Aleksander Łukaszenka (ur. 1954) jest od 1994 roku prezydentem Białorusi, który sprawuje władzę w sposób dyktatorski. Pełni funkcje naczelnego dowódcy sił zbrojnych Białorusi oraz przewodniczącego Najwyższej Rady Państwowej Związku Rosji i Białorusi.
Aleksander Łukaszenka – wiek, wzrost
Aleksander Łukaszenka – młodość
Aleksander Łukaszenka urodził się 30 sierpnia 1954 roku w Kopysiu (Białoruś). Był jedynym dzieckiem Kaciaryny Trafimauny Łukaszenki, niezamężnej pracownicy Orszańskiego Kombinatu Lnianego. Jego ojciec jest nieznany. Wkrótce po narodzinach, matka przeprowadziła się z nim w pobliże swojej rodziny, do Aleksandrii, gdzie pracowała jako dojarka. Wychowywał się w biedzie i ze stygmatem panieńskiego dziecka. Kształcił się w Szkole Średniej w Aleksandrii oraz chodził do szkoły muzycznej, gdzie przez kilka lat uczył się grać na akordeonie guzikowym. Gdy miał 15 lat zaczął być aktywny politycznie i wstąpił do Komsomołu, komunistycznej organizacji młodzieżowej, gdzie zajmował się propagandą.
W latach 1971–1975 studiował na Wydziale Historycznym Mohylewskiego Państwowego Instytutu Pedagogicznego. Po ukończeniu studiów uzyskał wykształcenie nauczyciela historii i wiedzy o społeczeństwie. Od listopada 1975 roku przez rok lub dwa (źródła różnie podają) odbywał obowiązkową służbę wojskową w szeregach pogranicznych wojsk KGB w Brześciu. W latach 1977–1978 pracował jako instruktor Październikowego Rejonowego Komitetu Wykonawczego miasta Mohylewa i sekretarz komitetu Komsomołu Mohylewskiej Miejskiej Organizacji ds. Handlu Towarami Spożywczymi.
W latach 1978–1980 pełnił funkcję sekretarza odpowiedzialnego Szkłowskiej Rejonowej Filii Wszechzwiązkowego Towarzystwa „Wiedzy”. W 1979 roku wstąpił do Komunistycznej Partii Białorusi i zaczął podejmować starania w kierunku uzyskania stanowiska kierowniczego w kołchozie. W latach 1980–1982 ponownie służył w wojsku, tym razem w 120. Gwardyjskiej Dywizji Piechoty Zmechanizowanej Sił Zbrojnych ZSRR w Mińsku jako zastępca ds. politycznych dowódcy kompanii czołgów.
W latach 1982-1983 sprawował funkcję zastępcy przewodniczącego kołchozu „Udarnik” w rejonie szkłowskim. Na przestrzeni lat 1983–1985 piastował funkcję dyrektora Szkłowskiego Kombinatu Materiałów Budowlanych. W 1985 roku ukończył Białoruską Państwową Akademię Gospodarstwa Wiejskiego, dzięki czemu zdobył wykształcenie ekonomisty produkcji rolno-przemysłowej.
W latach 1985–1987 podejmował pracę jako sekretarz komitetu partyjnego kołchozu im. Lenina. Od marca 1987 pracował jako dyrektor sowchozu „Haradziec” w rejonie szkłowskim. Odznaczył się wówczas brutalnym podejściem do pracowników, stosując przemoc fizyczną wobec 8 do 12 z nich. Za pobicie traktorzysty wszczęto przeciwko niemu śledztwo.
Zdaniem białoruskiego literaturoznawcy i politologa, Aleksandra Fiaduty, Łukaszenka już w młodości miał duże ambicje i dążył do politycznej kariery.
Aleksander Łukaszenka – działalność polityczna
Nominowanie Aleksandra Łukaszenki na dyrektora sowchozu zbiegło się z przekształceniami systemu komunistycznego w latach 1985-1991, zwanymi pierestrojką. Łukaszenka dostosował się do zmian gospodarczych oraz ideologicznych, dzięki czemu awansował i tym samym położył podwaliny pod przyszły start polityczny. Przekształcił państwową farmę, która była nierentowna, w wiodącą instytucję państwową. Dzięki temu media zainteresowały się nim, a on to skwapliwie to wykorzystał, udzielając się politycznie i zostając w roku 1990 deputowanym Rady Najwyższej Białoruskiej SRR.
Podczas puczu moskiewskiego w 1991 roku Aleksander Łukaszenka opowiedział się po stronie zmian i demokracji, czyli po stronie pierestrojki. Głosił wówczas odważne hasła walki z korupcją oraz prywatyzacji zakładów państwowych. W 1993 roku stał się członkiem Komisji do Walki z Korupcją.
Aleksander Łukaszenka jako prezydent Białorusi
W 1994 roku Alaksander Łukaszenka wystartował jako kandydat niezależny w wyborach na stanowisko prezydenta Republiki Białorusi. Zwyciężył w drugiej turze, otrzymując ponad 80 procent głosów. Pokonał tym samym ówczesnego premiera Wiaczasława Kiebicza. Jego sukces wyniknął w dużej mierze z tego, że był kandydatem niezależnym, odcinającym się zarówno od lewicy, jak i prawicy.
Koniec rządów prawa na Białorusi i początek dyktatury Łukaszenki nastąpił pewnej kwietniowej nocy 1995 roku. To wtedy Aleksander Łukaszenka „jednym zamachem i kilkoma kopniakami zlikwidował w kraju praworządność. Podobno nawet przyglądał się scenie bicia parlamentarzystów z kuluarów, jakby chciał się upewnić, że ich opór zostanie złamany. Wiedział, że od tego zależą jego dalsze rządy, od tej pory bowiem już nikt nie miał mu przeszkadzać. Warto zapamiętać ten moment, kiedy na Białorusi narodziła się dyktatura” – przypominają autorzy książki „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji”. Powyższa sytuacja miała miejsce w związku z organizacją referendum, w którym Białorusini mieli odpowiedzieć na kilka pytań, dotyczących m.in. statusu jęz. białoruskiego i rosyjskiego, a także zacieśnienia kontaktów polityczno-gospodarczych z Rosją. Opozycja narodowo-demokratyczna podkreślała, że ustawy nie zezwalają na poddawanie pod głosowanie ludowe spraw związanych ze statusem języka państwowego i kulturą narodową, a na znak protestu przeciwko łamaniu konstytucji przez prezydenta opozycyjni deputowani rozpoczęli strajk głodowy. Dnia 12 kwietnia 1995 milicja pobiła ich i usunęła z budynku siłą. Dzień później Rada Najwyższa zgodziła się na referendum ogólnopaństwowe.
Pod koniec 1996 roku Łukaszenka miał już pełnię władzy. „Od tej pory mogły się sprzeciwiać tylko jednostki, z którymi Łukaszenka będzie się krwawo rozprawiał” – czytamy w książce „Łukaszenka. Niedoszły car Rosji”.
W 1996 roku prezydent Białorusi podpisał z prezydentem Rosji Borysem Jelcynem umowę o powstaniu Stowarzyszenia Białorusi i Rosji, a następnie o Związku Białorusi i Rosji. Ostatecznie konfederacja między tymi dwoma państwami zawiązana została dnia 26 stycznia 2000 roku. Już w 1998 roku Łukaszenka wydalił ze swojego kraju większość dyplomatów, oskarżając ich o spiskowanie przeciw niemu. Organizacje międzynarodowe zareagowały wydaniem Łukaszence zakazu podróżowania po Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych.
W 2002 roku Putin ponownie objął stanowisko prezydenta Rosji. Wówczas stosunki obu państw ochłodziły się, gdy prezydent Rosji zaproponował włączenie Białorusi do Federacji Rosyjskiej, a Łukaszenka kategorycznie się temu sprzeciwił.
W 2008 roku Unia Europejska zdecydowała się nawiązać z Białorusią lepsze relacje, czego dowodem było zniesienie części sankcji wizowych dla Łukaszenki. W kolejnym roku, pierwszy raz od wielu lat izolacji na międzynarodowej arenie, Łukaszenka wyjechał na Zachód, gdzie spotkał się między innymi z Sylvio Berlusconim, ówczesnym premierem Włoch.
Aleksander Łukaszenka – wybory w 2020 roku
W 2020 roku Łukaszenka ponownie wygrał wybory prezydenckie oficjalnie uzyskując 80,1% głosów, przy 10,1% dla cieszącej się popularnością kandydatki opozycji demokratycznej – Swietłany Cichanouskiej. Opozycja uznała wyniki głosowania za sfałszowane, a w kraju wybuchły masowe protesty z żądaniem uczciwych wyborów. Były to największe masowe protesty w historii Białorusi. Na wystąpienia społeczeństwa obywatelskiego władze odpowiedziały represjami na wielką skalę. Protesty były brutalnie tłumione przez władze. Sama Cichanouska po wyborach była zmuszona przez władze do wyjazdu z kraju. Została oskarżona o szereg działań na szkodę państwa.
Rezultaty głosowania w 2020 roku nie zostały uznane przez Zachód, a na reżim w Mińsku nałożono sankcje. Dodatkowymi restrykcjami Białoruś objęta została za wspieranie agresji zbrojnej Rosji przeciwko Ukrainie.
W sierpniu 2022 Swietłana Cichanouska otworzyła konferencję w Wilnie pt. „Nowa Białoruś”. Podczas spotkania przedstawiciele białoruskiej opozycji opowiedzieli się za utworzeniem rządu na uchodźstwie. Jak ocenił opozycyjny działacz Paweł Łatuszka, byłby to „kluczowy czynnik na rzecz utrzymania i obrony suwerenności oraz państwowości Białorusi” – pisze portal Nasza Niwa.
Wśród więźniów politycznych jest już ponad 1250 osób, w tym mąż Swietłany, który został skazany na 18 lat łagru. Z kolei Polak Andrzej Poczobut, działacz Związku Polaków na Białorusi, jest już więziony od 17 miesięcy.
