Agnieszka Holland (ur. 1948) jest polską reżyserką filmową i teatralną, a także scenarzystką. Ma na koncie takie filmy jak: „Szarlatan”, „Tajemniczy ogród”, „Europa, Europa”, „W ciemności”. Mieszka za granicą.
Spis treści
Agnieszka Holland – Młodość w rodzinie dziennikarzy
Agnieszka Irena Holland przyszła na świat 28 listopada 1948 r. w warszawskiej rodzinie Henryka Hollanda, dziennikarza i socjologa żydowskiego pochodzenia i Ireny Rybczyńskiej, dziennikarki, katoliczki i uczestniczki Powstania Warszawskiego. Jest starszą siostrą reżyserki i scenarzystki Magdaleny Łazarkiewicz (ur. 1953).
Powojenną Warszawę wspominała jako pełną ruin i strachu przed okupacją, ale rodzice wychowywali ją w poczuciu prawdy i lojalności. Dawali prawo do samorealizacji i nie ograniczali pomysłów.
Kiedy miała nieco ponad 10 lat, rodzice rozwiedli się. Pozostała pod opieką matki, która ponownie wyszła za mąż za dziennikarza Stanisława Brodzkiego. Dwa lata później ojciec został aresztowany pod zarzutem zdrady stanu i zginął w niewyjaśnionych okolicznościach.
Przyszła reżyserka ukończyła znane warszawskie Liceum Batorego, lecz – jak mówiła – chodziła tam głównie dla paczki znajomych. Próbowała sił w łódzkiej „Filmówce”, ale bez powodzenia. Sukcesem zakończyły się natomiast starania o przyjęcie do praskiej uczelni filmowej FAMU, gdzie studiowała w latach 1966–1971. W 1968 r., po wybuchu Praskiej Wiosny, zaangażowała się w strajki studenckie, za co spotkały ją szykany ze strony władz czeskich i polskich. W 1970 r. pół roku spędziła w areszcie. Następnie wróciła do Polski i rozpoczęła współpracę z Andrzejem Wajdą w nowo powstałym Zespole Filmowym „X”. Próbowała stworzyć własny film, lecz cenzura nie dawała jej szans, odrzucając kolejne projekty. Agnieszka dała się jednak poznać jako osoba o silnym charakterze. Jak wspomniał Wajda, „Agnieszka była bardzo agresywna. Szybko stała się przywódcą naszego zespołu”. Krzysztof Zanussi opisywał: „Temperament wulkaniczny, lecz bardzo klarowny, kartezjański umysł”.
W 1981 r. po wprowadzeniu stanu wojennego wyemigrowała do Francji. Od tej pory mieszka i pracuje na Zachodzie, w Niemczech i w Stanach Zjednoczonych.
W dorosłym życiu wspominała, że po przyjeździe do Paryża miała trudny czas i skorzystała z pomocy psychoterapeuty. Przyznaje, że to jednak nie wypaliło, a do psychoterapii nigdy już nie wróciła.
Agnieszka Holland – Filmy nominowane do Oscara
Agnieszka Holland to reprezentantka kina moralnego niepokoju. Na dużym ekranie często podejmuje krytykę rządów komunistycznych, wraca do wątków wojennych, a na małym (głównie w produkcjach powstających za Oceanem), ukazuje „moralny upadek Ameryki”.
Pierwsze lata twórczości to produkcje krótkometrażowe, jak telewizyjny „Wieczór u Abdona” (1975) czy nowelowe „Obrazki z życia”, na podstawie felietonów Jerzego Urbana. W 1976 r. z Pawłem Kędzierskim i Jerzym Domaradzkim wyreżyserowała „Zdjęcia próbne”, o dziewczynie, która próbuje zaistnieć na planie filmowym.
Początki kariery Holland również nie były łatwe. Miała być asystentką „Człowieka z marmuru” Wajdy, jednak sprzeciwili się temu partyjni decydenci.
W 1978 r. napisała scenariusz do filmu Wajdy „Bez znieczulenia”, który doczekał się prestiżowej nagrody Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. W tym samym roku nakręciła dramat „Aktorzy prowincjonalni” (1978). Obraz podejmujący temat relacji w rodzinie artystów przyniósł uznanie krytyki i nagrodę na Festiwalu w Cannes.
W 1980 r. nakręciła „Gorączkę”, za którą zdobyła nagrodę na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Rok później powstała „Kobieta samotna” (1981), portretująca samotną matkę, zmagającą się z problemami bytowymi. Ze względu na wątki polityczne, aż do 1987 r. zakazano rozpowszechniania filmu. Następnie nakręciła „Gorzkie żniwa” (1985), a później „Zabić księdza” (1988), poruszający temat morderstwa księdza Jerzego Popiełuszki.
Praca reżyserki przeplatała się z działaniami scenarzystki. Napisała scenariusz do filmu Wajdy „Korczak” (1989), a w kolejnym obrazie „Europa, Europa” (1990) znów podejmowała temat zagłady Żydów. Sukcesem była nominacja do Oscara w kategorii filmu nieanglojęzycznego za „Gorzkie żniwa” i „Europa, Europa”. Reżyserka dała się zauważyć i zaistniała na światowym firmamencie.
Kolejnymi produkcjami były dramaty np. „Olivier, Olivier” (1991), w 1995 r. ukończyła „Całkowite zaćmienie” o toksycznym związku homoseksualnych poetów, z Leonardo DiCaprio w głównej roli, a później „Plac Waszyngtona” (1997). Owocem amerykańskiego etapu kariery jest m.in. „Tajemniczy ogród” (1993) podejmujący losy osieroconej dziewczynki z wiktoriańskiej rodziny, która odkrywa zaniedbany ogród.
Od 2007 r. zrealizowała w Polsce filmy fabularne i telewizyjne, m.in. z córką Kasią Adamik, siostrą Magdaleną Łazarkiewicz oraz Borysem Lankoszem serial telewizyjny „Ekipa” (2007).
W 2009 r. też z córką nakręciła serial „Janosik. Prawdziwa historia”, o losach słowackiego zbójnika uznawanego za bohatera narodowego. Później powstało „W ciemności”, historia niejakiego Sochy, który z narażeniem życia ukrywał uciekinierów z getta (2011, nominowany do Oscara). Kolejne produkcje to: „Gorejący krzew” (2013) o śmierci praskiego studenta Jana Palacha oraz „Dziecko Rosemary” (2014), niestety niezbyt udany projekt reżyserki.
W 2017 r. nakręciła „Pokot” na bazie książki Olgi Tokarczuk.
Wyreżyserowała dwa odcinki wysoko budżetowego amerykańskiego serialu „House of Cards” (2015-17), a na zlecenie platformy Netflix została producentem wykonawczym serialu „1983” (2018). Osadzony w alternatywnej rzeczywistości dramat rozbudzał apetyty widowni, jednak mimo szerokiej promocji nie odniósł spodziewanego sukcesu.
Dopiero „Obywatel Jones” (2019), którego tematem jest wielki głód na Ukrainie uznano za „najlepszy od lat film Holland”.
Potem wyjechała do Czech, gdzie nakręciła nowy film biograficzny „Szarlatan” (2020). Jego bohaterem jest zielarz Jan Mikolášek, popularny uzdrowiciel, w 1957 r. skazany w pokazowym procesie władz komunistycznych.
Agnieszka Holland – Mąż Laco Adamik, córka Kasia Adamik
Po upadku Praskiej Wiosny wyszła za mąż za starszego od niej słowackiego studenta Laco Adamika. Wkrótce w Polsce urodziła się córka pary, Kasia Adamik. Po wprowadzeniu stanu wojennego Holland wyjechała do Francji, a mąż z córką zostali w Polsce. Udało jej się ściągnąć rodzinę nad Sekwanę, wysyłając do kraju zaświadczenie lekarskie o złym stanie zdrowia. Mąż jednak nie odnalazł się we Francji i wrócił do Polski, a Katarzyna pozostała przy matce.
Matka z córką miały bardzo bliskie relacje, Kasia nigdy nie dostała lania, za to jako kilkulatka mogła oglądać niemal wszystkie filmy. To dzięki matce została asystentką reżyserki przy „Tajemniczym ogrodzie”. W kolejnych latach wspólnie tworzyły filmy.
Agnieszka Holland – Ciekawostki
Jest Damą Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski.
W 1998 r. na łódzkiej Piotrkowskiej odsłonięto gwiazdę reżyserki, a w grudniu 2020 r. została przewodniczącą Europejskiej Akademii Filmowej.
Jest tłumaczką literatury czeskiej na polski. Przetłumaczyła m.in. „Nieznośną lekkość bytu” M. Kundery.
Źródła
Zdjęcie pochodzi z portalu wikimedia.org. Autorem jest Martin J. Kraft. Zdjęcie zostało wykorzystane na podstawie licencji CC BY-SA 3.0.
https://www.filmweb.pl/person/Agnieszka+Holland-241https://ninateka.pl/audio/agnieszka-holland-zapiski-ze-wspolczesnosci-1-5
https://pl.wikipedia.org/wiki/Agnieszka_Holland
https://zwierciadlo.pl/kultura/kultura-wywiady/wywiad-z-agnieszka-holland
https://culture.pl/pl/tworca/agnieszka-holland
