Danuta Szaflarska

Danuta Szaflarska (ur. 1915 w Kosarzyskach – zm. 2017 w Warszawie) była polską aktorką filmową i teatralną. Zagrała ponad 80 ról teatralnych i 100 ról filmowych. Ale nie tylko to, ponieważ brała też udział w słuchowiskach, serialach telewizyjnych, oraz udzielając głosu do filmów zagranicznych.

Biografia i życiorys Danuty Szaflarskiej

Młodość

Przyszła na świat w Kosarzyskach 6 lutego 1915 roku, w miejscowości, która dziś jest osiedlem Piwnicznej – Zdroju. Była dzieckiem nauczycieli. Gdy miała 9 lat zmarł jej ojciec. Wówczas rodzina przeprowadziła się do Nowego Sącza, gdzie Danuta Szaflarska chodziła do gimnazjum. Już wówczas interesowała się aktorstwem. Chodziła też do amatorskiego zespołu teatralnego. Debiutowała w 1927 na scenie sądeckiego Towarzystwa Dramatycznego, grając wtedy rolę Michasi w dramacie Juliusza Słowackiego „Horsztański”. Natomiast uczyła się później w Wyższej Szkole Handlowej w Krakowie, lecz choroba przerwała edukację. Później przyszła kolej na egzaminy aktorskie.

Niezwykłe kreacje

Danuta Szaflarska od połowy lat trzydziestych mieszkała w Warszawie. Tam też w roku 1939 ukończyła PIST, czyli Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej. Prawdziwy etatowy debiut aktorki miał miejsce 14 września 1939, debiutowała na deskach wileńskiego Teatru na Pohulance, wystawiono wtedy „Szczęśliwe dni” Pugeta. Jej dwa aktorskie lata wileńskie przyniosły dwadzieścia różnych ról. W czerwcu 1941 roku wróciła do Warszawy, grając dwa lata w teatrach konspiracyjnych, m.in. w teatrze frontowym AK (1943 – 1945). Była też wtedy łączniczką – adiutandtką Jana Ciecierskiego ps. „Rosień”, brała więc czynny i zaangażowany udział w powstaniu warszawskim. Po przegranej udała się do Krakowa. Otrzymała angaż w Teatrze Starym, występując tam w latach 1945–1946.

W 1946 wyjechała do Łodzi, gdzie występowała przez ponad dwa lata na deskach Teatru Kameralnego Domu Żołnierza. Zagrała m.in. Orchideę w sztuce Tadeusza Gajcego „Homer i Orchidea”, a także Alkmeny w sztuce Jeana Giraudoux „Amfitriona 38” .Zagrała też w pierwszym pełnometrażowym polskim filmie powojennym pt. „Zakazane piosenki”, tamże jako Halina Tokarska. Następny był dramat obyczajowy „Dwie godziny”, lecz premiera przypadła dopiero na rok 1957. Tymczasem w 1948 zagrała Krysię Różycką-Konar w komedii „Skarb”, grając świeżo poślubioną żonę.

Występy w Warszawie

W 1949 Danuta Szaflarska przeniosła się wraz z łódzkim zespołem teatralnym do Warszawy. Do 1954 roku występowała w Teatrze Współczesnym, później natomiast w Teatrze Narodowym – w latach 1954 – 1966. Tam wyszła za mąż po raz drugi, za Janusza Kilańskiego. Grała role dramatyczne, na przykład w sztuce „Barbara Radziwiłłówna”, ale i nie brakowało komedii jak choćby w sztuce „Czarująca szewcowa” czy „Niedźwiedź” Czechowa. Krytyka słusznie uważa, że wśród jej największych osiągnięć w teatrze jest kreacja Władki w komedii „Aszantka” oraz Katarzyny w szekspirowskiej sztuce „Poskromienie złośnicy”. W tym czasie również wystąpiła w kilku filmach, z których na uwagę zasługuje chociażby: „Warszawska premiera”, „Domek z kart” oraz „Głos z tamtego świata”.

