William Szekspir

William Szekspir (1564 – 1616) był angielskim poetą, dramaturgiem, pisarzem i aktorem. Był reformatorem teatru, uważanym za jednego z najwybitniejszych person angielskiej literatury. Owocem jego intensywnej działalności twórczej jest duża ilość sztuk, w tym 154 sonety. Uprawiał komedie i dramat.

Biografia i życiorys Williama Szekspira

Rys biograficzny

Urodził się w Stratford-upon-Avon, jako trzecie z ośmiorga dzieci. Ojciec był przedsiębiorcą i politykiem, matka natomiast pochodziła z zacnej i majętnej rodziny. Uczył się pod okiem magistrów z Oxfordu. Z powodu plajty ojca zmuszony był przerwać edukację. Podjął więc pracę, a jej miejscem było kilka magnackich rezydencji. Był guwernerem, sekretarzem, a także aktorem dworskich przedstawień. W wieku 18 lat ożenił się i miał z wybranką trójkę dzieci. Bardzo niewiele wiadomo o jego późniejszym życiu. Istnieją jednak domysły, mówiące, że był później związany z grupą teatralną w Londynie. Tym nie mniej ta ogromna luka w biografii jest nazywana przez znawców ”latami straconymi” (”the lost years”). Najlepszą informacją pozostaje więc jego działalność artystyczna w latach 1586 – 1612. Zatem studium biograficznym Szekspira jest jego twórczość. Zmarł w wieku 52 lat, 23 kwietnia 1616. Ostatnie lata życia spędził w New Place.

Cechy epokowe twórczości

William Szekspir był dramaturgiem, którego należy zaliczyć do najwybitniejszych twórców angielskich wszech czasów. Znamionował on swą twórczością schyłek czasów renesansu i początek bliżej jeszcze wówczas nieokreślonej epoki, natomiast wojny religijne i reformacja określały już nową jakość, w której więcej było wątpliwości na temat natury spraw niż optymizmu płynącego z sił twórczych człowieka.

Twórczość satyryczna

Wpierw ukazał się poemat „Wenus i Adonis”, następnie „Lukrecja”. W ślad za tym cykl „Sonetów”. Natomiast pierwsza sztuka opowiadała o mylących się ludziom bliźniakach, a zatytułowana „Komedia omyłek”. William Szekspir posiadł już wówczas zdolność do satyrycznych ujęć, groteski i ironicznych przerysowań, czego dowiódł w komedii „Poskromienie złośnicy”. Wreszcie nadszedł rok 1596, kiedy to ukazał się „Sen nocy letniej”, utwór uchodzący za szczyt osiągnięć jego komediopisarstwa. Przedstawia tu człowieka wobec sił natury, porządek zakłócony zostaje przez nieoczekiwany wpływ zjawisk nadnaturalnych, co rodzi wydarzenia ciekawe i nieprzewidziane. Bierze tu wyraźnie górę konwencja baśniowa, uwidacznia się także inspiracja folklorem brytyjskim. Później ukazuje się utwór „Jak wam się podoba”. Bohaterka ma na imię Rozalinda, zaś drugą postacią obok niej jest Orland. Rozalinda wpada na pomysł, by dowiedzieć się czegoś na temat rzeczywistych uczuć Orlanda. W tym celu przebiera się za jego kompana.

Obecność sił nadprzyrodzonych

W twórczości Szekspira przychodzi wreszcie czas, podobnie jak w jego biografii, na przemyślenia głębsze, refleksje tak dojmujące, że potrafią rodzić w odbiorcach poczucie zagrożenia. Tak jest na przykład w utworze „Kupiec wenecki” lub „Miarka za miarkę”, gdzie spokój życia bohaterów jest poruszany przez nieznane im siły.

Kroniki

William Szekspir był dramatopisarzem czerpiącym ze źródeł historycznych. Na tej podstawie potrafił wypowiadać się na szereg różnych tematów. Miejsce szczególne zajmują jego kroniki, gdzie widać wiedzę historiograficzną autora. W takich pozycjach jak „Król Jan”, oraz „Henryk IV” i „Ryszard III” Szekspir wyraża konieczność sprawnej organizacji życia społecznego, porządku i ładu. Następnie pojawiły się dzieła, w których Szekspir sięgnął jeszcze głębiej, bowiem do antycznego Rzymu, co widać w sztuce „Antoniusz i Kleopatra” czy „Juliusz Cezar”.

Tragedie

Słynna tragedia Szekspira pt. „Romeo i Julia” pochodzi z roku 1595. Chodzi rzecz jasna o miłość tragiczną, wplecioną w konflikt dwóch zwaśnionych rodów, z których to pochodzą kochankowie. Finał, jak wiadomo, jest tragiczny. Przychodzi wreszcie w twórczości Szekspira dekada lat 1599 – 1608, okres niezwykle płodny, i osławiona tragedia „Hamlet”. Bohaterem jest książę duński, który wpada na trop rodzinnej tajemnicy. William Szekspir roztrząsa tu problem wartości, egzystencji oraz samej tożsamości i jej roli w przejawach ludzkiej natury. Autor pokazuje, że pod wpływem wstrząsu psychicznego może dojść do wywrócenia światopoglądu, tym samym do absurdalnych zdarzeń. Nie inaczej jest wreszcie z szekspirowskim „Makbetem”, gdzie dochodzi jeszcze na domiar tragicznych spraw kwestia chorych ambicji i chęć sprawowania nieograniczonej władzy.

Świt baroku

Schyłek twórczości Szekspira, który przypadł na lata 1608 – 1612, oznaczał zmianę. Publiczność przestała gustować w dziełach trudnych, domagając się rozrywki płynącej z lekkich romansowych komedii. Naprzeciw tym gustom wyszedł też Szekspir, tworząc chociażby dzieło zatytułowane „Burza”. Na kartach tego utworu czytelnik odnajduje bohaterów zmagających się z własnymi słabościami, w warunkach wyspy, na której znaleźli się pod okiem czarodzieja Prospera.

Ciekawostki o Williamie Szekspirze

• Jego rodzice byli kuzynostwem, ich matki były siostrami. W czasach Szekspira nie należało to wcale do rzadkości.
• Odbył karę więzienia za kłusownictwo.
• Jest najczęściej cytowanym pisarzem anglojęzycznego świata.
• Lista słów, które wprowadził do języka angielskiego, liczy około 1600.
• Po dziś dzień twórca uprawiający komedie i tragedie należy do prawdziwej rzadkości.
• Do jego czasów teatr nie był doceniany przez intelektualistów. Był raczej rozrywką pospólstwa.
• Zastosował wiersz z akcentami na parzyste sylaby wersu, rezygnując przy tym z rymów.
• Wybitny został dopiero po śmierci. Zaś w dłuższej perspektywie osiągnął nawet status geniusza.
• W XXI wieku większość ludzi na świecie poznaje jego dzieła w młodym wieku, w szkole. Jest to powód, dla którego jest on dla niektórych symbolem nudy, a jednocześnie kultury wyższej.
• Źródła podają, iż Szekspir na potrzeby przedstawienia teatralnego przekształcił „Burzę” w operę z licznymi efektami specjalnymi.

Cytaty Williama Szekspira

• „Być albo nie być! Oto jest pytanie!”
• „Reszta jest milczeniem”.
• „Jest to, panie, dziewica uboga i brzydka jak nieszczęście, ale niewątpliwie dziewica i niewątpliwie moja wybranka: taki już mam gest, że wybieram to, czego nikt inny nie chce”.
• „Tchórz, zanim umrze, kona wiele razy,
  Walecznych jedna tylko śmierć spotyka”.

Źródła: