Stefan Żeromski

Stefan Żeromski (1864-1925) był pisarzem, działaczem społecznym i ogromnym patriotą, autorem takich dzieł jak „Siłaczka” i „Ludzie bezdomni”.

Biografia Stefana Żeromskiego

Stefan Żeromski urodził się 14 października 1864 roku w Strawczynie niedaleko Kielc. Dzieciństwo spędził w Ciekotach w Górach Świętokrzyskich, gdzie znajdował się folwark należący do jego ojca. Już od najmłodszych lat małemu Stefanowi wpajane były wartości patriotyczne; jego ojciec, Wincenty, był szlachcicem, który utracił majątek w trakcie powstania styczniowego. Niestety, ubóstwo rodziny odcisnęło wyraźne piętno na przyszłym pisarzu, a w młodości zachorował on również na gruźlicę – choroba ta miała go nie opuścić do końca życia.

W 1874 roku Żeromski rozpoczął naukę w Kieleckim Miejskim Gimnazjum. To właśnie z tego okresu pochodzą jego pierwsze próby literackie. Zadebiutował w 1882 w „Tygodniku Mód i Powieści” oraz w „Przyjacielu Dzieci”; w gimnazjum poznał on również Antoniego Gustawa Bema, który był jego nauczycielem, a w przyszłości stał się pierwowzorem profesora Sztettera w „Syzyfowych pracach”. 

Z powodu problemów zdrowotnych i finansowych Stefan musiał ukończyć naukę w gimnazjum bez uzyskania dyplomu maturalnego. Jednak nie był to koniec jego edukacji; w 1886 roku wyjechał do Warszawy, gdzie udało mu się dostać do Wyższej Szkoły Weterynaryjnej. To właśnie tam po raz pierwszy zetknął się z ruchem socjalistycznym, który bardzo wpisywał się w jego poglądy; należał w tamtym czasie do kilku nielegalnych kół uczniowskich, a także do tajnego Związku Młodzieży Polskiej. Jednak po dwóch latach po raz kolejny musiał zrezygnować z edukacji z przyczyn zdrowotnych i finansowych. Przez kolejne trzy lata pracował jako guwerner szlacheckich dzieci.

W 1892 roku Żeromski rozpoczął swoje podróże do Pragi, Wiednia, Monachium, Zurichu oraz Rapperswilu – w tym ostatnim miejscu otrzymał posadę zastępcy bibliotekarza w Muzeum Narodowym Polskim, którą piastował aż do 1897 roku. W Rapperswilu mieszkał razem z Oktawią Radziwiłłowiczówną, z którą ożenił się jesienią 1892 roku.

Pobyt w Szwajcarii zaowocował znajomościami między innymi z Gabrielem Narutowiczem, Julianem Marchlewskim, czy wyjątkowo przez niego cenionym Edwardem Abramowskim. Rapperswil to również miejsce, w którym powstały „Syzyfowe prace”.

W 1897 roku postanowił powrócić do Warszawy, gdzie otrzymał posadę w Bibliotece Ordynacji Zamojskiej. Dwa lata później urodził się jego syn Adam.

Pobyt w Warszawie, który trwał aż do 1903 roku, był czasem intensywnego działania na rzecz Polskiej Partii Socjalistycznej. W tym też czasie ustabilizowała się sytuacja finansowa Żeromskiego, tak, że mógł on poświęcić się wyłącznie pisarstwu i pracy społecznej. Po wyprowadzce z Warszawy przebywał między innymi w Zakopanem, w Nałęczowie, odbył również wyprawę po Włoszech; w 1908 roku został przez policję zmuszony do opuszczenia Królestwa Polskiego.

W 1913 roku Stefan Żeromski ożenił się ponownie z malarką Anną Zawadzką. Z tego związku urodziła się córka Monika. Gdy rok później wybuchła I wojna światowa, początkowo miał on zamiar wyruszyć na front i w tym celu udał się do Krakowa, gdy jednak jego plany nie doszły do skutku, postanowił wrócić do Zakopanego.

Przez resztę życia pisarz udzielał się aktywnie zarówno w Warszawie, Zakopanem, jak i Nałęczowie – we wszystkich tych miastach był niezwykle zaangażowany w działalność społeczną. Od 1921 roku zaczął się pojawiać również nad Bałtykiem, który stał się jego kolejną wielką miłością; zainicjował nawet powstanie Towarzystwa Przyjaciół Pomorza.

Zmarł 20 listopada 1925 roku w Warszawie. Jego śmierć wywołała ogromne poruszenie w społeczeństwie, a wiersze na jego cześć pisali tacy poeci, jak Julian Tuwim, czy Antoni Słonimski.

Stefan Żeromski – ciekawostki

• W 1928 roku w Nałęczowie otwarto Muzeum Stefana Żeromskiego, tzw. „Chatę”, która była jedną z jego posiadłości.
• Żeromski przez całe życie angażował się w pomoc ubogim, a jego poglądy polityczne również opierały się na walce o prawa niższych klas społecznych. Motywy te często przewijają się w jego książkach.
• 11 listopada 2018 roku, podczas obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, prezydent Andrzej Duda pośmiertnie nadał Stefanowi Żeromskiemu Order Orła Białego.

Cytaty Stefana Żeromskiego

„Człowiek mądry nie uważa śmierci za rzeczywistość godną myślenia. Przedmiotem myślenia filozoficznego może być tylko życie.”

„Czyż to nie wielkość ducha, aby nie cofnąć ręki przed tym, od czego ludzie uciekają z całej siły?”

„Kobieta pozwoli ze sobą zrobić, co zechcesz, bylebyś jej o tym nie mówił.”

Źródła

fot: domena publiczna, autor niezidentyfikowany

Tagi: