Marek Grechuta

Marek Grechuta (1945 – 2006) był polskim piosenkarzem i poetą, kompozytorem i malarzem, architektem zainteresowanym również rzeźbą i filozofią. Miał żonę i syna.

Krótki życiorys Marka Grechuty

Przyszedł na świat w Zamościu. Pierwszych lekcji muzyki udzielał mu kościelny organista. Ucząc się w liceum jednocześnie ćwiczył grę na fortepianie. Podjął studia architektoniczne, zakładając wkrótce pierwszy zespół. Debiutował w 1967 roku na krakowskim Studenckim Festiwalu Piosenki. Rok później w Opolu zdobył nagrodę dziennikarzy, natomiast na VI Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w 1969 roku Nagrodę TVP, będącą nagrodą główną. Lata 1970 i 1971 przyniosły dwie jego pierwsze płyty. Na IX KFPP odebrał nagrodę główną. Założył wówczas zespół Wiem, w miejsce akompaniującego mu dotychczas składu Anawa. Z zespołem WIEM nagrał następnie płytę „Droga za widnokres”, następnie „Magia obłoków”. Muzycznie jego utwory osadzone były w klimacie jazz-rocka, natomiast teksty oparte na twórczości takich jak Mieczysław Jastrun, Ryszard Krynicki, Tadeusz Śliwak i Tadeusz Nowak. Pięć lat później pojawiła się jego muzyka do tekstów Witkacego. W 1977 roku jego utwór pt. „Hop – szklankę piwa” zdobył w Opolu nagrodę Grand Prix, jednocześnie nagrodę zdobył utwór wykonywany przez Krystynę Jandę „Guma do żucia”, do którego słowa wraz z muzyką ułożył Grechuta. Był też współautorem musicalu „Szalona lokomotywa”. W latach 1976 – 1986 współpracował z Piwnicą pod Baranami. W 1979 światło dzienne ujrzała płyta z muzyką do spektaklu „Zapach łamanego chleba”. W 1981 wyszła płyta nagrana powtórnie z zespołem Anawa „Śpiewające obrazy”, w tym muzyka do spektaklu „Otello”. Natomiast w 1984 roku, na bazie poezji Bolesława Leśmiana nagrał płytę pt. „W malinowym chruściaku”. W 1987 wyszła osławiona płyta „Wiosna – ach to ty”. Ten sam rok przyniósł mu także muzykę do przedstawienia „Kopciuszek”. Dwa lata później ukazał się „Krajobraz pełen nadziei”. W 1991 wyszła płyta „Piosenki dla dzieci i rodziców”, nagrana wspólnie z aktorami Teatru Starego w Krakowie oraz dziecięcym chórem Gama. Płyta „Dziesięć ważnych słów” w nawiązaniu do Dekalogu ukazała się w 1994 roku. Ostatnia płyta „Niezwykłe miejsca” ukazała się w 2004 roku, a jednocześnie pojawiła się składanka „Godzina miłowania”. W roku 2006 został uhonorowany Grand Prix tego festiwalu Nagrodą Prezesa TVP. Zmarł nagle 9 października 2006 roku. Pochowano go na Cmentarzu Rakowieckim w Krakowie.