„Pożegnanie”

W roku 1988, po trzech latach przerwy, wystąpiła na deskach Teatru Kwadrat jako Delia w „Farsie na trzy sypialnie”, a następnie jako Starsza Kobieta w sztuce wystawionej na deskach Teatru Powszechnego „Godzina kota”. Jej kreacja Starszej Kobiety miała cechy charakterystyczne dla postaci w jej ostatnim etapie aktywności zawodowej. Zarówno w teatrze jak i filmie, budziła przychylność widzów spokojem, mądrością i doświadczeniem życiowym. W roku 1990 dostała u Andrzeja Wajdy niewielką rolę matki Bauera w filmie biograficznym „Korczak”. Trzy lata później pojawiła się w kolejnym filmie „Pożegnanie” zyskując przychylność, ale i uznanie krytyki. W 1994 zagrała w „Faustynie” odtwarzając postać siostry Feliksy. Zagrała wiedźmę w tajemniczym filmie psychologicznym „Diabły, diabły” oraz w 1998 roku w dramacie „Nic”, ale największym sukcesem w tym czasie, czyli w roku 2007, była główna rola w, docenionym zarówno przez krytykę, jak i widzów, filmie „Pora umierać”. Przyniosło jej to nie tylko nagrody, ale także wzrost zainteresowania mediów jej osobą. Natomiast w 2012 roku pojawił się dokument pt. „Inny świat”, w którym wówczas 97-letnia Danuta Szaflarska przez 97 minut opowiada o swoim życiu.

Aleja Gwiazd

W 2007 podczas 32. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, za rolę w filmie „Pora umierać” została nagrodzona wyróżnieniem dla najlepszej aktorki.

Rok 2008 przyniósł Danucie Szaflarskiej nagrodę Złota Kaczka, a to dla najlepszej aktorki stulecia kina polskiego. 9 marca 2008 w Alei Gwiazd odsłoniła swoją gwiazdę na łódzkiej Alei Piotrowskiej.

Zmarła 19 lutego 2017 w Warszawie, w wieku 102 lat. Urna z prochami spoczęła na Powązkach.

Ciekawostki o Danucie Szaflarskiej

• Była najdłużej pracującą i żyjącą polską aktorką.
• Z pierwszym mężem rozstała się po powstaniu warszawskim. Powodem było to, że oczekiwał od niej zajmowania się sprawami domowymi, a nie aktorstwem. Z drugim mężem rozwiodła się, gdyż miał problem z tym, że według aktorki nie podobało mu się jej własne zdanie.
• Działała w opozycji. Została wydelegowana w 1981 do obserwowania procesów aresztowanych robotników Huty Warszawa i Ursusa. Poznała wtedy księdza Jerzego Popiełuszkę z którym się zaprzyjaźniła – udzielił ślubu jej córce i ochrzcił wnuka
• Swoje najbardziej dojrzałe role zagrała, będąc w sędziwym wieku.

Cytaty Danuty Szaflarskiej

„Miałam to szczęście, że nikt z moich najbliższych nie zginął ani nie został ranny, ale gdy przypominam sobie czas powstania warszawskiego, to trudno mi dziś zrozumieć, jak udało nam się przetrwać tę gehennę aż 63 dni. Okazuje się, że człowiek jest w stanie przywyknąć do wszystkiego. Nabiera z czasem jakiejś twardości, odporności.”

„Mnie bardzo interesują młodzi reżyserzy, bo dzięki nim dzieje się coś nowego, coś świeżego. Cieszę się, że mogę uczestniczyć w tym, co proponują, bo to dowodzi, że jeszcze tak bardzo się nie zestarzałam. Oczywiście nie znaczy to wcale, że deprecjonuję pracę uznanych mistrzów. Lubię pracować z ludźmi, którzy bez względu na wiek odznaczają się talentem i pasją.”

„Myślę, że mają szansę głównie ci, którzy postanowili robić filmy komercyjne. Dystrybutorzy są zainteresowani takim filmem, bo przyniesie im szybki zysk. Twórcy bardziej ambitni, realizujący kino artystyczne, mają małe szanse.”

Książka Danuty Szaflarskiej

„Warszawa lat 40” to książka Danuty Szaflarskiej jedyna w swoim rodzaju, przełamująca stereotypy, opowiadająca dzieje stolicy.

Źródła

Autor zdjęcia Danuty Szaflarskiej: Mariusz Kubik