Na pytanie, jak zmusić dyktatora do uwolnienia więźniów politycznych, Cichanouska odpowiedziała: „Presja na ten reżim musi być konsekwentna. Nie wolno osłabiać sankcji, które już zostały prowadzone. W żadnym wypadku nie legitymizować Łukaszenki na arenie międzynarodowej, nie rozmawiać z nim. W Mińsku muszą zrozumieć, że nie mają innego wyjścia i że muszą uwolnić więźniów politycznych, by zdjęto sankcje. Do tego potrzebne są negocjacje. Prosimy naszych zagranicznych partnerów, by nie wrzucali naszego kraju do jednego worka z Rosją i mieli osobną strategię wobec Białorusi. Prosimy, by w związku z agresją Rosji wobec Ukrainy nie zapominano o Białorusi”.
Od czasu wyborów Białoruskie władze zlikwidowały praktycznie wszystkie niezależne media. Ich strony internetowe zablokowano, w redakcjach i mieszkaniach dziennikarzy dochodziło do rewizji i zatrzymań. Najważniejsze niezależne media i używane przez nie platformy władze uznały za „formacje ekstremistyczne”.
Aleksander Łukaszenka zdemontował demokrację. W Europie jest prezydentem najdłużej sprawującym władzę. Nie dopuszcza do głosu opozycji, która jest marginalizowana i represjonowana, często wtrącana do więzienia za protesty przeciwko jego polityce. Na Białorusi można odnaleźć zrozpaczone spojrzenie matek stojących pod aresztem i wypatrujących w oknach swych dzieci, czy ślepe spojrzenie w oczach ludzi, którym reżim Łukaszenki zamordował bliskich.
Aleksander Łukaszenka – żona, dzieci
Halina Żauniarowicz urodziła się w 1955 roku w Ryżkowiczach (Białoruś). Okresowo mieszła w rejonie wilejskim, gdzie ukończyła szkołę podstawową. Następnie przeprowadziła się ponownie do miejscowości swojego urodzenia. Tam podczas szkolnego wieczorku poznała Aleksandra Łukaszenkę, z którym wzięła ślub w 1975 roku. Halina jest z wykształcenia historykiem – ukończyła historię w Mohylewskim Instytucie Pedagogicznym.
Dnia 28 listopada 1975 roku na świat przyszedł ich syn Wiktar Łukaszenka, który obecnie jest politykiem, doradcą prezydenta ds. bezpieczeństwa narodowego, członkiem Rady Bezpieczeństwa Białorusi.
Niecałe pięć lat później małżeństwo powitało na świecie drugiego syna. Dnia 23 marca 1980 roku urodził się Dzmitryj Łukaszenka, który obecnie jest działaczem sportowym i przedsiębiorcą.
Gdy jej mąż wygrał wybory prezydenckie w 1994 roku, Halina postanowiła nie wyjeżdżać z mężem do stolicy i została w rodzinnym domu.
Halina Łukaszenka zapewnia o tym, że ich małżeństwo trwa, jednak w mediach mówi się o romansie głowy państwa oraz o jego kolejnych małżeństwach. W 2004 roku Irina Abelska urodziła mu trzeciego syna – Mikołaja. Początkowo prezydent Białorusi próbował ukryć jego istnienie, jednak obecnie syn często pojawia się u jego boku, towarzyszy także ojcu podczas wizyt zagranicznych. Był m.in. u papieża Benedykta XVI, Hugo Cháveza, Baracka Obamy i papieża Franciszka.
Obecnie Halina Łukaszenka pracuje w administracji rejonowej na stanowisku specjalisty ds. ochrony zdrowia, a rekreacyjnie zajmuje się ogrodem. Mówi, ze rzadko odwiedza męża oraz dzieci i wnuki, a czasami przyjmuje ich u siebie. W związku z przyjętym postanowieniem, nigdy nie wypełniała protokolarnych obowiązków pierwszej damy.
Artykuły, które mogą Ci się spodobać:
Źródła
Dwa lata temu Łukaszenka wygrał wybory na Białorusi. Brutalnie tłumiono protesty, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1393647%2Cdwa-lata-temu-lukaszenka-wygral-wybory-na-bialorusi-brutalnie-tlumiono, dostęp: 30.08.2022
Aleksander Łukaszenko, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/aleksander-lukaszanko-prezydent-bialorusi-zyciorys/tczg14s, dostęp: 30.08.2022
„Łukaszenka. Niedoszły car Rosji”, https://dzieje.pl/ksiazki/lukaszenka-niedoszly-car-rosji, dostęp: 30.08.2022
Wikipedia, dostęp: 30.08.2022
Grafika: Kremlin.ru, CC BY 4.0
Redaktor i administrator strony Zyciorysy.info. Od 2018 roku zgłębia historie znanych ludzi, w czym pomagają mu dziesiątki książek z życiorysami znanych postaci, wideo wywiady czy publikacje internetowe. Efektem tych działań jest ponad 450 opublikowanych życiorysów. Jego publikacje bywają źródłem dla wielu znanych portali.
Zapisz się do newslettera
Chciałbyś co jakiś czas otrzymywać powiadomienia o nowych, ciekawych biografiach?Zapisz się do newslettera: