Już od dzieciństwa krajobraz Beskidów kształtował wrażliwość na przyrodę młodego Karola Wojtyły. W młodości wraz z ojcem doznawał radości i zachwytu podczas wychodzenia na szczyty górskie, a w czasie pontyfikatu jego niezwykłe głębokie odniesienie do przyrody znajdowało odzwierciedlenie w jego kontakcie z naturą i wypowiadanych słowach. Z kolei w późniejszych latach 90. XX wieku podczas pobytu w Castel Gandolfo codziennie rano z okien pałacu obserwował wschód słońca nad otoczonym wzgórzami jeziorem Albano.
Już w swojej pierwszej encyklice opublikowanej w 1979 roku Redemptor hominis zwrócił uwagę na niebezpieczne skażenie środowiska naturalnego, które kieruje się przeciwko człowiekowi: „Zdaje się, że jesteśmy coraz bardziej świadomi, iż eksploatacja Ziemi, planety, na której żyjemy, domaga się jakiegoś racjonalnego i uczciwego planowania.”
Z kolei w encyklice z 1987 roku pt. Sollicitudo rei socialis Papież piętnuje cywilizację zachłannej konsumpcji, która przemienia się w cywilizację „odpadów i śmieci” oraz marnotrawstwa. Następnie w jednym ze swoich Orędzi mówił o tym, aby pogłębiać swoją świadomość ekologiczną, tak aby mogła ona znaleźć wyraz w konkretnych działaniach.
W Orędziu na XXIII Światowy Dzień Pokoju Papież analizował charakter zagrożeń. Mówił o globalnym ociepleniu, które powstało na skutek ciągłego rozwoju przemysłu, wielkich aglomeracji miejskich i zwiększonego zużycia energii. Powiedział m.in. o szkodliwym wpływie na środowisko odpadów przemysłowych, gazów produkowanych przy spalaniu kopalin, niekontrolowanego wycinania lasów czy stosowania herbicydów. Nawoływał jednostki, państwa i organizacje międzynarodowe do wykazania się należytą odpowiedzialnością za środowisko.
W encyklice z 1991 roku pt. Centessimus annus Papież zauważa, że problemy ekologiczne wynikają z nadmiernej żądzy dóbr konsumpcyjnych.
Jan Paweł II rozumiał, że problemy ekologiczne są jednymi z najważniejszych współczesnych wyzwań ludzkości. Uważał, że należy zrezygnować z despotycznego sposobu zarządzania przyrodą oraz opanować konsumpcyjne zapędy człowieka i zastąpić je zasadami moralnymi, prostotą ducha, a także uporządkowaniem prawa w zakresie ochrony środowiska. Podkreślał, że kryzys ekologiczny jest w swej istocie kryzysem moralnym. Mówił, że konsumpcyjną mentalność powinny zastąpić powściągliwość, umiar, dyscyplina i duch ofiarności.
Jan Paweł II jako przykład do naśladowania przywoływał św. Franciszka z Asyżu, którego 29 listopada 1979 roku ogłosił patronem ekologów. Św. Franciszek dostrzegał niesamowite piękno Bożego stworzenia, dając chrześcijanom przykład prawdziwego szacunku dla całego stworzenia.
Jan Paweł II w Orędziu na Światowy Dzień Turystyki w 2002 roku poczynił uwagę, aby zrównoważony rozwój dotyczył także turystyki, która powinna odznaczać się większym szacunkiem dla środowiska, umiarkowaniem w kwestii korzystania z bogactw naturalnych oraz większą odpowiedzialnością za lokalne kultury.
Jan Paweł II podczas jednego z przemówień niedzielnych powiedział, że na potrzeby ochrony środowiska naturalnego należy uwrażliwić zwłaszcza młodych ludzi, a roztropne korzystanie z natury powinno być istotnym elementem ich wychowania.
Źródła
W przygotowaniu tego artykułu skorzystano z publikacji pt. Przyroda w nauczaniu Jana Pawła II. Zapraszam do zapoznania się z całym materiałem, który ukazuje piękno Bożego stworzenia, które dostrzegał Papież, a które i my możemy także dostrzec w większym stopniu poprzez wczytywanie się w jego słowa.
Zdjęcie: L’Osservatore Romano, 1988 rok, domena publiczna
