Juliusz Słowacki (1809-1849) to jeden z trzech wieszczów romantycznych, autor liryków, dramatów i poematów dygresyjnych. Przez historyków literatury zgodnie nazwany drugim, obok Mickiewicza, najwybitniejszym twórcą polskiego romantyzmu.
Spis treści
Juliusz Słowacki – krótka biografia – notatka z najważniejszymi informacjami
Juliusz Słowacki urodził się w 1809 roku w Krzemieńcu.
Jego ojciec był poetą, krytykiem i nauczycielem. Juliusz wzrastał w kręgu intelektualnej elity Uniwersytetu Wileńskiego, który ukończył w 1828 roku. Podczas powstania listopadowego, w marcu 1831 roku wyjechał jako kurier dyplomatyczny za granicę, by już na stałe pozostać na emigracji, głównie w Paryżu. Towarzyszył wysiłkom narodu żywym i narażającym go na ostracyzm uczestnictwem w duchowych, politycznych i organizacyjnych pracach i sporach emigracji, przede wszystkim jednak tworząc wiele dzieł dotykających najistotniejszych kwestii narodowego bytu i sumienia.
Stworzył oryginalne wielkie dramaty: Kordian (1834), Balladyna (1834, wyd. 1839), Horsztyński (1835), Lilla Weneda (1840), Mazepa (1839), Sen srebrny Salomei (1843), Ksiądz Marek (1843), Fantazy (1845–46), poematy: Anhelli (1838), Beniowski (1841) i Król-Duch.
W 1842 roku stworzył własny system filozoficzny, tzw. filozofię genezyjską. Pełen wykład tej filozofii dał w utworze Genezis z Ducha (1844-46), a później w Królu-Duchu (1849). Zgodnie z tą koncepcją wszystko, co istnieje, miało posiadać duchową istotę, natomiast materia to tylko przemijalny i kruchy owoc jej aktywności.
Niesamowitym spełnionym proroctwem Słowackiego stał się jego wiersz Pośród niesnasków Pan Bóg uderza… z 1848, który zapowiadał słowiańskiego papieża. Ten wiersz wielokrotnie przywoływał św. Jan Paweł II.
Juliusz Słowacki napisał setki wierszy, 13 dramatów, 20 poematów i jedną powieść. Pozostawał na utrzymaniu matki, jednak jako XIX-wieczny rentier potrafił umiejętnie inwestować na giełdzie paryskiej, co zapewniło mu finansową niezależność i pozwoliło na wydawanie utworów.
Poeta chorował na gruźlicę, przeżył nieodwzajemnioną miłość i nie zdołał założyć rodziny. Na rok przed śmiercią, w 1848 roku w związku z wydarzeniami Wiosny Ludów próbował zawiązać na wzór staropolski niepodległościową konfederację. Żył niespełna 40 lat i zmarł na obcej ziemi, w Paryżu w 1849 roku. W 1927 jego prochy sprowadzono na Wawel, gdzie umieszczono je w Krypcie Wieszczów Narodowych.
Juliusz Słowacki – ciekawostki
Podobno jedna z zauroczonych nim panien sama się oświadczyła, ale do małżeństwa nie doszło.
Po wydaniu poematu dygresyjnego Beniowski, w którym rozprawiał się ze swoimi przeciwnikami, został wyzwany na pojedynek przez Stanisława Ropelewskiego. Jesienią 1841 roku stawił się na placu boju, gdzie nie zastał adwersarza, co było niewątpliwym triumfem Słowackiego.
Nadzwyczajnym spełnieniem proroctwa Słowackiego z wiersza z 1848 roku Pośród niesnasków Pan Bóg uderza… stał się wybór Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową:
Pośród niesnasek Pan Bóg uderza
W ogromny dzwon,
Dla słowiańskiego oto papieża
Otworzył tron. […]
Zdrowie przyniesie, rozpali miłość
I zbawi świat;
Wnętrze kościołów on powymiata,
Oczyści sień,
Boga pokaże w twórczości świata,
Jasno jak dzień.
Juliusz Słowacki był muzą dla wielu artystów. Do jego twórczości odwoływali się znakomici pisarze: Stanisław Wyspiański, Krzysztof Kamil Baczyński, Stanisław Przybyszewski, Władysław Broniewski, Jan Lechoń, Jerzy Żuławski i Teodor Parnicki. Jego twórczość inspirowała malarzy i ilustratorów takich jak: Jan Matejko, Artur Grottger, Jacek Malczewski, Wojciech Gerson czy Michał Andriolli. Z kolei monumentalne przedstawienie dramatów stworzył w latach 20. XX wieku Leon Schiller.
W mieście urodzenia Słowackiego, Krzemieńcu na Ukrainie, znajduje się Muzeum Juliusza Słowackiego. Mieści się tam otwarty dla zwiedzających dworek Słowackich.
Odbył 10-miesięczną podróż na Bliski Wschód. Boże Narodzenie 1836 roku spędził, leżąc na dywaniku w mokrym namiocie, podczas gdy jego towarzysz grał na flecie polskie kolędy.
Zmarły ojciec zostawił spory kapitał. Przez całe dorosłe życie poety, matka przesyłała mu pieniądze, które umożliwiły Słowackiemu zająć się wyłącznie literaturą.
Juliusz Słowacki – życiorys rozszerzony
Juliusz Słowacki urodził się 4 września 1809 roku w Krzemieńcu na Wołyniu. Wcześnie osierocony przez ojca, Euzebiusza Słowackiego (1773-1814), profesora literatury Uniwersytetu Wileńskiego, przez całe życie był silnie związany z matką, Salomeą z Januszewskich, która była córką administratora dóbr Liceum. Po śmierci pierwszego męża Salomea poślubiła w 1818 roku Augusta Bécu (1771-1824), chirurga oraz wykładowcę higieny i patologii, który z pierwszego małżeństwa miał dwie córki. Matka Juliusza prowadziła w Wilnie salon literacki.
W latach 1819-1825 Juliusz Słowacki uczył się w gimnazjum. W 1824 roku umiera jego ojczym. W latach 1825-1828 Słowacki studiuje prawo na Uniwersytecie Wileńskim. Poznaje wówczas twórcę Ody do młodości, Adama Mickiewicza. W 1827 głęboko wstrząsa nim samobójstwo przyjaciela, Ludwika Spitznagla (1805-1827), orientalisty, z którym łączono wielkie nadzieje. Na zakończenie studiów Słowacki uzyskał stopień kandydata obojga praw.
Od początku lutego 1829 roku Słowacki przebywa w Warszawie. Pracuje jako aplikant w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, a w styczniu 1830 roku zostaje przeniesiony do Dyrekcji Kontroli Generalnej.
Słowacki przebywał w stolicy podczas powstania listopadowego. Podobnie jak Cyprian Kamil Norwid, mocno przeżył walki. Napisał kilka wierszy patriotycznych, opublikowanych w warszawskiej prasie. W Odzie do wolności zagrzewał powstańców do walki. W styczniu 1831 roku książę Adam Jerzy Czartoryski zaproponował poecie pracę w Biurze Dyplomatycznym Rządu Narodowego. Dwa miesiące później Słowacki wyjechał jako kurier dyplomatyczny do Drezna, a następnie do Londynu i Paryża. Wyjazd z Warszawy podczas trwania walk był dla Słowackiego wyrzutem sumienia do końca życia. Powstanie upadło, misja dobiegła końca, a wieszcz pozostał na emigracji. Po latach powracał w swoich utworach do tego okresu.
W 1832 roku osiadł w Paryżu. Został w styczniu 1832 roku członkiem Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich. Uczył się wówczas hiszpańskiego, aby móc czytać w oryginale Cervantesa i Calderona. W Paryżu zadebiutował I i II tomem Poezji. Najwybitniejsza powieść poetycka Juliusza Słowackiego – Lambro zamieszczona została w wydanym w 1833 roku III tomie Poezji.
Końcem 1832 roku poeta opuścił Paryż i wyjechał do Szwajcarii, gdzie przebywał do 1836 roku. Tam w 1833 roku stworzył swój najbardziej znany dramat pt. Kordian (wyd. 1834). W 1834 roku napisał dramat romantyczny pt. Balladyna, który został wydany w Paryżu w 1839 roku. W 1835 roku napisał dramat pt. Horsztyński, który został wydany po jego śmierci. Podstawę finansową Słowacki miał wystarczającą: jego ojciec zostawił kapitał, od którego procenty przesyłała za granicę matka przez bankierów.
Słowacki spędził trzy owocne literacko lata w uroczym alpejskim pensjonacie. Wówczas poznał o dziesięć lat młodszą od siebie Marię Wodzińską, która początkowo zwróciła jego uwagę… brzydotą, jednak później odkrył jej niezwykły urok osobisty. Zakochał się jednak bez wzajemności. Marii oświadczył się Fryderyk Chopin, lecz do ich małżeństwa ostatecznie nie doszło. Została wydana za Józefa hr. Skarbka w 1841 roku, a po rozwodzie poślubiła w 1848 roku Władysława Orpiszewskiego.
W lutym 1836 roku wyjechał do Rzymu, gdzie poznał m.in. Zygmunta Krasińskiego. Po zaciągnięciu koniecznej pożyczki, końcem sierpnia wyruszył w trwającą dziesięć miesięcy podróż na Bliski Wschód. Przebywał w Egipcie i Ziemi Świętej, spędził noc u grobu Chrystusa, mieszkał przez 40 dni w klasztorze mnichów ormiańskich Betcheszban.