Rozszerzona biografia Marka Grechuty

Marek Grechuta przyszedł na świat w Zamościu 10 grudnia 1945 roku. Szkołę podstawową i średnią ukończył właśnie w Zamościu, natomiast spędzając dzieciństwo również w miejscowości Chylice, mógł czerpać wiedzę i umiejętności fortepianowe od lokalnego organisty kościelnego. Uczył się i ćwiczył na fortepianie. Za sprawą niezłych wyników w szkole średniej dostał się na studia architektoniczne, gdzie również powstał jego pierwszy zespół muzyczny. Materiał wypracowany na próbach zademonstrował w roku 1967 na Studenckim Festiwalu Piosenki w Krakowie. W 1968 z kolei odbyło się z jego udziałem Opole, na którym przyznano mu nagrodę dziennikarzy. Był to też rok VI Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej, na którym zdobył główną Nagrodę TVP. Wraz z przełomem dekad ’60/’70 pojawiły się Grechuty dwie pierwsze płyty – tym razem odebrał na wspomnianym KFPP nagrodę główną, co było zarówno zasługą akompaniującego mu zespołu Anawa. Jednak wówczas zapadła jego decyzja o zmianach – w miejsce Anawy pojawił się zespół Wiem, co zaowocowało płytą pt. „Droga za widnokres”, następnie longplay’em „Magia obłoków”. Rzecz jasna twórca oparł powstałe utwory na jazzie i rocku, lecz sprawa z tekstami dotyczyła czerpania z dorobku takich jak Tadeusz Nowak, Mieczysław Jastrun, Tadeusz Śliwak i Ryszard Krynicki. Tym nie mniej Grchuta był ciągle pod wpływem wrażenia, jakie niegdyś wywarła na nim twórczość Witkacego, w związku z tym następna płyta, która pojawiła się całe pięć lat później, oparta była w warstwie tekstowej na tekstach Witkiewicza. Rok 1977 oznaczał zdobycie przez Grechutę nagrody opolskiej Grand Prix za utwór „Hop – szklankę piwa”. Nie był to jedyny wówczas jego sukces, bowiem Krystyna Janda wykonała na festiwalu piosenkę „Guma do żucia”, po prawdzie utwór skomponowany w całości przez Marka Grechute. Nie inaczej było z musicalem „Szalona lokomotywa”, którego był współautorem. Natomiast przedział czasowy 1976 – 1986 oznaczał dla niego współpracę z Piwnicą pod Baranami. Był tymczasem rok 1979 i wyszła płyta z utworami do widowiska teatralnego zatytułowanego „Zapach łamanego chleba”. Rok 1981 to już był czas jego „Śpiewających obrazów” nagranych na powrót ze składem Anawa. Była to też muzyka, która odnalazła się w przedstawieniu pt. „Otello”. Był jednocześnie Grechuta wielkim fanem poezji Bolesława Leśmiana, stąd właśnie inspiracje do płyty z roku 1984, mianowicie „W malinowym chruściaku”. W 1987 wyszła dawno osławiona płyta z wiele mówiącym tytułem „Wiosna – ach to ty”. Ten sam rok oznaczał także muzykę do sztuki „Kopciuszek”. Dwa lata później natomiast wyszedł jego „Krajobraz pełen nadziei”. Płyta „Piosenki dla dzieci i rodziców” ukazała się w 1991 roku, którą nagrał wspólnie z aktorami grającymi w Teatrze Starym w Krakowie oraz z pomocą dziecięcego chóru Gama. Płyta natomiast pt. „Dziesięć ważnych słów”, w nawiązaniu, rzecz jasna, do Dekalogu, ukazała się w 1994 roku. Ostatnia płyta to jego „Niezwykłe miejsca” z roku 2004 – jednocześnie pojawiła się na rynku składanka utworów Grechuty „Godzina miłowania”. W roku 2006 uhonorowano go Nagrodą Prezesa TVP na Grand Prix festiwalu. Zmarł nagle 9 października 2006 roku. Pochowano go na Cmentarzu Rakowieckim w Krakowie.

Ciekawostki o Marku Grechucie

• Cierpiał na chorobę afektywną dwubiegunową, która powodowała, że niekiedy przerywał sesje nagraniowe lub koncertowanie. Jego choroba była błędnie interpretowana przez postronnych jako alkoholizm. Długotrwałe napady silnej depresji niemal paraliżowały jego aktywność.
• Syn Marka Grechuty zaginął w 1999 roku na osiem miesięcy. Jego temat został poruszony wówczas w programie „Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie”.
• Film dokumentalny o życiu Marka Grechuty zatytułowany jest „Gdziekolwiek będę…”. Scenariusz filmu, obok reżysera, współtworzyła Danuta Grechuta.
• NBP planował emisję monety z wizerunkiem Marka Grechuty.
• Utwór Marka Grechuty „Dni, których nie znamy” jest odgrywany i śpiewany przed meczami drużyny Korona Kielce.
• Ulice, których patronem jest Marek Grechuta, znajdują się w kilku polskich miastach.
• Marek Grechuta sporą część aktywności artystycznej poświęcał swojemu malarstwu.

Cytaty Marka Grechuty

• „W młodości, jak każdy, miałem swój ideał kobiecej urody. Szukając ideału, nie można jednak deprecjonować człowieczeństwa. Prawdziwa miłość pojawia się nie tylko na płaszczyźnie kobieta – mężczyzna, ale też człowiek – człowiek.”
• „Aby czasu nie marnować i sił nie roztrwonić
  Mądrych ludzi trzeba słuchać i jak skarb ich chronić.”
• „Wolność to diament do oszlifowania
  A zabłyśnie blaskiem nie do opisania”.

Książka o Marku Grechucie

„Marek Grechuta we wspomnieniach żony Danuty” jest książką zapisaną jako niezwykle interesujący wywiad – rzeka z Danutą Grechutą.

Źródła:

Autor zdjęcia Marka Grechuty: Radeczko

Biografie powiązane tematycznie: