Don Vasyl

Don Vasyl (ur. 1950) jest romskim piosenkarzem, kompozytorem, autorem tekstów piosenek, poetą i animatorem ruchu kulturalnego polskich Cyganów.

Wiek: 70 lat(a)

Spis treści

Don Vasyl – życiorys

Don Vasyl urodził się 10 kwietnia 1950 roku w Łodzi. Właściwie nazywa się Vasyl Szmidt, a do 1989 roku legitymował się jako Kazimierz Doliński.

Rodzina i pochodzenie

Don Vasyl pochodzi z kasty Polska Roma. Ma znamienite korzenie, bowiem pochodzi z królewskiej rodziny Cyganów wielkomiejskich, a ściślej z dynastii Baro Szero (co w tłumaczeniu oznacza: Wielka Głowa). Jego pradziadek był królem, a obecnym królem jest jego dziadek. W jednym z wywiadów tłumaczył: “To nie znaczy, że siedzi na tronie i ma koronę. Król jest sędzią i dba, aby Cyganie nie przekraczali swego prawa. Sam zasiadałem w kilku takich sądach jako członek Rady Starszych. Nasze prawo nie koliduje oczywiście z prawem polskim“. Matka Don Vasyla pochodziła z Warszawy, a jego ojciec wychował się w Łodzi.

Wczesne lata

Urodził się w Łodzi nieprzypadkowo, gdyż miasto to znalazło się akurat na drodze taboru cygańskiego, którym podróżowała jego rodzina. Jego dzieciństwo było życiem taborowym. “Doskonale pamiętam, jako młody chłopak taborowe nasze życie. Ono było przede wszystkim szczęśliwe, nie liczyliśmy godzin, nie liczyliśmy dni, miesięcy, czasem lat. Wędrowaliśmy za bramy bez mapy, bez drogowskazów. Nie wiedzieliśmy dokąd, po co. Chyba po to, żeby być szczęśliwym, za tym szczęściem goniliśmy ciągle i to szczęście nas nie opuszczało” – mówił w wywiadzie dla Radia Opole. Jak skończył 7 lat tata kupił mu w prezencie gitarę, później zaczął grać na akordeonie. Podczas życia taborowego, jako śmiały chłopak często śpiewał, tańczył i grał. Jego życie zmieniło się, gdy miał 14 lat, ponieważ wtedy ówczesne władze zabroniły wędrówki taborów.

Początki kariery i ślub

Debiutował na scenie już w wieku dwunastu lat. Profesjonalną karierę zaczął mając 17 lat. Uzyskał wtedy obowiązujące w PRL-u państwowe uprawnienia zawodowego wokalisty i otrzymał pracę w Estradzie Bydgoskiej, dołączając do zespołu cygańskiego Roma.

Don Vasyl ożenił się z siostrą słynnej w tamtych czasach piosenkarki romskiej – Randii. Dzięki temu poznał słynną poetką romską Papuszę, która była spokrewniona z jego teściową. Być może to właśnie spotkanie natchnęło go do pisania wierszy i piosenek.

Własny zespół

Od 1984 roku występuje z własnymi zespołami. W 1987 roku założył zespół artystyczny Don Wasyl i Roma, który następnie zmienił nazwę na Don Vasyl i Cygańskie Gwiazdy.

Początkiem lat 90., wskutek konfliktu z miejscowym środowiskiem cygańskim, opuścił Gorzów Wielkopolski i wybudował dom w Ciechocinku.

Don Vasyl jest propagatorem muzyki i kultury cygańskiej w Polsce. Został organizatorem i pomysłodawcą Międzynarodowego Festiwalu Piosenki i Kultury Romów, który odbywa się nieprzerwanie od 1997 roku. W 2005 roku otrzymał odznakę Zasłużonego Działacza Kultury.

Nagrał w sumie ze swoimi zespołami kilkadziesiąt albumów, z tego aż jedenaście zdobyło status Złotej Płyty.

Poeta

Don Vasyl jest członkiem Związku Literatów Polskich i prawdopodobnie jedynym Romem w tej organizacji. Jego wiersze zostały zaprezentowane w dwóch zbiorach poezji “Kujawy piórem malowane” (1995) i “Twórcy regionu 2” (1996). Sam jest autorem tomiku wierszy “Pasażerowie niebieskiego taboru” (1998). Prezentujemy jeden z jego wierszy, który znakomicie pokazuje rozdźwięk pomiędzy czasami jego dzieciństwa, a dojrzałymi latami.

“Dusza na bezdrożach”
Wędrowaliśmy leśnymi drogami, byliśmy wielką rodziną.
Bywało, że brakowało chleba, jednak nigdy nie odchodziliśmy daleko od ogniska.
Ptaki były drogowskazem, stare skrzypce grały.
Bogactwo nie dzieliło nas i chociaż głód często doskwierał, mieliśmy wszystko.
Dziś – syci, bogaci, czegoś nam brak, dusze naszych ojców pozostały na bezdrożach.

Problemy zdrowotne i finansowe

W 2015 roku podczas drogi na koncert doznał wylewu. W szpitalu miał niezwykły sen. Śniło mu się, że staje przed Bogiem, lecz wstawia się za nim Jan Paweł II. Po tym śnie jego stan zdrowotny się unormował. Lekarze, którym dziękował powiedzieli mu: “Niech nam Pan nie dziękuje. Niech Pan dziękuję Panu Bogu, bo to był cud, że Pan wyszedł z tego bez szwanku“.

W 2019 roku Don Vasyl przez problemy finansowe musiał zacząć wyprzedawać swój majątek. Wystawił na sprzedaż dwie działki z domami. Jego kłopoty finansowe wynikły z tego, że dwaj Polacy, którzy byli odpowiedzialni za rozliczanie się z fiskusem w jego imieniu, nie płacili podatków. Skarbówka dobrała się do niego i miał do zapłacenia ok. 400 tys. zł, a przez lata dług ten narósł do kwoty ponad miliona zł.

Pomimo problemów jego życie napędza ciągła twórczość. “Ciągle tworzę jakieś teksty, jakieś wiersze – bez tego ja bym nie potrafił żyć” – mówił w jednym z wywiadów.

Don Vasyl – żona i dzieci

Z pierwszego małżeństwa z Polką Don Vasyl ma córkę Agnieszkę, która została dziennikarką.

Jego drugą i obecną żoną jest Maria Szmidt, z którą ma synów Wasyla Juniora i Dzianiego. Synowie poszli w jego ślady i są związani z branżą muzyczną. Grają oni w swoich zespołach, ale także występują z ojcem podczas jego koncertów. Ponadto Dziani jest współprowadzącym Festiwal Piosenki i Kultury Romów w Ciechocinku. Wnukowie Don Vasyla również idą w jego ślady, gdyż chodzą do szkół muzycznych i grają na różnych instrumentach.

Don Vasyl – ciekawostki

W jednym z zespołów grał z nim ojciec Edyty Górniak, który był gitarzystą. O ich relacji mówił w wywiadzie: “Mimo że nie mieli kontaktu, on zawsze się ciepło o niej wypowiadał. Oglądał jej wystąpienia i był z niej dumny. Miał jednak wobec niej trochę żal, że nie przyznawała się do niego jako do ojca. No ale trudno się dziwić – w końcu zostawił ją, kiedy miała zaledwie sześć lat.“

Don Vasyl wystąpił w filmie Zenek (2020), który został oparty na biografii piosenkarza disco polo – Zenona Martyniuka. Wcielił się w rolę starego roma Vasyla.