W grudniu 1838 roku wrócił do Paryża, gdzie mieszkał do końca życia, nie licząc krótkich wyjazdów. Od końca maja 1839 roku był aktywnym członkiem Towarzystwa Literackiego. Wówczas pisze Lillę Wenedę (wyd. 1840) i Testament mój. W 1840 roku zaczyna pracę nad poematem Beniowski, który zapowiada przełom w twórczości Słowackiego. Poemat wydany w 1841 roku oznajmia koniec romantycznego indywidualizmu i przezwyciężenie typu bohatera bajronicznego. Ma on także wymowę pożegnalną, polemiczną wobec krytyków, wreszcie detronizującą Adama Mickiewicza. Słowacki daje propozycję nowego modelu poezji, wydobywającej prawdę, łączącej pokolenia: „Chodzi mi o to, aby język giętki, powiedział wszystko, co pomyśli głowa…”.
Jesienią 1841 roku poznaje „proroka” Andrzeja Towiańskiego, twórcę sekty mistycznej. W wyniku tego spotkania dnia 12 lipca 1842 roku zadeklarował przystąpienie do prowadzonego przez Mickiewicza Koła Sprawy Bożej, lecz szybko się zbuntował – po raz pierwszy, gdy Mickiewicz rozdawał medaliki przysłane przez mistrza, a wszyscy z „z płaczem całowali ręce i nogi Adama”. Z Koła Sprawy Bożej wystąpił w listopadzie 1843 roku.
W 1842 roku poeta tworzy własny system filozoficzny, tzw. filozofię genezyjską. Pełen wykład tej filozofii daje w utworze Genezis z Ducha (1844-46), a później w Królu-Duchu (1849). Zgodnie z tą koncepcją wszystko, co istnieje, miało posiadać duchową istotę, natomiast materia to tylko przemijalny i kruchy owoc jej aktywności. Historia tym samym staje się areną przemian ducha, którego ewolucja jest dokonywana kosztem ludzkich cierpień, bowiem śmierć ciała to przejście ducha w doskonalsza formę. Celem tak pojętej ewolucji ma być Królestwo Boże na ziemi. Do nurtu genezyjskiego w twórczości Słowackiego należy także: Samuel Zborowski, Ksiądz Marek, Sen srebrny Salomei.
W 1848 roku miały miejsce wydarzenia Wiosny Ludów, które zinterpretował jako oczekiwaną „rewolucję z Ducha”, a zatem rewolucję zdolną zburzyć monarchistyczną Europę i przynieść niepodległość Polsce. Zawiązał w marcu 1848 roku w Paryżu na wzór staropolski niepodległościową konfederację i z kilkoma jej członkami wyjechał w kwietniu do ogarniętej powstaniem Wielkopolski. Dnia 27 kwietnia 1848 roku na zebraniu Komitetu Narodowego w Poznaniu wygłosił przemówienie, w którym objawiał istotę spowodowanej przez Ducha narodowej rewolucji i zapowiadał jej zwycięstwo (zniszczenie „cielesnej” niewoli). Naciskany przez policję pruską udał się do Wrocławia, gdzie po raz ostatni spotkał się z matką. Następnie powrócił przez Ostendę do Paryża.
Juliusz Słowacki zmarł w Paryżu 3 kwietnia 1849 roku na gruźlicę, dysponowany na śmierć przez ks. Tomasza Praniewicza. Pochowany został na cmentarzu Montmartre w Paryżu, w 1927 roku jego prochy sprowadzono na Wawel. Przewiezienie prochów poety z cmentarza Montmartre do Krypty Wieszczów Narodowych na Wawelu to najlepszy dowód, jak bardzo ceniona jest jego twórczość. Dnia 28 czerwca 1927 roku podczas jego ceremonii pogrzebowej, odbywającej się na wawelskim dziedzińcu, marsz. Józef Piłsudski, który bardzo cenił twórczość poety, powiedział: „W imieniu Rządu Rzeczypospolitej polecam panom odnieść trumnę Juliusza Słowackiego do krypt królewskiej, bo królom był równy”.
Matka Juliusza po jego śmierci pojechała do Paryża i wywiozła rękopisy utworów niedrukowanych, które zdeponowała w Ossolineum we Lwowie. Zakład Narodowy im. Ossolińskich stał się odtąd „Mekką badaczy Słowackiego”.
Bibliografia
Biografie Sławnych Ludzi, Tom III, Wydawnictwo SMS
Pisarze. Najsłynniejsi twórcy literatury polskiej, Grupa wydawnicza PWN, 2011
Sławni Polacy: pisarze i poeci, Wydawnictwo Podsiedlik-Raniowski i Spółka
101 Najsławniejszych pisarzy w dziejach Polski i świata, Wydawnictwo IBIS
Szkolny słownik biograficzny, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 1996
Internetowa Encyklopedia PWN
Ciekawe artykuły:
Niezwykły życiorys:
