożytności nazywany był pionierem filozofii, matematyki, fizyki i astronomii.
• Podczas swych licznych podróży handlowych zapoznał się z dorobkiem matematyki i astronomii Egiptu, ale i Fenicji oraz Babilonii.
• Na podstawie podobieństwa trójkątów był w stanie zmierzyć wysokość piramid egipskich. Do tego celu wykorzystał cień, który piramidy rzucają.
• Był ojcem założycielem słynnej jońskiej szkoły filozofów przyrody.
• Za prapierwiastek leżący u podstaw świata uważał wodę.

Cytaty Talesa z Miletu

„Jak ty rodzicom, tak dzieci tobie.”

„Księżyc pożycza światło od słońca.”

„Najdziwniejszą rzeczą, jaką w życie widziałem, był stary tyran.”

„Niczym się nie różni śmierć od życia.”

„Nieszczęśliwy ten, kto poniechał nadziei.”

Źródła

• http://www.matematyka.wroc.pl/poczet/tales-z-miletu
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Tales_z_Miletu
• https://wypracowania24.pl/historia/8923/tales-z-miletu-zyciorys

Tagi: